بخشی از مقاله
چکیده:
سبک زندگی در عرصه زندگی فردي و اجتماعی انسان، از مباحث بسیار ضروري جامعه کنونی است. علم و دانش و آدابِ علم آموزي نیز یکی از ارکان اصلی سبک زندگی در جامعه اسلامی میباشد؛ چنان که دین مبین اسلام اهمیت ویژهاي به علم و علماندوزي دارد و آیات نازل شده بر پیامبر اسلام - ص - و توصیهها و روایات حضرات معصومین - ع - در این موضوع گواه این مدعا است. مدارس، دانشگاهها و فضاهاي آموزشی، محیطهاي یادگیرياند و از نگاه دین اسلام رسالت این گونه مراکز انسانسازي و پرورش انسانهاي الهی است که براي دستیابی به چنین هدفی نیازمند انجام دستهاي از آداب و اخلاقیات اند.
در آموزههاي اسلامی توجهات ویژهاي به تعاملات میان دانش آموز و دانش و دانش آموز و استاد مشاهده میشود که به هر میزان تعاملات اخلاقیتر و صحیحتر باشند به همان میزان رشد علمی و معنوي دانش آموز نیز بهتر اتفاق خواهد افتاد. این پژوهش در صدد است با استفاده از روش توصیفی به این پرسش ها پاسخ دهد که دانش و دانشاندوزي چه جایگاهی در آموزههاي اسلامی دارد؟ اسلام و آداب اسلامی تا چه میزان به اخلاق علم آموزي پرداخته است؟
1. مقدمه
دانشگاه و فضاهاي آموزشی محیط هاي یادگیري و رشدند، از نگاه دین اسلام رسالت این گونه مراکز انسانسازي و پرورش انسان هاي الهی است. طبیعتاً براي دستیابی به چنین هدفی نیازمند انجام وظایف و مراعات دسته اي از آداب و اخلاقیات هستیم. دانشجو در محیط دانشگاه با شکل هاي متنوعی از تعاملات سر و کار دارد. تعامل با کادر اداري و آموزشی، تعامل با دیگر دانشجویان و تعامل با اساتید و مربیان از جمله اهم تعاملات دانشجویی در محیط دانشگاه است. بنابراین تعالی علمی و معنوي دانشجو را باید در بستر چنین تعاملاتی بررسی کرد.
به هر میزانی که این تعاملات اخلاقی تر و صحیح تر باشند به همان میزان رشد علمی و معنوي دانشجو نیز بهتر اتفاق خواهد افتاد. در این میان مهم ترین مسأله رابطه »دانشجو و دانش« و »دانشجو و استاد« است. در حقیقت سایر روابط دانشجویی نقش زمینه ساز براي این تعاملات را ایفا می کنند. به همین دلیل، در آموزه هاي اسلامی توجهات ویژه اي به تعاملات میان دانشجو و دانش از یک طرف و دانشجو و استاد از طرف دیگر مشاهده میشود. بر این اساس، در این پژوهش میکوشیم اصول کلی اخلاقی – اسلامی و مدیریتی را در این دو حوزه تبیین کنیم.
2. جایگاه دانش و دانش اندوزي در آیین اسلام
مقدمتاً مناسب است اشاره اي به جایگاه ویژة دانش و دانش اندوزي در تعالیم و آموزه هاي اسلامی داشته باشیم. یکی از برجستگی هاي آیین اسلام نسبت به یهودیت و مسیحیت موجود را می توان در همین موضوع دید. آنگونه که در تورات کنونی نقل شده است، گناه اصلی آدم و حوا که موجب هبوط آنان به زمین شد، تلاش در جهت علمآموزي و کسب معرفت بوده است! این در حالی است که بر اساس آموزههاي قرآنی، بعد از آفریشن آدم وقتی خداوند از همه ملائکه خواست تا بر او سجده کنند و آنان حکمت کار را جویا شدند، خداوند آگاهی آدم نسبت به همه حقایق عالم را دلیل این برتري دانست:
- به یاد آور - هنگامی را که پروردگارت به فرشتگان فرمود: »من بر روي زمین، جانشینی قرار خواهم داد.« فرشتگان گفتند: - »پرورگارا! - آیا کسی را که در آن قرار می دهی که فساد و خونریزي کند؟! حال آنکه ما تسبیح و حمد تو را به جا می آوریم، و تو را تقدیس میکنیم - و براي جانشینی شایستهتریم - .« فرمود: »من حقایقی را میدانم که شما نمی دانید.« سپس تمامی علم اسماء =] علم اسرار آفرینش و نامگذاري موجودات[ را به آدم آموخت. آنگاه آنها را به فرشتگان عرضه داشت و فرمود: »اگر راست می گویید، - و از آدم شایسته تر هستید - اسامی اینها را به من خبر دهید!« گفتند: »منزهی تو! ما جز آنچه به ما تعلیم داده اي، نمی دانیم؛ زیرا تویی که دانا و حکیمی.« فرمود: »اي آدم! آنان را از اسامی - و اسرار - این موجودات آگاه کن.«
