مقاله شوخ طبعی و جایگاه آن در زندگی

بخشی از مقاله

چکیده

شوخ طبعی یکی از اموری است که از گذشته تا به امروز در زندگی و روابط اجتماعی افراد نقش مؤثری داشته است. شوخ طبعی به قدمت زندگی اجتماعی بشر است و به همین سبب از دیرباز مورد توجه بوده است. پارادایم شوخ طبعی یکی از ویژگی های شخصیتی است که در عادت های رفتاری، تجارب، عواطف، نگرش ها و نظایر اینها در ارتباط است و می تواند وسیله ای برای برقراری ارتباط با دیگران باشد و احساسات عمیق، باورها و تمایلات افراد را نمایان سازد.  نقش شوخ طبعی در مقابله با استرس های روزمره، خلق روابط اجتماعی مناسب، آسان نمودن حل مسائل و همچنین در مدیریت هیجان و انگیزه حائز اهمیت است. لذا در این مقاله سعی شده ضمن معرفی شوخ طبعی، به جایگاه ویژه آن در زندگی بشر پرداخته شود. 

➢ مقدمه

احساس شوخ طبعی موضوعی است که از روزگاران کهن در زندگی و روابط اجتماعی وجود داشته است و به نظر می رسد که به اندازه تاریخ حیات اجتماعی انسان قدمت دارد. شوخ طبعی نوعی وسیله ارتباطی بین افراد و گروهها است و عمق عواطف، احساسات، باورها و گرایشهای افراد را درباره موضع های مختلف مشخص می کند - پولادی و گلستانه، . - 1387 شوخ طبعی روش مؤثری برای مقابله با عواطف منفی از قبل خشم، غمگینی و افسردگی است. افراد شوخ طبع احتمالاً نسبت به هیجانات منفی موضع فعالتری دارند و سعی می کنند بر آنها غلبه کنند.

شوخ طبعی به افراد اجازه می دهد تا ناملایمات را از پیش روی خود بردارند. افرادی که فاقد شوخ طبعی اند، احتمالاً منفعل می شوند و عواطف منفی بر آنها مسلط می شود - کلینکه1، . - 1384 شوخ طبعی بدون فشار روانی و اثرات منفی بر دیگران، با آزادسازی هیجان ها به افراد کمک می کند تا بر آنچه آسیب زا است، غلبه نمایند - ویلانت2،2000؛ به نقل از رف3، - 2006 و فاصله اجتماعی میان فردی را کاهش و به آنها اجازه دهد تا در افکار و احساسات هم، سهیم باشند - گراهام4،. - 1995 شوخ طبعی یک پیش بینی کننده قوی از جذابیت میان فردی محسوب می شود - مارتین5 و همکاران،2003؛ رف، . - 2006

بر اساس نوشته های یک نشریه آماری6 یک خردسال در روز چهارصد بار می خندد، اما یک فرد بزرگسال تنها پنجاه بار. شادی موهبت بزرگی است که باید آن را یافت کرد؛ غنیمت شمرد و به دیگران نیز منتقل کرد. بعضی مطالعه ها7 حاکی از آن است که شادی و معنا در زندگی از لحاظ اهمیت در به وجود آوردن زندگی مطلوب، مهمتر از ثروت و ارزش های اخلاقی و حتی رفتن به بهشت درجه بندی شده اند. بدین معنی که شادی به عنوان مهم ترین جزء کیفیت زندگی، حتی بالاتر از ثروت و سلامتی درجه بندی شده است. لذا در ادامه به مفاهیم مربوط به شوخ طبعی و نقش آن در جایگاههای مختلف پرداخته می شود.

➢ مفهوم شوخی شوخی فعالیت جهان شمول و به طور کلی مثبتی است که افراد متعلق به بافت های اجتماعی و فرهنگی متفاوت در سراسر جهان آن را تجربه می کنند. این اصطلاح به کیفیتی از عمل گفتار و نوشتار اشاره دارد که موجب سرگرمی و تفریح می شود - مارتین، . - 2007 شوخی حدود 18 بار در روز اتفاق می افتد و غالبا پاسخی خود جوش به موقعیتها در حضور دیگران است. شوخی به عنوان نمودی از شوخ طبعی، در دیدگاه های مختلف به گونه های متعددی تقسیم بندی شده است.

مانند شوخی های خوب و شوخی های بد - سلتانوف، - 1994، شوخی های بدنی، شوخی های کلامی و شوخی های تصویری - زیلکوسکی، 2002؛ به نقل از خشوعی، - 1386، شوخی هایی با کارکرد پرخاشگرانه، کارکرد اجتماعی، کارکرد دفاعی و کارکرد عقلی - زیو8،. - 1987 شوخی و خنده در یک محیط کاری، نوعی پاداش - درونی - است و موجب می شود که فرد مورد علاقه دیگران شده، به عنوان عضوی از گروه پذیرفته شود.

بر اساس پژوهش ها، شوخی تصویری جذاب از افراد ایجاد می کند - افتخاری، - 1388 و شواهد نشان می دهند که این اتفاق به این دلیل روی می دهد که شوخی بخش تاریک فرد را می پوشاند و او را فردی شایسته نشان می دهد. شوخی هیجان مشترک قوی و مثبت ایجاد می کند و همین مسئله منبعی قوی از پیوستگی اجتماعی است، بنابراین فردی که در گروه شوخی می کند، همبستگی اجتماعی در کل گروه را افزایش می دهد - آرگایل9،. - 1386

➢ مفهوم شوخ طبعی شوخ طبعی عنوانی است کلی که دامنه و قلمروی گسترده دارد. زیرا هر نوشته و گفته ای که به هر دلیل موجب خنده گردد »و جدی بودن بیش ازاندازه را تعدیل کند و نیز با جلوه فروشی و ریاکاری های این جهان در افتد،« می تواند از مصادیق این عنوان کلی به شمار آید - کادن،. - 1380 شوخ طبعی به عنوان جزئی از روانشناسی مثبت نگر، مفهومی فراگیر و چندگانه دارد.

شوخ طبعی را می توان تفاوت های افراد در رفتارها، بازخوردها و توانایی های فرد در ارتباط با سرگرمی، خندیدن، اهل شوخی بودن و نظایر آنها تعریف کرد - مارتین و همکاران،. - 2003 شوخ طبعی، درد جسمی و ذهنی را کاهش می دهد - بگ10،1996؛ بری11، - 2004 و پیامدهای مثبتی در بر دارد که از آن میان می توان به خشنودی، رضامندی، سازگاری با ناتوانی های جسمی، خرسندی از زندگی، مقابله با استرس و محافظت شخص در برابر بیماریهایی مثل سرطان و جلوگیری از خودکشی اشاره کرد.

- مارتین و همکاران، 2003؛ فریل12،2004؛ اریکسون و فلدستین13، . - 2006 شوخ طبعی با آزادسازی هیجانها بدون فشار روانی و اثرات منفی بر دیگران، به افراد کمک می کند تا بر آنچه آسیب زا است، غلبه نمایند - ویلانت14، 2000،به نقل رف، - 2006 و فاصله اجتماعی میان فردی را کاهش و به آنها  اجازه دهد تا در افکار و احساسات هم سهیم باشند - گراهام15،. - 1995 درجایی دیگر گفته شده که شوخ طبعی یک پیش بینی کننده قوی از جذابیت میان فردی محسوب می شود - مارتین و همکاران ، 2003؛ رف، . - 2006 طبق گفته فروید16 شوخ طبعی بالاترین مکانیزم دفاعی است.

شوخ طبعی به عنوان راهی برای مواجه شدن با مشکلات زندگی مطرح است. یک مهارت بقا برای فاصله گرفتن از یک مشکل - رایس،. - 2009 درجایی دیگر بیانش شده که شوخ طبعی به کیفیتی از عمل، گفتار و نوشتار اشاره دارد که موجب سرگرمی و تفریح می شود. حس شوخ طبعی، رگه شخصیتی پایدار و متغیر مهم تفاوتهای فردی است که در انواع رفتارها، تجربه ها، عاطفه ها، بازخوردها و تواناییهای مرتبط با سرگرمی ازجمله خندیدن و خنداندن تجلی می یابد. افزون بر این شوخ طبعی راهبرد مقابله ای در برابر تنیدگی است که به عنوان مکانیزمی علیه اضطراب و افسردگی در نظرگرفته می شود.

شوخ طبعی راهی برای مواجهه با مشکلات زندگی است - به نقل از زارع،. - 1387 طبق تحقیقاتی که رابینز انجام داده به این نتیجه رسیده است که افراد سرزنده و با نشاط تجارب منفی را از خود دور و چیزهای مثبت را در برابر خود دارند . افراد منفی باف، جنبه های منفی زندگی را روشن و واضح، بزرگ و تعیین کننده می پندارند و با آن پیشینه زندگی می کنند - به نقل ازجهانگیری،. - 1388

➢ حس شوخ طبعی: سازه ای چندوجهی همزمان با گسترش جنبش روان شناسی مثبت نگر در دهه اخیر روی آورد سنجش کنشوری های مثبت، تجربه های مثبت و نیرومندی های سازش یافته انسانی مانند رضایتمندی از زندگی، خوش بینی، شادکامی، ایمان، شوخ طبعی و ... به طور فزاینده ای در حال گسترش است. شوخ طبعی از جمله سازه هایی است که اکنون توجه ویژه برخی از روانشناسان را به خود معطوف داشته است.

حس شوخ طبعی، رگه شخصیتی پایدار و متغیر مهم تفاوتهای فردی است که در انواع رفتارها، تجربه ها، عاطفه ها، بازخوردها و تواناییهای مرتبط با سرگرمی ازجمله خندیدن و خنداندن تجلی می یابد. حس شوخ طبعی تک بعدی نیست، بلکه سازه ای چندوجهی است که در یک نگاه جامع، طبقه ای از رگه های مرتبط با یکدیگر را دربر می گیرد و ممکن است به شکلهای متفاوت مفهوم سازی شود:

توانایی شناختی: توانایی خلق،فهم، بازسازی و به حاطر آرودن لطیفه ها - فینکلد و مازلا17، - 1993 پاسخ زیبایی شناختی: قدردانی از شوخ طبعی، لذت بردن از انواع ویژه ای از موضوع های سرگرم کننده.