بخشی از مقاله
چکیده:
جنس تک گونه ای Opsicarpium Mozaff. متعلق به تیره چتریان - Apiaceae - و دارای یک گونه انحصاری به نامOpsicarpium insignis Mozaff. در ایران است. در این تحقیق برای اولین بار ترکیبات شیمیایی و خواص ضد میکروبی این گونه گزارش میشود. اندام هوایی گیاه در زمان گلدهی از استان لرستان - اشترانکوه - جمع آوری شد. اسانس گیری به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه کلونجر و آنالیز اسانس توسط دستگاه GC و GC/MS صورت گرفت. در اسانس، 52 ترکیب که نشان دهنده 92/92 درصد کل اسانس بود شناسائی شد . در بین ترکیبات شناسائی شده لیمونن با 17/9درصد، آلفا پینن با 17/5 درصد، 4،4،1،-1تترا متیل تترالین 3-،-2دی اون با 8/1 درصد، دلتا--3کارن با 8/0 درصد، ژرماکرن بی با 7/9 درصد و آلفا کوپائن با 7/7 درصد ترکیبات عمده اسانس بودند.
اثرات ضد میکروبی اسانسها بر روی باکتری های گرم مثبت - باسیلوس سوبتیلیس، استافیلوکوکوس ارئوس، استافیلوکوکوس اپیدرمایدیس و انتروکوکوس فکالیس - و گرم منفی - اشریشیاکلی، کلبسیلا پنومونیا، سودوموناس آئروژینوزا - و قارچهای - آسپرژیلوس نیجر، کاندیدا آلبیکنس، ساکارومایسس سرویزیه - بررسی شد. نتایج نشان داد که پایینترین غلظت بازدارنده رشد - MIC - در بین باکتریهای گرم مثبت 0/312میلیگرم بر میلیلیتر - باسیلوس سوبتیلیس و استافیلوکوکوس اپیدرمایدیس - و برای تمام باکتری های گرم منفی برابر با 5 میلی گرم بر میلیلیتر بود. همچنین کمترین غلظت بازدارنده از اسانس در مورد قارچها، 2/5 میلیگرم بر میلیلیتر و مربوط به کاندیدا آلبیکنس بود. این مطالعه نشان داد که اسانس گیاه مورد بررسی دارای اثرات ضد میکروبی متوسطی است.
واژه های کلیدی:Opsicarpium insignis Mozaff ، لیمونن، آلفا پینن، اسانس، اشترانکوه، خواص ضدمیکروبی.
-1 مقدمه:
اسانس ها ترکیبات معطری هستند که در اندامهای مختلف گیاهان یافت می شوند. در واقع اسانس ها مخلوطی از مواد مختلف با ترکیبهای شیمیایی بسیار متفاوت از یکدیگر بوده و دارای بوی بسیار قوی می باشند.در دمای محیط اسانسها در مجاورت هوا تبخیر می شوند و به همین دلیل به آنها روغنهای معطر، استری و یا اسانس روغنی می گویند - جایمند . - 1385اسانس ها به دو صورت طبیعی و مصنوعی بدست می آیند. اسانسهای طبیعی از گیاهان فراوری میشوند. در اصل وجود آنها مسئول بوی خوش یا مزه در گیاهان میباشند. مطالعه و بررسی شیمیایی و تعیین ساختمان شیمیایی مواد تشکیل دهنده گیاهان در سالهای اخیر اهمیت و پیشرفت چشمگیری در جهان داشته است.
با توجه به کاربرد و خواص زیاد اسانسهای طبیعی و سلامت آنها و نیاز روز افزون به مواد طبیعی، جامعه جهانی را وادار به شناسایی ترکیبات موثره گیاهان و خواص آنها نموده است - شفقت. - 1391تیره چتریان - - Apiaceae با حدود 4250 گونه در جهان، از تیره های بزرگ گیاهی با پراکنش گسترده محسوب میشوند. بر اساس آخرین دادههای پایهای موجود از مرکز نام گذاری جنس - Generie nomenclator - تیره چتریان شامل 464 جنس پذیرفته شده است. عرصه رویش عمده گونههای این تیره مناطق مدیترانه ای ترکیه، ایران، ترکمنستان است. کشور ایران به همراه چین و ترکیه از نظر این تیره یکی از مناطق بسیار غنی و متنوع است و احتمالا خاستگاه بسیاری از جنس ها و زیر تقسیمات آن محسوب میشود.
میتوان گفت گیاهان این خانواده در طول رویش به آب فراوان نیاز ندارند. ریخت شناسی و تشریح میوه به عنوان ضرورت اصلی در رده بندی این تیره محسوب میشود و با وجود شباهت کلی اعضاء تنوع اشکال میوه ها به عنوان صفت متمایز کنندهای به کار بسته شده است - کنعانی. - 1392در این خانواده معمولا تمام اندام گیاه حاوی اسانس می باشد.اسانس ها پس از تشکیل داخل مجاری شیزوژن ریخته میشوند. برخی از گیاهان این تیره، همچنین حاوی کومارین - نظیر سنبل ختایی - و مقادیر کم فراورده های فتوسنتزی نظیر اسیدهای آلی - مانند اسید مالیک-اسیدوالریک - ، رزین و آلکالوئید - در گیاه شوکران کبیر میباشند.تعدادی از گونههای این خانواده به مصرف تغذیه انسان میرسند و غالبا در گروههای سبزیجات ریشه ای و سبزیجات معطره طبقه بندی میشوند.
میوه و دانههای گروه دیگری برای معطر کردن مواد غذایی بکار میروند نظیر زیره - بونیوم پرسیکوم - ، گلپر - هراکلئوم پرسیکوم - و انیسون - پیمپینلا انیسوم - - بخشی خانیکی - .گونه Opsicarpium insignis Mozaff هم از تیره چتریان میباشد - مظفریان. - 1375. گیاهی است چند ساله ساقههای آن به ارتفاع 100 تا 150 سانتی متر، با کرکهای کوتاه، با شیارهای طولی برگ های قائدهای مستطیلی، با دمبرگ بلند، گلهای زرد رنگ؛گل آذین چتر مرکب بزرگ؛ چترها با 3 تا 5 پرتو میوهی آن مریکارپ ها بیضوی ، قهوه ای تیره، بدون کرک ؛ موسم گل و میوه اواخر بهار-اواخر تابستان و انتشار عمومی آن انحصاری ایران است - قهرمان . - 1392از آنجا که گونههای مختلف جنسهای متعلق به تیره چتریان اغلب دارویی و معطر بوده و در طب سنتی کاربردهای متعددی دارند و از آنجاییکه تا به حال هیچ مطالعه ای بر روی ترکیبات شیمیایی و خواص ضد میکروبی اسانس این گونه انجام نشده، لذا در این مطالعه به بررسی ترکیبات شیمیایی و خواص ضد میکروبی اسانس این گونه پرداخته شده است.
-2 مواد و روشها:
جمع آوری و آماده سازی گیاه: اندام هوایی گونه Opsicarpium insignis Mozaff در فصل بهار -خرداد ماه در زمان گلدهی از رویشگاه طبیعی آن واقع در استان لرستان - اشترانکوه - جمع آوری و نمونه ها در دمای معمولی اتاق 25-22 درجه سانتی گراد در شرایط سایه و محیط آزمایشگاه خشک گردید.
اسانس گیری:
برای اسانس گیری نمونه خشک شده آسیاب گردید و سپس به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر اسانس گیری شد. برای هر اسانس گیری100 گرم از اندام هوایی خشک شده و آسیاب شده مورد استفاده قرار گرفت سپس اسانس حاصله با سولفات سدیم آبگیری شد.جداسازی و شناسایی ترکیبهای اسانس توسط GC و :GC/MSبرای شناسایی ترکیبهای اسانسها از دستگاههای گاز کروماتوگرافی - GC - و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی - - GC/MS استفاده گردید.
مشخصات گاز کروماتوگرافی : - GC -
دستگاه GC مورد استفاده گاز کروماتوگراف مدل TRACE GC Thermoquest-Finnigan به ستون DB-5 - به طول30 متر، قطر داخلی 0/25میلی مترو ضخامت فاز ساکن0/25میکرومتر - بود. دمای اولیه، 60 درجه سانتی گراد - با زمان نگهداری 5 دقیقه - بود که با 60 درجه سانتی گراد افزایش در هر دقیقه به دمای نهایی 280 درجه سانتی گراد رسید. درجه حرارت محفظه تزریق و آشکار ساز - 250 - FID و 280 درجه سانتی گراد نگه داشته شده بود .گاز حامل نیتروژن بود که با سرعت1/1میلی متر بر دقیقه در طول ستون حرکت میکرد.
مشخصات گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی : - GC/MS -
گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی مدل TRACE MS Thermoquest-Finnigan از نوع تله یونی مجهز به ستونBD-5 به طول 30 متر و قطر0/25 میلی مترکه ضخامت لایه فاز ساکن در آن0/25 میکرومتر بود . برنامه ریز ی حرارتی ستون مشابه با برنامه ریزی ستون در دستگاه GC بود .دمای محفظه تزریق10 درجه بیشتر از دمای نهایی ستون تنظیم شد. گاز حامل هلیوم بود که با سرعت1/1 میلی متر بر دقیقه در طول ستون حرکت میکرد.
محاسبه شاخص بازداری و شناسایی ترکیبها:
پس از تزریق مقادیر بسیار جزیی اسانس، کروماتوگرام حاصل و طیف های جرمی ترکیب های مختلف موجود در آن بررسی شد. برای محاسبه اندیسهای بازداری ترکیبات، آلکانهای نرمالC9-C20 به دستگاه GC تزریق گردید. شناسایی طیف ها به کمک بانک اطلاعات جرمی، زمان بازداری، محاسبه اندیس کواتس، مطالعه طیف های جرمی هر یک از اجزای اسانس و بررسی الگوهای شکست آنها، با مقایسه با طیف های استاندارد و استفاده از منابع معتبرانجام شد. همچنین با توجه به سطح زیر منحنی هر یک از پیک های کروماتوگرام GC و مقایسه آن با سطح کل زیر منحنی، درصد نسبی هر یک از اجزای تشکیل شده اسانس تعیین شد - آدامز . - 2007
روشهای میکروبی:
به منظور بررسی اثرات ضد میکروبی و ضد قارچی از دو روش تعیین MICٌو انتشار دیسک ، بر اساس استانداردهای ارائه شده
