بخشی از مقاله
چکیده
محدوده طرح 550 هزار هکتاري استانهاي خوزستان و ایلام با توجه به شرایط خاص جغرافیاي سیاسی و همجواري با کشور عراق و وجود حساسیتهاي سیاسی و دیپلماتیک بسیار زیاد در روابط دو کشور، میتواند و بایستی به پایلوتی بینالمللی براي نمایش یک تجربه ملی موفق و سرمشقی براي توسعهاي متوازن و پایدار براساس کارایی اقتصادي، برابري اجتماعی حفظ و اعتلا زیست محیطی و تعادل منابع آب و خاك تبدیل شود.
دستیابی به توسعهاي یکپارچه و پایدار در منطقه طرح افزون بر منافع اقتصادي و اجتماعیاش متضمن فایدههاي بیشماري در عرصه معادلات سیاسی – امنیتی به سود کشورمان در ابعاد ملی و بینالمللی و منطقهاي خواهد بود و میتواند ظرفیتهاي واقعی نظام را در برابر دیدگان مراقبین و ناظرین منطقهاي و بینالمللی قرار دهد.
تحقق یک چنین هدف بزرگی نیازمند آماده سازي محیط درونی طرح براي تعامل با محیط بیرونی و در عین حال ایجاد بسترهاي لازم و ظرفیت مورد نیاز در محیط بیرونی است. از اینروست که طرح احیاي اراضی استانهاي خوزستان و ایلام بایستی در سیاستهاي کلان و اهداف راهبردي و تصمیمگیريهاي ملی و فرا بخشی از وزن و اهمیت بسیار زیادي برخوردار شود. هدف از این مقاله، تاکید بر ضرورت اقدامات عاجل با هدف توسعه پایدار در راه اثربخشی مناسب طرح 550 هزار هکتاري می باشد.
-1 مقدمه
در چند دهه گذشته اندیشه احیاء و توسعه استان هاي خوزستان و ایلام کم و بیش وجود داشته به طوري که طی سالهاي 50-1330 با احداث سد مخزنی روي رودخانه دز و بند انحرافی گتوند بر روي رودخانه کارون، تامین آب آبیاري تحقق یافته و پس از آن سرمایه گذاري قابل توجه جهت احداث دیگر سازهها و شبکه هاي آبیاري و زهکشی انجام شده است. هم اکنون محدوده طرح احیاي اراضی استان هاي خوزستان و ایلام با توجه به همجواري از سمت غرب به کشور عراق و از جنوب به خلیج فارس، از ویژگی هاي اجتماعی، اقتصادي و زیر ساختهاي خاصی بهره مند است.
وجود شبکه هاي ارتباطی زمینی - ریلی و جاده اي - هوایی و دریایی از جمله دو بندر بین المللی امام خمینی و ماهشهر و دو بندر تجاري خرمشهر و آبادان و بندر صیادي هندیجان،که امکان ترابري فراورده هاي کشاورزي و صنعتی را براي بازارهاي داخلی و خارجی در سطوح منطقه اي و بین المللی فراهم آورده است، از جمله امتیازات ویژه محدوده طرح به شمار می آید.
لکن از سوي دیگر قرارگیري در محدوده اي مرزي و حضور اقلیتهاي قومی و به تبع آن پر رنگ بودن ملاحظات وپارامترهاي امنیتی و سیاسی در تصمیم گیريهاي سطح کلان در کنار ضعف عمومی بنیانهاي اقتصادي و اجتماعی و فرهنگی و کمبود سرمایه و عدم کفایت سرمایه گذاريهاي عمرانی دولت موجب شده تا منطقه طرح بطور تاریخی درچرخهاي ضد توسعه اي گرفتار آید که جنگ و پیامدهاي ویرانگر آن بر عمق و گستردگی آن بطور قابل توجهی افزود؛ بگونه اي که اقدامات حکومت جمهوري اسلامی ایران در راستاي محرومیت زدایی از چهره نواحی در حاشیه مانده نیز هنوز نتوانسته منطقه را به نحو قابل قبولی به مسیر رشد و توسعه اقتصادي و اجتماعی و فرهنگی رهنمون سازد.
براساس آمارهاي موجود نرخ رشد جمعیت در نقاط روستایی و شهري از میزان متناظر در کشور کمتر بوده و جمعیت روستایی با شتاب بیشتري در حال کاهش است. مشخصات کلی طرح اجرا، تجهیز و نوسازي 550 هزار هکتار شبکههاي فرعی آبیاري و زهکشی این طرح شامل عملیات تجهیز و نوسازي مزارع - تسطیح، قطعه بندي، زهکش زیرزمینی - ، احداث کانال هاي فرعی آبیاري و زهکشی - کانال هاي درجه 3 و - 4 و ایجاد سیستم آبیاري تحت فشار می باشد.
در منطقه مورد مطالعه که شامل استان خوزستان و بخشی از استان ایلام می باشد تعداد 34 موقعیت مکانی براي احداث شبکه هاي فرعی آبیاري و زهکشی و همین طور 23 موقعیت براي عملیات تجهیز و نوسازي پیشنهاد گردیده است. شکل شماره - 1 - موقعیت طرح را نشان می دهد مهمترین دستاوردهاي اجراي طرح به شرح زیر برآورد شده است:
جلوگیري از واردات بی رویه و نیل به خوداتکائی - تولید سالانه حداقل 4/8 تن محصولات زراعی و باغی در اراضی طرح - افزایش سطح امنیت غذائی در جامعه - تأمین امنیت غذایی بیش از سه میلیون نفر - تامین نیاز غذاي سالانه حدود 31 هزار واحد دامی ایجاد اشتغال و کاهش بیکاري حدود 81 هزار شغل مستقیم و 78 هزار شغل غیر مستقیم ایجاد درآمد مستقیم براي دولت حدود 2511 میلیارد ریال در سال کاهش هزینه هاي امنیتی و انتظامی دولت حدود 1111 میلیارد ریال در سال ارتقاء سطح رفاه اجتماعی گسترش سرمایه گذاري و رونق کسب و کار بهره برداري اصولی از سرمایه گذاريهاي بالادستی نظیر سد و شبکههاي اصلی جلوگیري از مهاجرت و تغییر وضعیت منطقه به مهاجرپذیر میباشد.
.1 شرایط اجتماعی
جمعیت و نرخ رشد در نمودار زیر جمیعت سه حوضه آبریز کرخه، کارون و زهره- جراحی قبل از سال 1385 و پس از آن ارایه شده است. همانطور که از نمودار پیداست جمعیت در هر سه حوضه رشد نموده است، و این رشد بیشتر مربوط به جمعیت شهري بوده است.
