بخشی از مقاله
چکیده
برتری اندیشه و تفکر انسان نسبت به سایر موجودات، سبب شده که انسان همواره در صدد این باشد که خود را از محدودیت های محیط زندگی رها ساخته و با نوآوری و خلاقیت محیطی جذاب برای زندگی بوجود آورد.خلاقیت به معنای بوجود آوردن چیزیاست که قبلاً وجود نداشته و طبق معیار سازمان جهانی یونسکو، شهر خلاق شهری است که از نوآوری و توانمندی های شهروندان در توسعه پایدار شهری استفاده نموده و بتواند استعداد جمعی را در راستای حرکت به سمت پایداری پیش گیرد. چنین شهری موفق ترین شهر خواهد بود. ایجاد خلاقیت در یک شهر موجب رونق و شکوفایی آن شهر می شود و سطح مناسبات آن شهر را در سطح ملی و فراملی گسترش می دهد و به تبع موجب توسعه آن شهر خواهد شد.این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به بیان مفهوم خلاقیت و رابطه آن با توسعه پایدار پرداخته و به این نتیجه رسیده است که شهرهای خلاق، با اتکاء به ایده افراد به حل مسائل و مشکلات موجود در شهر می پردازند و شرایط لازم را برای توسعه اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و...در خود بوجود می آورند.
واژگان کلیدی: شهر خلاق، رویکرد، توسعه ، خلاقیت
مقدمه
برتری اندیشه و تفکربشر نسبت به حیوانات باعث شده است که آدمی هیچ گاه به امکانات محدود اطراف خود اکتفا نکرده و همواره درصدد پیدا کردن شیوه هایی برای توسعه و تکمیل این امکانات باشد.به همین دلیل در قرون متمادی افراد بسیاری پیوسته تلاش نموده اند تا حیطه توانائی های ذهنی و فکری خود و بالطبع محیط زندگی خود را نیز گسترش دهند. - قرخلو و دیگران، - 2:1387 که در این چارچوب، شهرهای خلاق قابل طرح است. شهرهای خلاق را می توان با واژگانی چون تحمل پذیرش گروههای مختلف اجتماعی، قومی و فرهنگی ، قدرت حل مسائل مختلف مدنی ، ایجاد محیطی برای جذب افراد خلاق و مبتکر، ایجاد فضایی برای پرورش خلاقیت ها و ایده های ساکنین در جهت حل مسائل ، رشد اقتصادی و توسعه معرفی نمود - سرورو دیگران، - 20:1395
فلسفه شهر خلاق آن است که در هر شهر همیشه ظرفیتی بسیار بیشتر از آنچه ما در وهله اول تصور میکنیم وجود دارد وجودزیر ساخت فرهنگی و اقتصادی، رهبری خلاقانه و نقش افراد خلاق و نوآور از جمله امکانات زیر ساختی جهت رونق وتوسعه پایدار شهری میباشد. طبق معیار سازمان جهانی یونسکو شهر خلاق شهری است که از نوآوری ها و توانمندی های شهروندان در توسعه پایدار شهری استفاده کند و تفکر خلاق ساکنان ،همگام و هماهنگ با مدیریت شهری حرکت کند - رحیمی و همکاران ، - 9 :1392شهر خلاق به معنای شهروندان خلاق است - کلانتری و همکاران،. - 74 :1394
محیط های شهری باید از شرایطی برخوردار باشند که بتوانند این سرمایه ها را جذب کرده و حفظ نمایند اگر بتوانیم شرایطی فراهم کنیم که مردم بتوانند براساس تخیلات بلند پروازانه خود، فکر، برنامه ریزی و عمل کنند و فرصت های توسعه پایدار به طور مداوم تکامل یابد میتوانیم به تحقق شهر خلاق در جهت توسعه پایدار شهرها نزدیک تر شویم شهری که بتواند به شکل خلاقانه استعداد همکاری جمعی را در راستای حرکت به سمت پایداری پیش گیرد موفق ترین شهر خواهند بود - کوهپایه و دیگران، - 1:1391 با توجه به اینکه شهرها پس از عبور از دوران صنعتی گرایشی به سمت ایجاد محیط های انسانی تر پیدا کردند،نظریات بسیاری برای پاسخگویی به این نیاز به وجود آمدند که نظریه شهرهای خلاق به عنوان یکی از کاراترین و انسانی ترین آنها ، مورد استقبال عموم مختصصان شهری واقع شد. برای مثال در اساس نامه شورای عالی شهرسازی نوین اروپا سال 2000میلادی به برنامه ریزی متناسب برای رسیدن به وضعیت شهری پایدار توجه شده و بر لزوم حرکت به سوی شهر خلاق تاکیدی مضاعف صورت گرفته است. بطوریکه در بخش راهکارهای عملیاتی آن در هر سه مقیاس کلان،ملی و خرد موضوع شهرهای خلاق نیز بسیار پررنگ دیده شده است - اکبری مطلق، - 15-19 :1392
مبانی نظری -1مفهوم شهر خلاق
مفهوم خلاقیت خلاق یکی از اسامی خداوند است و به معنی بسیار خلق کننده، آفریننده، آفریدگار و ....در لغت نامه دهخدا معنا شده است .در اصطلاح خلاق به کسی می گویند که در موقعیت لازم و ضروری در برخورد با مسائل راه حل هایی موثر و کاربردی برای حل مسائل و رفع موانع ارائه می کند. خلاقیت در ساده ترین سطح به معنای پدیدآوردن چیزی است که قبلا وجود نداشته است. خلاقیت محصولی از ایده های جدید تخیلی است که شامل نوآوری رادیکال و یا راه حلی برای یک مشکل و همچنین یک فرمول رادیکال از مشکلات است. درواقع خلاقیت یعنی به کارگیری تواناییهای ذهنی برای ایجاد یا تبلور یک فکر یا مفهوم جدید که برخی نیز آن را به ترکیب ایده ها یا ایجاد پیوستگی بین ایده ها تعبیرکرده اند - شهابیان ودیگران ، - 13:1331
پایه های شهرخلّاق را می توان در سه زمینه اقتصاد، فرهنگ و مکان در نظر گرفت. محیط های قابل اعتماد شهری با آزادی های تفریحی و فرهنگی مدیریت می شوند تا افرادخلّاق را جذب و حفظ کنند .این نیروی کار در عوض، ثروت را در اقتصاد دانش گسترش می دهد. شهرها برای تولید ثروت، باید محیط های شهری قوی از نظر فرهنگی از طریق برنامه های بهتر که بین مکان، اقتصاد و فرهنگ یکپارچگی، ایجاد نماید، بسازند. شهرها به عنوان نظام های فرهنگی درک می شوند، که توسط میراث انسانی و طبیعی شکل گرفته اند و محصول ارزش ها و عقاید شهروندان خود است - قربانی و دیگران،. - 11:1392
-2تاریخچه و خاستگاه نظری شهر خلاق
دبور در سال 1976 مبحثی با عنوان "شهر تماشایی یا شهر نمایش" مطرح کر د. نظر او ظهور پیش از موعد ایده ی تلفیق فضای اقتصادی و فرهنگی در مقیاس انسانی به ویژه در موضوعاتی نظیر فضاهای مولد جدید، مجموعه های فرهنگی و به نمایش درآوردن محیط های بصری در دهه 1990 بحث مناطق و شهرهای خلاق را مطرح کرد. او در سال 2002 اولین کتاب خود را با عنوان - creative class - به چاپ رساند و پس از آن در سال 2005 کتاب دیگری را برای تقویت موضوعش منتشر کرد.در سال 2007 نیز آقای آلن اسکات با استفاده از ادبیاتی که ریچارد فلوریدا مطرح کرده بود،مباحثی در رابطه با شهرها و مناطق خلاق مطرح می کند . نظرات او بیشتر پیرامون این مباحث بود که: .چگونه می توانیم مزیت های رقابتی و ظرفیت های موجود در شهرها را به سمت خلاقیت بیشتر پیش ببریم.
-3مفهوم توسعه پایدار
رایج ترین تعریف توسعه پایدار توسط کمیسیون برانت لند ارائه شده است. آن نوع توسعه ای که نیازها ی نسل امروز را بدون محدود کردن امکانات نسل ها ی آیند ه برا ی رفع نیازهایشا ن پاسخ گو باشد. توسعه پایدار آن نوع توسعه ای است که سلامت انسا ن و نظام ها ی اکولوژیکی را بهبو د بخشد - کاظمی،. - 94 :1390توسعه پایدار نگران تهی شدن کره زمین از منابع، لکن تنها منابع طبیعی نیستند که در مخاطه قرار گرفته اند بلکه کیفیتهای دیگری نظیر کیفیت چشم اندازها، میراث فرهنگی و آرامش، و توانایی مناطق شهری برای زیست ایمن و سالم نیز در خطر نابودی است. در هدف گذاری برای توسعه پایدا ر توجه یکجا به عوامل و مقوله های اجتماعی و اقتصادی همراه باموضوعات مرتبط با محیط زیست طبیعی ناگزیر است . زیرا که شرایط اجتماعی ناپایدار در نهایت می تواند به شرایط ناپایدار محیط زیست منجر شود. - مثنوی، - 1390
-4ارکان توسعه پایدار شهری امروزه توسعه پایدار شهری که متاخرترین نظریه در باب توسعه شهری است بر ارکان زیر استوار شده است:
-برنامه ریزی و مدیریت یکپارچه و پایدار شهری -پایداری و بالندگی اقتصاد شهری -کارآمدی و بهره وری کلیه ظرفیتهای شهری -پایداری هویت و انسجام فرهنگی
