بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق در حوزه شهرهای دوستدار کودک به ویژه اروپاکه از سالهای 1980به بعد مورد توجه قرار گرفت ،عمده این تحقیقات در راستای تخصیص حق شهروندی به بچه ها و رسیدگی به خواسته ها و نیازهای آنها بود ،امروزه شهر دوستدار کودک مورد توجه برنامه ریزان و دست اندرکاران امور شهری قرار گرفته است چرا که تعداد جمعیت کودکان مناطق شهری جهان در حال افزایش است .پروژه های شهر دوستدار کودک به طور عمده ایجاد فرصتی برای کودکان در راستای شکل دادن و یا تغییر محیط پیرامو نشان است. کودکان به عنوان اعضای جامعه با مجموعه ای از خواسته ها و نیازهای خاص استفاده کنندگان محیط ساختگی هستند.
کودکان عامل پیوند نسل های گذشته و آینده در هر جامعه محسوب می شوند و با توجه به این که قسمت عمده ای از جامعه ما را تشکیل می دهند تلاش برای ایجاد محیطی مناسب برای رشد کودک و آشنایی با نیازها و سرشت فطری او که در دوران کودکی به آن نیازمند است ضروری می باشد. هدف مقاله حاضر، ارزیابی ویژگی ها و شاخص های شهر دوستدار کودک و تطبیق آنها از نگاه معماری و شهرسازی اسلامی می باشد که روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای اسنادی و تطبیقی می باشد
.1 مقدمه
تعامل کودک با محیط از اهمیت فوق العادهای برخوردار است به گونه ای که این تعامل از شکل گیری شخصیت تا رشد جسمی و ذهنی کودک را در بر میگیرد لذا تاکید بر ایجاد فضاهای راحت ،ایمن،قابل دسترس،پاسخگو ،جذاب ،خلاق و زمینه سازجهت رشد جسمی و ذهنی کودک از جمله نکاتی است که با استناد به تحقیقات به دست آمده و بر اساس واقیعات روان شناختی کودک وبرنامه ریزان می بایست در ساخت فضاهای شهری مورد استفاده کودکان مورد توجه قرار دهند.
کودک از طریق مشارکت محیطی ،حس اجتماعی محل،آگاهی محیطی ،حس تعلق موثر بودن را درک خواهد کرد.کودکان در نظریه و مفهوم پردازی های جامعه شناختی به دلیل موقعییت تابع و تحت سلطه هموار در حاشیه توجه بودند بدین معنا که کودکان به عنوان بزرگ سالان اینده نگریسته می شدند که می بایست نقشی را که بزرگسالان امروزی می خواهند ایفا نمایند و کمتر به عنوان انچه که هستند مورد توجه قرار می گرفتند
در واقع نیازها و علایق کودکان همواره به عنوان علامت خطری برای بزرگسالان و به عنوان مسئله اجتماعی تلقی می شود که بایست چاره جویی شود.شهری که به کودکان خود توجه ننماید به نسل گذشته و حال و اینده توجه نکرده و انها را مورد غفلت قرار داده است .
ارتباط کودکان با طبیعت ،فرهنگ و هم محله ایها و دیگر نیازمندیهای انها به ویژه در ابعاد اجتماعی مسئله مهم است که مورد توجه جامعه شناسان در جوامع امروزی قرار گرفته است .اهمیت داشتن موضوع کودک و تشویق وی به یک زندگی جمعی زمینه ساز برای تعالی فکری و تربیتی او ارتباط بخشدن بین مسائل فرهنگی و اجتماعی در ارتباط با تحلیل مسائلی که برای کودک از نظر شهروندی و حقوق شهروندی مطرح است.حقوق کودکان در جامعه امروزی رنگ تازه گرفته است تا انجا که پیمان نامه حقوق کودک در سال1989به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسیده و مجلس شورای اسلامی نیز ان را پذیرفته است.
2 .تعریف کودک
در فرهنگ فارسی معین، کودک به معنای کوچک، صغیر و فرزندی که به حد بلوغ نرسیده ”پسر یا دختر“ یا طفل آورده شده باشد. طبق تعاریف حقوقی جمهوری اسلامی ایران، کودک به فردی اطلاق میشود که به سن بلوغ نرسیده باشد ؟قانون مدنی در تبصره مصوبه مجلس شورای اسلامی، سن بلوغ را برای پسران پانزده سال و برای دختران نه سال قمری ذکر کرده است
کنوانسیون حقوق کودک که مفاد آن در سال به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسیده و مجلس شورای اسلامی ایران نیزدر سال آن را پذیرفته است، در ماده یک خود اشاره به آن دارد که کودک کسی است که دارای سنی کمتر از 81سال باشد، مگر آنکه طبق قانوناجرا در مورد کودک، سن بلوغ کمتر تشخیص داده شوداز نظر مرکز آمار ایران کودک به کسی گفته میشود که اجازه فعالیت شغلی نداشته باشد که در این تعریف سن کودک حداکثر 81سال تمام شمسی است
3 .حقوق کودک
کودکان ارزشمندترین و ظریفترین هدیهای هستند که خداوند به امانت به ما سپرده و ما را بر سرنوشت آنها حاکم کرده است و ما نیز وظیفه داریم که این بار مسئولیت را با مطلوبترین روشها به سر منزل مقصود رسانیم ؟در آموزه های آسمانی اسلام، همه کودکان از دختر و پسر، حقوق و مزایایمعیّنی دارند و همگان ازاِعمال هرگونه خشونت و بی رحمی در حق آنان باز داشته شده اند
این در حالی است که پیش از اسلام، میان اعراب و دیگر قوم ها، کودکان در وضع نامناسبی قرار داشتند و از کمترین حقوق عادی نیز بهره مند نبودند ؟آنان با هر بهانه کوچکی از جمله رهایی از فقر و هزینه زندگی، آنها را از میان بر می داشتند ؟در این میان، شرایط دختران بسیار دردناک تر بود ؟بزرگان عرب و افراد سرشناس، داشتن دختر را برای خود ننگ و عار می دانستند ؟آنها را زنده به گور می کردند.
.4 شهر دوستدار کودک
مفهوم شهر دوستدار کودک به طور کل به این معنی است که دولتمردان چگونه این شهرها را بر اساس علایق بچه ها اداره میکنند و نیز به شهرهایی گفته میشود که در آن، حقوق اساسی بچه ها مثل سلامت، حمل و نقل، حمایت، آموزش و فرهنگ رعایت میشود ؟این شهرها بر اساس تعهدی که بر اساس تقسیمبندی و کلیهی نقشههای عملی در مورد کودکان است تعریف میشود
بر این اساس بچه ها به عنوان شهروندانی تعریف شدهاند که حقوقی دارند و حق دارند نظراتشان را ابراز کنند ؟یک شهر دوستدار کودک تنها یک شهر خوب برای بچه ها نیست، بلکه شهری است که به وسیله کودکان ساخته میشود. شهر دوستدار کودک شهری است که کودکان فارغ از سنشان میبایست به عنوان شهروندان معتبری شناخته شوند که میتوانند در بهبود کیفیت شهرها و شهرستانهایشان شریک باشند، مشارکت آنها باید ارتقاء یافته، به آنان گوش داده و آنها را به حساب آورند؟ در شهر دوستدار کودک، نحوه مملکتداری خوب مستلزم دادن دید به کودک در گسترش شهر و دادن فرصت به کودکان در تصمیم گیری است
اساساً شهر دوستدار کودک به دنبال ضمانت بر تمامی حقوق این شهروندان جوان به شرح زیر استْ
- تأثیر تصمیمات آنها در مورد شهرشان
- مشارکت در خانواده، جامعه و زندگی اجتماعی
- دسترسی به خدمات اساسی مانند ” سلامتی، آموزش، سرپناه، نوشیدن آب ساالم و“؟؟؟
- محافظت در برابر خشونت، استثمار و سوء استفاده
- با آسودگی خاطر و تنهایی قدم زدن در خیابانها
- ملاقات با دوستان و بازی کردن
- زندگی کردن در محیط مناسب و عاری از آلودگی
- برابری با دیگر شهروندان در دسترسی به همه خدمات بدون توجه به نژاد، مذهب، درآمد، جنسیت و...
.5 دلایل ایجاد شهرهای دوستدار کودک
درخواست برای ایجاد شهرهای دوستدار کودک، ریشه در شناخت این موضوع دارد که شهرها، خانه هایی برای افزایش حمایت از حقوق کودکان هستند .با این وجود بسیاری از شهرهایی که ایده آل بچه ها نیستند،دولت هایی را دارند که اقدامات اندکی در این جهت انجام میدهند. ایجاد محیط های شهری کهواقعاً از جامعه کودکان حمایت کنند، نیاز به بررسی و مطالعه دارند که گستره ای از موضوعات در سطوح مختلف محلی، ملی و جهانی است
.6 ویژگی های شهر دوستدار کودک از منظر معماری و شهرسازی
شهرهای دوستدار کودک به دنبال ایجاد مشارکت کودکان به منظور شکل دادن به محیط اطرافشان میباشند؛ مشارکت عملی که باعث ایجاد علاقه و تعلق پذیری کودک نسبت به شهر میشود.
