بخشی از مقاله
چکیده
بدیع تصویري ترکیب نقاشی وادبیات است. یعنی شاعرونویسنده علاوه برارتباط کلامی، در پی ایجاد ارتباط تصویري با مخاطب است. بنابراین خالق اثر با استفاده از شگردهاي بدیعی وانواع صورخیال صحنه هاي دیداري پویایی در اثرخودخلق مینمایدوبدین ترتیب خوانندهدرجایگاه بیننده وقایع قرارمیگیرد از این شیوه میتوان براي به تصویر کشیدن صحنههاي عاشقانه، رزمی، بزمی ونیز نمایان کردن حوادث جنگ استفاده نمود.
زیدري درکتاب نفثه المصدورتوانسته است با استفاده از شگردهاي زیبایی شناسی وبدیعی به توصیف صحنه هاي مصیبت باريبپردازد که کوه پايمقاسات آن ندارد ودود آن چهره خورشید را تاریک کند. بدلیل اهمیت کارونیزنپرداختن سایر محققان به بررسی مستقل این موضوع در کتاب نفثه المصدور، این مقاله درنظردارد تا باروش توصیفی- تحلیلی نشان دهد که زیدري چگونه خواننده خود را در توصیف احوال خود وبیان درد دل دردمند خود شریک وهمراه میکند. تادر نهایتبتوانیم تقسیم بندي اجمالی از اینشگردها در کتاب نفثه المصدور ارائه دهیم.
-1مقدمه
تاکنون درمورد بدیع تصویري به صورت دقیق وجامع مطلبی بیان نشده است و تنها به توضیح مختصري درباب شعر عینی یا دیداريیعنی شعري که با برهمزدن ساختار طبیعی آن واز طریق هنجارگریزي هاي ظاهري ایجادمیشود پرداخته اند.
دراکثرفرهنگ ها شعردیداري رابه گونهاي میدانند که به صورتی نوشته شود که متن آن بیش از آنکه حالت معنایی داشته باشدحالت نقاشی دارد یعنی به شکل تصویري بر دیدگان مخاطب عرضه میشوداما این تعریف ناقص است زیرا برخی شگردهاي هنري تصویري راکه شاعران پارسیگوي به کمک آن، از طریق توصیف زنده و پویا، صحنه ها رابه صورت فیلمی زنده آفریده اند راشامل نمی شود
به عبارت دیگر » شاعر یا نویسنده بقدري بر کلمات، فضا، معنا و ارتباط این سه با هم چیره و مسلط باشدکه بتواند با روشهايگوناگونِ کاربرد جملات و کلمات، تابلوي زیبا، نمایش یا فیلمی زنده دربرابر دیدگان و ذهن خواننده تصویر کند و خواننده وقتی به پایان نوشته رسید آن را درست مانند نقاشی در حافظه خود مجسم سازد
برخی از شاعران یونانی در آغاز قرن سوم ق .م متن شعررابه شکل موضوعی که شعر آن را توصیف یا القا میکرد مینگاشتند
جی .اي.کادن در این مورد نظرات متفاوتی دارد او در جایی مینویسد »این شیوه را شاعران ایرانی قرن پنجم میلادي به کار برده اند.« - همان - درجاي دیگر این نوع شعر را پدیده اي شرقی معرفی کرده است.« آنچه مسلم است این که شاعران پارسیگوي، از همان آغازشعرِ دري در پیعینی کردن و نشان دادن تصویرهاي تخیلی خود به مخاطب بوده اند و از امکانات زبان تا جایی که میتوانستند، براي این منظور استفاده کرده اندمثلاً، در حوزة بیان، وجود تشبیههاي معقول به محسوس، یکی از نمونههاي بارز این تلاش براي نشان دادن ذهنیات به صورت عینیاست. برخی از شاعران پا را از این هم فراتر گذاشته و سعی کردهاند بین شکل نوشتاري حروف و کلمات با مفهوم آنها ارتباط برقرار کنند و بدین ترتیب نشانههاي قراردادي - نماد - رابه نشانههاي تصویري - شمایل - تبدیل کنند.
شعر تجسمی - - concrete poetry به دو بخش تقسیم میشود: شعرتصویري، شعردیداري. مهمترین تفاوت شعر تصویري با شعر دیداريایناست که شعر تصویري - شنیداري-دیداري - است؛یعنی هم با شنیدنوه با دیدن قابل فهم است، اماشعرِ دیداري - نوشتاري-دیداري - است؛ یعنی با شنیدن قابل فهم نیست؛ چون نظام زبان و جملات و کلمات، براي ساختن تصویري خاص به هم ریخته و مفهوم شعر فقط از طریق مشاهدة متن به صورت یک تصویر، قابل درك است. در این نوع شعر، لذت دیداري و بصري بر لذت شنیداري غالب است.
بسیارياز آثار نظم ونثرادب فارسی به نحوي به رشته تحریردرآمدهاند که قابلیت نمایشی شدن درآنها پرورش یافته است وما با اثري روبه رو میشویم که کلیه جملات وتصاویر آن به خودي خود گویا زنده هستند، نفثه المصدور از جمله کتب هایی است که در قرن هفتم به رشته تحریر درآمده و درد دل هاي نویسنده آن را در زمان حمله مغول با استفاده از صورخیال وصنایع بدیعی با زیبایی دو چندان در برابر دیدگان خواننده به تصویر میکشد به طوري که مخاطب با خواندن هر سطر آن، خود را در صحنه وقوع حوادث حاضر و شاهد مجسم میکند.
بدین ترتیب نویسنده به خوبی توانسته است با بیانیویژه وتصویري کلیه تجربیات تلخ وغمانگیز خود را مانند اثري نمایشی به مخاطب عرضه کند در این مقاله تلاش شده است با روش توصیفی – تحلیلی، شگردهاي بدیعیکه توسط زیدري براي نمایشی کردن اثربه کار رفته با ذکر نمونه بیان گردد. تابیان گردد که نه تنها در شعربلکه درمتون نثر نیز این امکان وجود دارد تا با توجه به بارمعنایی کلمات، آنها را به گونهاي به کار ببریم که قابلیت تجسم تصاویر شکل داده شده، براي خوانندگان وجود داشته باشد.
