بخشی از مقاله
چکیده
توسعه و نهادینهسازی و هویت بخشی به نقش و جایگاه مشاوره در مدارس از راهکارهای تغییر و نوآوری در نظام تربیت رسمی و عمومی با رویکرد سازمان یادگیرنده درسند تحول بنیادین آموزش و پرورش میباشد. لذا هدف اصلی از انجام این تحقیق شناسایی و دستهبندی عوامل شناسایی شاخص های عملی توسعه و نهادینهسازی و هویت بخشی به نقش و جایگاه مشاوره در مدارس است.
پژوهش حاضر از حیث هدف نوع کیفی بوده و ازنظر روش جمعآوری اطلاعات، در این پژوهش آمیزهای از روشهای کتابخانهای و مبتنی بر بازنگری ادبیات تحقیق و استفاده از نظرات خبرگان آشنا به موضوع تحقیق میباشد. در تحقیق حاضر در بدو کار 25 مولفه با توجه به سند تحول بنیادین استخراج و سپس به کمک روش دلفی با خبرگان و اساتید دانشگاهی، مولفه های مزبور غربال و به 19 مولفه تقلیل یافت .
پس از تجزیهوتحلیل این مولفه ها ، یافته ها نشان داد که براساس نظرات اکتسابی، افزایش سلامت جسمی و روحی دانشآموزان ، تقویت ایمان، بصیرت دینی و باور به ارزشهای انقلاب اسلامی و توانمندسازی مربیان ، توجه کافی به شرایط روحی دانشآموزان در سنین بلوغ ، تدوین برنامه جامع مشارکت خانواده و نهادهای تربیتی و آموزشی برای تقویت فرهنگ تربیتی خانوادهها ،شاخص هایی اند که دارای بیشترین میانگین هستند و لذا پیشنهاد می گردد با تمرکز بر این شاخص ها می توان به توسعه و نهادینهسازی و هویت بخشی به نقش و جایگاه مشاوره در مدارس دست یافت.
-1مقدمه
ضرورت مشاوره درنظام تربیت رسمی و عمومی در برابر رویکرد سلیقهای و غیرکارشناسانه درسیاست گذاریها و برنامهریزیهابر همگان روشن است.مشاوره در واقع کانون تفکر برای تدوین و اجرای برنامهها، دستیابی به کیفیت، به روز سازی، هدایت تحولات و انتقال و نهادینه سازی نوآوریها و تشخیص و درمان مسائل در نظام تربیت رسمی و عمومی مطلوب در نظر گرفته شده است. - انجمن اولیا و مربیان، - 1394
در سالیان دراز طول عمر آموزش و پرورش، مشاوران و معلمان همه بر آن بوده اند به راه و روشهای بهینه ای دست یابند که حاصل آن یادگیری دلخواه و مطلوب از جانب یادگیرنده باشد. متخصصان تعلیم و تربیت به ویژه برنامه ریزان درسی، پیوسته به دنبال راه حل هایی بوده اند که چه به صورت نظری و چه به صورت تجربی و عملی، موفقیت دانش آموزان را تأمین و تضمین کنند.
نقش راهنمایی - مشاوره - در آموزش و پرورش مترادف با تعلیم و تربیت و آسان کننده جریان آن است. در واقع، امر هدایت راهنمایی تحصیلی می تواند در جهت شناخت دانش آموز و محیط و استفاده بهینه از توانمندیهای هر یک، متمرکز باشد. لذا ضرورت راهنمایی به موقع و توأم آگاهی و بصیرت، بویژه در دنیای کنونی و در کشورهای رو به توسعه ای چون کشور ما، بیش از بیش حساس می شود.
بدین دلیل بررسی روند هدایت تحصیلی دانش آموزان در کشور و ارزیابی ملاکهای آن ضروری به نظر می رسد. - اسدی، - 1393 به طور کلی، افت تحصیلی موجود در مدرسه نداشتن علاقه لازم به رشته تحصیلی، ضرورت بررسی نقاط ضعف و قوت و شناخت تنگناها، از مواردی هستند که اهمیت بررسی مشاوره تحصیلی را در مدرسه دو چندان می کند. از این رو این تحقیق با هدف شناسایی و دستهبندی عوامل شناسایی شاخص های عملی توسعه و نهادینهسازی و هویت بخشی به نقش و جایگاه مشاوره در مدارس با نگاه به سند تحول بنیادین انجام می گیرد.
-2اهمیت و ضرورت تحقیق
-1-2ضرورت و اهمیت برنامه مشاوره در آموزش و پرورش
آموزش و پرورش به عنوان نهادی عمومی و مطرح در جامعه مسئولیت مهمی در تربیت و پرورش دانش آموزان به عنوان نسل جوان و آینده ساز کشور دارد و مدرسه مکانی است که در آن استعدادها و تواناییهای دانش آموزان شناخته می شود یا به فعلیت می رسد و با استفاده از تجارب معلمان و ارائه ارزش های مطلوب و افزایش مهارتهای لازم در افراد آنها برای زندگی و رسیدن به کمال انسانی و رشد علمی آماده می شوند - تبریزی،. - 1393
اینجاست که اهمیت راهنمایی و مشاوره در مدارس که همه آن را به عنوان جایگاه مهم پرورش نیروهایی توانا و آگاه می دانند پررنگ تر می شود چرا که همه دانش آموزان به نوعی در مسیر تحصیل با مشکلاتی روبرو می شوند که نیازمند کمک و راهنمایی مشاوران و معلمان خود هستند. یکی از نقش های مهم یک مشاور تأمین بهداشت روانی دانش آموزان است.
دانش آموزانی از سلامت روانی برخوردار هستند که اولاً خود را فردی ارزشمند و قابل احترام بدانند و به تواناییهای خود اطمینان داشته باشد. ثانیاً بتواند بدون دغدغه خاطر و ناراحتی با واقعیات زندگی مواجه شوند و کل وجودشان را همان طور که هست بشناسند و بپذیرند، ثالثاً با آرامش خاطر و احساس امنیت و با شوق و امید زندگی کنند - ثابتی،. - 1395
مشاور چشم انداز تازه ای را به ماجراهای ذهنی می گشاید چشم انداز و نگاهی که به آدمی مجال زندگی می دهد و فرصتی فراهم می کند تا فرد خودش را در ذهنش بازسازی کند و قدرتی را در اختیار فردی می گذارد تا با بهره گیری از آن نوع جدیدی از حضور در روابط بین فردی را تجربه کند. از این رو این تحقیق با هدف شناسایی و دستهبندی عوامل شناسا یی شاخص های عملی توسعه و نهادینهسازی و هویت بخشی به نقش و جایگاه مشاوره در مدارس ،با نگاه به سند تحول بنیادین جهت دستیابی به اهداف ذکر شده انجام می گیرد.
-3 سوال تحقیق
سوال اصلی این تحقیق بدین صورت مطرح می شود که شاخص های عملی توسعه و نهادینهسازی و هویت بخشی به نقش و جایگاه مشاوره در مدارس با نگاه به سند تحول بنیادین چیست؟
-4 مبانی نظری و پیشینه تحقیق
-1 -4 بررسی و تبیین مفهوم مشاوره و جایگاه آن
مشاوره و راهنمایی مطلبی نیست که صرفا زائیده فکر بشر چند دهه اخیر باشد، راهنمایی و مشاوره برای اولین بار در کشور آمریکای شمالی توسط فرانک پاستور در سال 1908 به صورت عملی اجرا شد در کشورما در سال 1332 به معنی حاصل خود شکل گرفت. بعد از افت و خیزهایی در سال های 37 و 38 به عنوان امری ضروری در سال 47 اداره کل آموزش راهنمایی تحصیلی تأسیس شد در سال 59 طی بخشنامه ای تعطیل و در سال 67 با آگاهی به ضرورت آن در امر آموزش و پرورش مجدداً شروع به کار کرد .یکی از جدیدترین تعاریف مشاوره عبارتی است که در سال 1965 توسط کرومبولنز بیان شده است.
او می گوید: مشاوره ها از یک سری فعالیت های اخلاقی تشکیل شده است که در آن مشاور تلاش می کند که به مراجعه کننده کمک کند تا رفتارهایی انجام دهد که در نهایت به حل مشکلات و مسائل او منجر شود - گاوین،. - 20131 به طور کلی ماهیت انسان به گونه ای است که در تمام مراحل زندگی از جمله دوره مدرسه و کسب علم و دانش نیاز بیشتری به مشاوره و راهنمایی پیدا می کند این راهنمایی برای رسیدن به سر منزل مقصود به افراد متخصص و آگاه سپرده می شود.
از طرف دیگر چون ارتباط دانش آموز و معلم در مدرسه و کلاس رابطه ای نزدیک است بهتر آن است که ما معلمان سعی کنیم به فنون ومهارتهای مشاوره ای آگاه بیشترپیدا کنیم - شریفی،. - 1394 معلمی که با فرآیند مشاوره آشنایی داشته باشد با دانش آموزان همدلی بهتری ایجاد می کند، حمایت عاطفی مناسبی با آنان دارد. همان طور که حدود دو هزار سال پیش ارسطو به این مطلب اشاره کرده است که: »تمام یادگیری ها یک مبنای عاطفی و هیجانی دارد.«
