بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به اینکه بهره وری نیروی انسانی یکی از ارکان سند تحول بنیادین است ودر راهکارهای مختلف سند از جمله - فصل چهارم:چشم انداز،فصل پنجم :هدفهای کلان 4و7 ،فصل ششم راهبردهای کلان بند 8،فصل هفتم هدفهای عملیاتی وراهکارها:راهکار7-2،راهکار8-8، - به آن تاکید شده است واصلی ترین ومهمترین هدف هر سازمان دستیابی به بهره وری بهینه است،منظور از بهره وری بهینه آن است که ضمن توجه مدیریت یک سازمان نسبت به سلامت جسمی وروانی کارکنان موجباتی را فراهم آورد تامتصدی هر شغل با رضایت وعلاقه ونیز بدون احساس اجباروترس از تنبیه در جهت دستیابی به با لاترین کارآیی واثر بخشی فردی وشغلی تلاش کند.
در این میان دستگاه آموزش وپرورش که هدف آن پرورش وآموزش نسل آینده است باید به معلمان که نقش اول را در تحقق این هدف ایفا می نمایند توجه ویژه ای داشته باشد،بهره وری وکار آمدی مرهون عوامل مختلفی است که می شود به آموزش روز آمد معلمان وافزایش انگیزش آنها اشاره نمود.معلمان بدو استخدام علاوه بر دارار بودن شرایط حرفه ای وشخصیتی شغل معلمی می بایست در طول خدمت نیز پیوسته معلومات خود را به روز نمایند.دوره های آموزش ضمن خدمت تاکنون در برآورده ساختن این نیاز به طور بایسته وشایسته عمل نکرده است،رفع ضعف های موجود وافزایش انگیزش معلمان با اهرمهای مادی ومعنوی از جمله اقداماتی است که باید انجام گیرد..
مقدمه
همیشه برای مسئولین، برنامه ریزی و دست اندر کاران آموزش و پرورش و نیز برای دلسوزان به نظام تعلیم و تربیت کشور این سئوال مطرح است که چگونه می توان بهرهوری را در آموزش و پرورش افزایش داد؟ به نظر ساعتچی - »: - 1367چطور میشود بهره وری نیروی انسانی شاغل در آموزش و پرورش را به وضع قابل قبول رساند؟ چه عواملی باعث می شوند بهره وری یک سازمان آموزشی افزایش یا کاهش یابد؟ آیا بعضی از تصمیماتی که تاکنون در خصوص جذب و بکار گیری نیروی انسانی در وزارت آموزش و پرورش اتخاذ شده است در اصل اشتباه بوده است؟
اگر اشتباهاتی انجام شده این اشتباهات در کجا اتفاق افتاده است؟« بدون شک اگر آموزش وپرورش بتواند بهره وری نیروی انسانی خود را افزایش داده واز طریق آموزش، توانمندیهای افراد را افزون سازد خواهد توانست قابلیتهای وی را در ارائه خدمات افزایش دهد. در هر سازمان نیروی انسانی یکی از مهم ترین منابعی است که در اختیار می باشد - فصیحی، . - 1395 چگونگی استفاده بهینه ومطلوب از منابع نیروی انسانی از شرایط مهم کارایی و بازده سازمان می باشد . بهینه سازی در به خدمت گیری نیروی کار در سازمان به این معنی است که بتوان با استفاده از مدیریت بهتر ثمره ی بیشتری را با صرف منابع کمتر نیروی انسانی، حاصل نمود.
بهینه سازی، بیش از آن که متوجه خلق امکانات تازه و ایجاد ظرفیت های جدید باشد متوجه اصلاح و بهبود وضعیت موجود است . در بهینه سازی کوشش بر این است که وضعیت موجود از زاویه استفاده کمتر از منابع و حصول نتیجه ی بهتر مورد ارزیابی و سنجش قرار گیرد تا نواقص و کاستی های موجود شناسایی شده و به شکل علمی و با استفاده از دستاوردهای علوم و تحقیقات در بهسازی وضع موجود اقدام گردد.
آموزش و پرورش از ارکان مهم پیشرفت کشور هاست چرا که پایه ها و ریشه های تعلیم و تربیت نیروی انسانی خلاق ، آموزش دیده و مسئولیت پذیر که سکاندار توسعه و ترقی جامعه هستند از ابتدا در این دستگاه شالوده ریزی میشود . جوانی جمعیت و رشد بالای آن در دهه های گذشته ، بر تعداد و نسبت جمعیت دانش آموزی افزوده و دستگاه اصلی تعلیم و تربیت را گسترده ، عظیم و پرحجم ساخته است . با وجود اختصاص درصد زیادی از بودجه کشور و تعداد انبوه نیروی انسانی این وزارتخانه ، بیگمان این دستگاه یکی از پرمشکلترین و پرمشغله ترین اجزاء جامعه نیز میباشد .
در جایی که کمبودها و نارسایی های این دستگاه از نظر فضاهای فیزیکی ، منابع انسانی ، منابع مالی ، امکانات آزمایشگاهی و کمک آموزشی و . . . آشکار و محسوس بوده و تجربه نیز تاکنون نشان داده که رفع کامل این معضلات حداقل در کوتاه مدت دور از انتظار است - فصیحی، . - 1395 بسیار بجاست که بر استفاده بهینه و کارآمدتر از آنچه در اختیار می باشد تاکید گردد تا شاید از این زاویه بتوان بر مشکلات بطور نسبی فائق آمد.پرداختن به تمامی مقوله های یادشده بسیار مفصل بوده و از حوصله ی این گفتار خارج است .
از این رو از میان این عوامل تنها به بیان اهمیت و نقش نیروی انسانی - معلم - خواهیم پرداخت . نوشتار اخیر نیز دستاوردی در این زمینه دارد و بر این محور نگارش یافته است که چگونه می توان از ظرفیت نیروی انسانی موجود در آموزش و پرورش به نحو بهینه و شایسته تری استفاده کرد و بی آن که بر تعداد کمی آنها افزود ، بازدهی و ثمره ی بهتر حاصل نمود .
تعریف بهره وری
»به طور کلی بهره وری مفهومی است که برای نشان دادن نسبت برون داد بر درون داد یک فرد ،واحد وسازمان به کار گرفته می شود.در این صورت،اگر میزان تولید وخدمات یک سازمان بیش از مجموعه میزان نیروی کار ،سرمایه ،مواد وسایلی باشد که به کار گرفته است،می گوییم سازمان مورد نظر کارایی دارد.هرچه بهره وری یک سازمان بیشتر باشد هرینه تولید واحد کار در آن کمتر خواهد بود،وبنابر این امکان رقابت آن سازمان در بازار کا ربیشتر خواهد بود «.
- ساعتچی،» - 1367:30بهره وری را به صورت حاصل خروجی بر ورودی نیز نمایش می دهند.مقصود از این تعریف آن است که رابطه بین نتایج حاصل از فعالیت ها وعوامل به کار رفته در انجام یک فرایند را باهم بسنجند ومعیاری برای تعیین بهبود پیدا کنند.امروزه بهره وری را در قالبی کاملا نو وجدید به عنوان یک طرز فکر غنی ومتعالی برای عقلایی کردن وهوشمندانه کردن کارها برمیشمارند. - «پورآقاسی، - 244:1376
تاریخچه بهره وری
بهره وری برای اولین بار در سال 1766 میلادی توسط کوتیرنی مطرح شد و در سال 1883 لیتر LITTRE بهره وری را قدرت و توانایی تولید کردن بیان کرد و در سال 1900 ارلی بهره وری را ارتباط این بازده و وسایل به کار رفته برای تولید این بازده عنوان کرد. اهمیت بهره وری در عصر حاضر بهره وری را یک روش، یک مفهوم و یک نگرشی در باره کار و زندگی می نامند و در واقع به آن به شکل یک فرهنگ و یک جهان بینی می نگرند، بهره وری در همه شئونات، کار و زندگی فردی، اجتماعی می تواند دخیل باشد و یک شاخص تعیین کننده درآمد سرانه هر کشور است و برای افزایش بهره وری ملی هر کشور باید درآمد سرانه آن کشور افزایش یابد.
بهره وری درآموزش وپرورش از بهره وری در آموزش و پرورش تعریفهای متعددی ارائه شده است و هر یک از صاحبنظران از دیدگاه خاص خود به تعریف این مفهوم پرداخته اند . برخی از تعاریف صورت گرفته از بهره وری در آموزش و پرورش از این قرار هستند : - میرکمالی ، : 1376 » - 49بهره وری در آموزش و پرورش تمرکز بر یادگیرنده و بهبود یادگیری است.«
»بهره وری در آموزش و پرورش: عبارت است از ارتباط میان نحوه ی استفاده سازمان آموزشی از منابعی که در اختیار دارد و تبدیل آن طی فرآیندی آموزشی به ستاده های مطلوب همراه با در نظر گرفتن کیفیت زندگی کاری کلیه ی کارکنان آن «. »کلان - - 1995 بهره وری آموزشی را ارتباط بین داده ها - هزینه های مصرف شده در آموزش - و ستاده ها - پیشرفت تحصیلی یا سایر اهداف تعریف شده برای آموزش و پرورش - می داند .
از دیدگاه او مسئله ی اصلی در بهره وری آموزش و پرورش، اثربخشی هزینه و چگونگی استفاده از منابع موجود برای افزایش پیشرفت دانش آموزان است. برای حصول به این نتیجه مهم باید برنامه ریزی آموزشی و مسائل مالی را در بهره وری موثر و ضروری دانست «. »در آموزش و پرورش بهره وری ارتباط بین پیشرفت تحصیلی دانش آموزان با منابع موجود تعریف می شود.«نکته مشترک تمامی این تعاریف محوریت دانش آموزان و افزایش توانمندیهای آنان، همچنین استفاده بهینه از منابع موجود و کاهش هرینه ها در فعالیتهای مربوط به ارتقای بهره وری است.
نقش نیروی انسانی در بهره وری آموزش وپرورش
مهمترین منبع در هر سازمان نیروی انسانی آن است . عوامل تشکیل دهنده ی این نیرو موجودات با احساس و با شعوری هستند که چنانچه انگیزش کافی داشته باشند ، استعداد و مهارت خود را در خدمت سازمان بکار خواهند گرفت و چرخهای آن را به حرکت درخواهند آورد . از این رو بسیاری بر این باور هستند که موفقیت و پیشرفت هر سازمان با نیروی انسانی آن در ارتباط مستقیم و تنگاتنگ قرار دارد . بنابراین شایسته است که در تربیت ، آموزش و انگیزش و حفظ آن نهایت تلاش مبذول گردد .
