بخشی از مقاله
چکیده
این مقاله به چگونگی فراهم سازي بسترهاي رشد کیفی مطبوعات می پردازد. از نظر مقاله ، مطبوعات کشور در دهه اخیر به رشد کمی قابل قبولی رسیده اند و هرچند ممکن است از لحاظ کمی همچنان نیاز به گسترش آنها باشد، اما نیاز اصلی و فوري مطبوعات کشور سیاستگذاري و برنامهریزي براي ساماندهی رشد کیفی است.
مهمترین محورهایی که این مقاله براي رشد کیفی مطبوعات مطرح میکند عبارت اند از طراحی الگوي مطلوب نظام مطبوعات ، فراهم سازي بسترهاي قانونی رشد کیفی مطبوعات، تقویت و توسعه نهادهاي مدنی و صنفی و واگذاري امور بهآنها، ترویج حرفه اي گرایی و تخصص گرایی ، اعزام روزنامه نگاران به خارج جهت بازدید از نظام رسانه اي کشورهاي مختلف ، ساماندهی نظام توزیع و ساماندهی کمکها و یارانه ها بهنفع مخاطب.
ساماندهی یارانهها، نظام توزیع
در دهه اخیر، بهویژه بعد از تغییر و تحولات فرهنگی پس از انتخابات ریاست جمهوري در سال 1376، مطبوعات کشور شاهد رشد کمی قابل ملاحظه اي بوده است. انتشار بیش از یک هزاروسیصد عنوان نشریه که 100 عنوان آن مربوط به روزنامه هاست ، نشان از افزایش قابل توجه تعداد و تنوع مطبوعات است. در سالهاي گذشته با توجه بهشرایط خاص فرهنگی اجتماعی و التهابات مختلف سیاسی کمتر فرصت پرداختن به بسترسازي رشد کیفی و ساماندهی امور مطبوعات به وجود آمده است.
اکنون که مطبوعات کشور از لحاظ کمی به رشد قابل قبولی رسیده اند و فضاي سیاسی اجتماعی کشور با آرامش بیشتري همراه است، بهنظر میرسد زمینه هاي رشد کیفی مطبوعات فراهم شده است. البته بدیهی است که این مهم باید بهاهتمام دولتمردان و با همکاري اصحاب مطبوعات و خبرنگاران بهمنزل مقصود برسد. با یک نگاه اجمالی به آسیب شناسی نشریات در حال انتشار کشور1 می توان با ضرس قاطع گفت رشد کیفی مطبوعات را باید حداقل در چند حوزه دنبال کرد.
مهم ترین و ضروري ترین وجه رشد کیفی مطبوعات ، سیاستگذاري و برنامه ریزي براي ارتقاء کیفی سطح آگاهی حرفه اي و تکنیکی روزنامه نگاران و خبرنگاران کشور است. نشریات کشور بیش از هر حوزة دیگر از لحاظ حرفه اي ضعیف هستند و بخش عمده اي از اخبار، گزارشها، مصاحبهها، تفسیرها و مقالاتشان از لحاظ حرفهاي و رعایت آموزه هاي تکنیکی حرفه روزنامه نگاري آسیب پذیر است. بسا اخبار و گزارشهایی که در روزنامه ها و سایر نشریات کشور منتشر میشود که فاقد حداقلهاي اصول حرفهاي آموزه هاي تکنیکی روزنامه نگاري است.
وجه دیگر ضعف نشریات کشور محتوایی است که با مورد قبلی ارتباط وثیق دارد. صرف نظر از شاخصهاي مشهود رشد کیفی و محتوایی مطبوعات در سالهاي اخیر، همچون ورود به حوزه هاي جدي نقد و تحلیل و نظارت و پرداختن به لایه ها و زوایاي عمیق واقعیتها و مسائل اجتماعی، افزایش دامنه اطلاع رسانی و محدودشدن دامنه موضوعات ممنوعه ، گشودن نگرشی جدید در طرح مسائل و موضوعات جامعه، تکثرگرایی و افزایش اعتماد مردم بهمطبوعات، همچنان می توان بر این نکته تأکید کرد در بسیاري از موارد این امر به طور سیستماتیک و نظام یافته انجام نشده و سامان نگرفته است.
وقتی که بسیاري از روزنامه نگاران کشور هنوز حرفه اي نویسی ، تخصصی نویسی و صحیح نویسی را یاد نگرفته اند آیا می توان از آنها انتظار داشت که از لحاظ محتوایی و کیفی خودشان را ارتقا دهند و این امر را تداوم بخشند. وجه دیگر ضعف مطبوعات ، ویژگیهاي فنی و گرافیکی است که باید همراه با دو جنبه فوقالذکر مدنظر قرار گیرد.
بررسیهاي متعدد آسیبشناسی روزنامه هاي سراسري ، نشریات محلی ، نشریات عامه پسند، ورزشی و جوانان در مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها نشان می دهد که نشریات کشور از لحاظ صفحه آرایی و گرافیک و چاپ نیز رشد لازم نیافته اند. از این رو هرگونه سیاستگذاري و برنامه ریزي درباره رشد کیفی مطبوعات باید ناظر بر هر سه جنبه محتوایی، حرفهاي و فنی باشد.
براي ساماندهی امور مطبوعات و فراهم آوردن زمینههاي توسعه کیفی آنها محورهاي زیادي را می توان مورد توجه قرار داد که در اینجا به برخی از مهم ترین آنها اشاره می شود. بدیهی است که هرگونه سیاستگذاري و برنامه ریزي براي بسترسازي رشد کیفی مطبوعات باید همه جانبه باشد، در غیر این صورت با جزئینگري و وارد کردن مسکنهايِ زودگذر هیچ نوع ساماندهی براي این حوزه متصور نیست. مطبوعات کشور می تواند در فضاي آرام و بدون هیاهو و جنجال و در عین حال با سیاستگذاري و برنامه ریزي صحیح توسط مسئولان خیلی سریع به رشد و توسعه کیفی لازم برسد و نقش خود را در توسعه ملی و همه جانبه و پایدار کشور بهخوبی ایفا کند.
الگوي مطلوب نظام مطبوعات
مطبوعات کشور نیازمند یک الگوي مطلوب نظام مطبوعاتی است تا همه گروه هاي حرفه اي مرتبط مطابق با آن فعالیتهاي خودشان را تنظیم کنند.
