بخشی از مقاله
چکیده
در میان منابع و عوامل مختلف تولید که محصول هر سازمان اعم از کالا یا خدمات از تعامل و تلفیق آنها تحصیل می شود، نیروي انسانی از ویژگیهاي خاصی برخوردار است. چرا که ظرفیت افزایش عواملی از قبیل سرمایه ، مواد ، زمان و اطلاعات به هر حال محدود است، اما تا کنون حداقل از دیدگاه نظري هیچ حد و مرزي براي بهبود بهره وري نیروي انسانی ادعا نشده است.
به همین دلیل سازمانهایی که به بهره وري به عنوان یک فرآیند مداوم و مستمر می نگرند و افق زمانی مشخصی را به عنوان پایان فعالیت هاي بهبود بهره وري در نظر نمی گیرند ناچارند که سهم اصلی را در این فرآیند به نیروي انسانی بدهند و از طریق توجه به این عامل استراتژیک ، موفقیت سازمانشان را در تحقق سطوح بالاتر بهره وري تضمین نمایند . در این تحقیق عوامل موثر بر بهرهوري کارکنان مورد بررسی قرار گرفته و فاکتورهاي موثر شناسایی گردیدهاند. این فاکتورها در 6 بعد اصلی دستهبندي شده و به همراه ابعاد مورد نظر براي سنجش بهرهوري منابع انسانی در قالب مدل معادلات ساختاري مورد تحلیل قرار گرفتهاند.
مقدمه
با توجه به گسترش سطح رقابت، پیچیدگی هاي فناوري، تنوع سلیقه ها، کمبود منابع و سرعت تبادل اطلاعات اهمیت بهره وري در جهان امروز، بر کسی پوشیده نیست. به طوري که بهره وري و کارایی ارزشمندترین جایگاه را نزد مدیران دارد و همه در جست و جوي کارایی بیشتر و اثربخشی فزونترند تا ثبات سازمان را در دنیاي پر رقابت تضمین نمایند - هنري، . - 1382 این امر سبب شده است که در کلیه کشورها بهره وري و استفاده صحیح و هر چه بهتر و مناسب تر از مجموع عوامل تولید به اولویتی ملی تبدیل شود و همه جوامع به این باور برسند که تداوم حیات هر جامعه بدون توجه به موضوع بهره وري ممکن نیست - پویان و معصومی، . - 1387
کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست و توجه به مقوله بهره وري نقشی بسزا در توسعه آن دارد. - سازمان مدیریت و برنامه ریزي کشور، 1382 - ؛ طبق اهداف سند چشم انداز بیست ساله کشور » ایران باید به کشوري توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادي، علمی و فناوري در سطح منطقه، با هویت اسلامی و انقلابی، الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و مؤثر در روابط بین المللی تبدیل شود«، بنابراین با ارتقاي بهره وري میتوان به رشد اقتصادي کشور افزود و جایگاه بین المللی ایران را ارتقا بخشید و عقب ماندگی هاي گذشته را جبران کرد تا به هدف تعیین شده در سند چشم انداز جمهوري اسلامی ایران در افق 1404 هجري شمسی نائل آمد.
در این راستا، رشد بهره وري نیروي کار در برنامه چهارم توسعه در حدود 3/5 درصد تعیین شده است که براي تحقق بخشیدن به آن لازم است راهکارهاي لازم شناسایی شود - سازمان مدیریت و برنامه ریزي کشور، . - 1383 از این رو بها دادن هر چه بیشتر به امر بهره وري و کاربردي کردن آن به عنوان یک وسیله مؤثر براي شکوفایی اقتصاد کشور باید مورد توجه و عنایت خاص دستگاههاي اجرایی، آموزشی و واحدهاي اقتصادي و ... قرار گیرد.
پیشینه تحقیق
شیخ الاسلامی - 1377 - در زمینه بررسی عوامل مؤثر بر کارایی کارمندان در ادارات دولتی پژوهشی انجام داده است که یافته هاي آن نشان می دهد انطباق شغل با سطح تخصص سبب افزایش بهره وري کارمندان می شود. تبعیض و اعمال نفود اثر منفی بر بهره وري کارکنان می گذارد. امکان بازخورد و تماس مدیران با کارمندان بهره وري را افزایش می دهد. همچنین میان تحصیلات و بهره وري رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. پژوهش دیگري نیز به منظور بررسی عوامل مؤثر بر بهره وري نیروي انسانی انجام گرفته است.
یافته هاي این پژوهش نشان می دهد که آموزش شغلی، ارتقاي انگیزش، ایجاد زمینه هاي مناسب به منظور ابتکار و خلاقیت، برقراري نظام مناسب پرداخت مبتنی بر عملکرد و برقراري نظام تنبیه و تشویق، وجدان کاري و انضباط اجتماعی، تحول در سیستمها و روشها و تقویت حاکمیت و تسلط سیاست هاي سازمان بر امور از عوامل مؤثر بر بهره وري نیروي انسانی هستند.
همچنین نتایج تحقیقات خدابخش - 1375 - و احمدي - 1380 - نشان داده است که سابقه خدمت و تجربه کاري تأثیري قابل توجه بر بهره وري نیروي انسانی دارند .بر اساس یافته هاي مطالعات مقدس و احمدي - 1381 - عواملی مانند شرایط محیطی و فیزیکی حاکم بر محل کار، پاداشهاي اجتماعی و تاریخ استخدام بر بهره وري کارکنان، از هر موقعیت و رده سازمانی که باشند، تأثیر دارد. همچنین رفتارهاي بدیل بهره وري، جنسیت و تحصیلات بر بهره وري کارکنان صف مؤثر بودند. شجاعی - 1382 - معتقد است که سرمایه گذاري در زمینه نیروي انسانی و اعتلاي کیفیت نیروي کار یکی از زمینه ها و راه هاي اصلی و اساسی افزایش بهره وري است.
