بخشی از مقاله
چکیده
سازمان آب و برق خوزستان - به عنوان یکی از قدیمیترین شرکتهاي دولتی - به فراخور حوزه گسترده فعالیت خود، با طیف وسیعی از چالشهاي اجرایی و مدیریتی خاص مواجه میباشد که همزمان با شروع مطالعات ارزش در ایران - سال - 1387 از اصول مهندسی ارزش به عنوان ابزاري جهت حذف این مسائل بهره برداري شایانی کرده است و از سوي دیگر با توجه به قدمت سازمان - تاسیس نهم خرداد - 1339 و لزوم انتقال دانش حاصل از تجربیات و دانش عینی و ذهنی کارشناسان خود در برخورد با مسایل پیچیده و گاه لاینحل مدیریت منابع سعی در پیادهسازي رویکردي دارد که دارا بودن حافظه سازمانی را به عنوان یکی از اصول مدیریت دانش سازمانی اجرا کند . این مقاله سعی بر تبیین مفاهیم کاربردي نظام هاي مهندسی ارزش ، مدیریت دانش و پیشنهادات و همچنین تشریح چگونگی برقراري تعامل بین آنها درراستاي اهداف سازمان آب و برق خوزستان دارد .
واژههاي کلیدي: سازمان آب و برق خوزستان ، مهندسی ارزش ، مدیریت دانش ،نظام پیشنهادات
-1 مقدمه
حرکت اقتصاد از مبادلهي کالا و سرمایههاي پولی به سمت مبادله سرمایه تازه ظهور یافته دانش و تکنولوژي، اهمیت نظام پیشنهادات و مدیریت دانش در سازمانها را بیش از پیش روشن نموده است با نگاهی اجمالی به پتانسیل هاي موجود در نظام پیشنهادات ، مدیریت دانش و مهندسی ارزش ، با اعمال تفکري همگرا ، نقاط ارتباطی میان آنها به صورت شفاف تر و قابل برنامه ریزي ، جهت تعامل هدفمند میان این سه نظام ، مشخص خواهد شد .متدولوژي ارزش از جنبههاي مختلف میتواند از مدیریت دانش استفاده کند .
به این ترتیب که دانش جمعآوري شده در فرآیند مدیریت دانش مبناي معتبري - به دلیل پالایش چندباره، بهروز بودن، جمعآوري از طریق مراجع مختلف، نظارت و بررسی چندباره، آزمون و خطا و... - براي شروع مطالعات مهندسی ارزش خواهد بود و مطالعات مهندسی ارزش را به نکات اساسی و مهم سوق خواهد داد .از سوي دیگر مهندسی ارزش میتواند به ورود، سازماندهی و پالایش مجموعهي زیادي از دانش به سازمان کمک نماید.اطلاعات جمعآوري شده و خروجیهاي مطالعهي مهندسی ارزش نیز میتواند منابع خوبی براي انبارهي دانش باشند.نظام پیشنهادات به عنوان طرح بسیج اندیشه ها یا کایزن فردي ، می تواند به عنوان بستري جهت بکارگیري دانش افراد خبرهي خارج و داخل سازمان ، فراهمآوري شرایط مناسب براي شکوفایی خلاقیت، ایجاد انگیزه براي استفاده موثر از تجربیات ، مباحث فنی و مدیریتی توام و دیگر عوامل، شرایط بهبود اطلاعات و افزایش اتکاپذیري آن را فراهم نماید .
-2 مروري برمهندسی ارزش :
به ساده ترین بیان ، مهندسی ارزش بازنگري در طرح ها و پروژه ها می باشد که به جاي بهبود روش هاي موجود در رسیدن به هدف مورد نظر ، به خود هدف تمرکز دارد و با بکارگیري خلاقیت گروهی با تخصص هاي مختلف روش ها و اجزاي رسیدن به هدف پروژه را مورد چالش قرار داده تاآنها را تغییر دهد .
-3 پیشینه تاریخی مهندسی ارزش :
تحلیل ارزش به صورت بک روش فنی ویژه در سال هاي پس از جنگ جهانی دوم با طراحی و تدوین هنري ارلیچر معاون فنی بخش خریدي این وظیفه هاي شرکت جنرال الکتریک آغاز شد - واحدي و همکاران ، - 18 :1386 به دستور او در شرکت به منظور ارتقاي کارایی تولید از طریق تامین مواد ، مصالح و روش هاي جایگزین براي مواد و مصالح پرهزینه کوشش همه جانبه اي به عمل آمد . در سال 1947 میلادنی این وظیفه برعهده مایلز مهندس ارشد جنرال الکتریک نهاده شد . او در مورد روش ها و فنون موجود به پژوهش پرداخت و از برخی روش هاي مرحله به مرحله براي تحلیل ارزش بهره گرفت .
مایلز که مبتکر و بنیانگذار مهندسی ارزش به شمار می رود یک روش رسمی را اجرا کرد که در جریان آن چندین گروه از کارکنان شرکت ، عملکرد محصولات مختلف جنرال الکتریک را بررسی می کردند و با روش هاي خلاق گروهی و بدون افت کارایی محصول ، تغییراتی در محصول شرکت بوجود آوردند و هزینه هاي تولید را کاهش دادند .روش تحلیل ارزش این کارشناسان به عنوان یک استاندارد در شرکت جنرال الکتریک پذیرفته شد و به تدریج شرکت هاي دیگر و برخی سازمان هاي دولتی نیز این روش جدید را به عنوان ابزاري براي کاستن از هزینه هاي خود به کار بستند . نتیجه این شد که روش و تکنیک "مهندسی ارزش " بوجود آمد و در سال 1952 میلادي سمینار معرفی این روش برگزار شد . - اداره حمل و نقل ویرجینیاي غربی ، - 12 :2004
-4 پیشینه مهندسی ارزش در ایران :
در ایران از سال 1378 موضوع مهندسی ارزش در برخی از دانشگاهها ، وزارت نفت و سازمان مدیریت و برنامه ریزي کشور مطرح گردید و سمینارهاي زیادي در این زمینه برگزارشد و مهمترین واقعه این سال تصویب قانون اعمال مهندسی ارزش در بند »ج« ماده 61 قانون برنامه سوم بود. در سال 1379 فعالیتهاي پیگیرانه برخی از علاقمندان به مهندسی ارزش، به برگزاري2 همایش مهندسی ارزش در زمینه طرحهاي عمرانی منجر گردید و دستور العمل ارجاع کار به واحدهاي مهندسی ارزش در این سال ابلاغ گردیدکه دورنماي روشن و امیدوار کننده اي را براي توسعه فرهنگ و به کارگیري مهندسی ارزش و تدوین ازامات قانونی و رفع موانع در این خصوص ترسیم نموده بود . - صنعت و کارآفرینی ، شماره 56 ، . - 34 :1389 سال 1380
همایش هاي مهندسی ارزش با برپایی یک همایش در صنعت نفت و برگزاري اولین سمینار ملی مهندسی ارزش در دانشگاه صنعتی امیرکبیر ادامه یافت. در این سال کمیته مهندسی ارزش در وزارت راه و ترابري تشکیل شده و تیم مهندسی ارزش در چند شرکت مشاوره و پیمانکاري تشکیل شد. در تاریخ 81/9/16 اولین مجمع عمومی انجمن مهندسی ارزش ایران تشکیل شد
و اساسنامه انجمن به تصویب رسید. تعداد اعضاي این انجمن تا اردیبهشت ماه 1383 به 172 عضو پیوسته, 72 عضو وابسته, 114 عضو دانشجویی و 23 عضو حقوقی رسید.
در سال 1382 در برنامه چهارم توسعه اعمال مهندسی ارزش به تصویب رسید و در مهرماه 1383 سازمان مدیریت و برنامهریزي شرح خدمات پیشنهاد تغییر به روش مهندسی ارزش و قوانین انگیزشی پیمانکاران را ابلاغ نمود. تحلیلی کلی از وضعیت مهندسی ارزش در ایران نشان میدهد که شروع مهندسی ارزش در ایران قرین با حمایت هاي بخشهایی از دولت و همراهی دانشگاه هاي مهم کشور - عمدتاً در بخشهاي عمرانی - بوده است، هر چند تداوم توسعه حرکت مهندسی ارزش در ایران در چند سال گذشته با فراز و نشیبهایی مواجه گشته است، لیکن آینده این مفهوم با توجه به عنایات خاص برخی نهادهاي دولتی و خصوصی روشن ارزیابی می گردد.
-5 تعریف جامع از مهندسی ارزش :
مایلز - بنیانگذار مهندسی ارزش - مهندسی ارزش را چنین تعریف کرد : " مهندسی ارزش رویکردي کارکردگرا ، خلاق و سازمان یافته با هدف شناسایی کارآمد و حذف هزینه هاي غیرضروري در تولید خدمات و اجراي طرح هاست . هزینه هاي غیر ضروري ، هزینه هایی هستند که نه به کیفیت ، نه به بهره برداري ، نه به عمر مفید ، نه به زیبایی ظاهري و نه به مشخصات درخواست مشتري یا کارفرما مربوط می شود " - کارشناس ، بیات ، مرتضی ، 1387 ، شماره - 45 : 74
سازمان مدیریت و برنامهریزي کشور جمهوري اسلامی ایران مهندسی ارزش را به شرح زیر تعریف می کند: مهندسی ارزش تلاشی سازمان یافته است که با هدف بررسی و تحلیل فعالیتهاي طرح در مراحل طراحی، اجرا، بهرهبرداري و نگهداري اجرا میشود. این بررسی با استفاده از تجارب، ابتکارها و خلاقیتهاي متخصصان در جهت تحلیل کارکرد سیستمها، عوامل، تجهیزات و تأسیسات و کارآیی انجام میشود. به بیان دیگر، مهندسی ارزش مجموعهاي از چند روش فنی به منظور بازنگري و تحلیل اجراي کار و استفاده از خلاقیتها و روشهاي تحلیل سیستم براي بهینه سازي طرح است - قلی پور،1380،ص. - 27
-6 معرفی گام هاي مهندسی ارزش :
مطالعات مهندسی ارزش به طور کلی داراي سه گام عمده و اصلی می باشد که عبارتند از : پیش مطالعه ، کارگاه مطالعات ارزش ، مطالعات تکمیلی گام اول ، پیش مطالعه ، آشنایی هماهنگ کننده تیم مهندسی ارزش با پروژه ، استخراج اطلاعات مورد نیاز ، هماهنگی و ایجاد تمهیدات لازم جهت براي اجراي کارگاه مهندسی ارزش با حضور مشاور طراحی ، نماینده کارفرما ، مشاور طرح و اعضاي تیم تخصصی مهندسی ارزش .
