بخشی از مقاله
چکیده
قدسی مشهدي از شاعران قرن یازدهم هجري استکه در سرودن انواع شعر طبعآزماییکرد. با وجود این که اشعار این شاعر به سبک هندي سروده شده است، در اغلب سرودههایش از ابهام و پیچیده گوییهاي سبک هندي خبري نیست. مقاله حاضر در پی آن است که با استخراج اصطلاحات پزشکی و شیوة مداواي بیمارانتبح ر قدسی مشهدي را در زمینه علم طب بیان نماید.
یافتههاي تحقیق نشان میدهد که قدسی مشهدي شاعري چیرهدست و آگاه به علوم زمانه خویش است؛ او علاوه بر اشراف به علم طب، از علوم دیگري چون نجوم نیز آگاه بوده و یافتهها و اصطلاحات این علوم را در دیوانش آورده است.
مقدمه
ادبیات آیینه تمامنماي جلوههاي عقل، عشق، تمدن، فرهنگ و باورهاي ملتهاست که اندیشهها و آرمانهاي گذشتگان را بازتاب میدهد و چشمان نسل آینده را به سوي دنیاي واقعی و آرمانی نیاکانشان میگشاید. شاعران و نویسندگانسنّتی ادب فارسی براي به تصویر کشیدن دنیاي واقعی یا آرمانی خود از دانشهایی چون: منطق، فلسفه، کلام، نجوم، طب و...سود جستهاند.
ادبیات فارسی ادبیاتی غنی به شمار میآید؛ یکی از عوامل اساسی در غناي زبان و ادبیات فارسی، اطلاعات و معلومات وسیع و گستردة شاعران و نویسندگان آن از علوم متداول عصر خود است.
علم طب از جمله علومی که در بسیاري از آثار ادبی زبان فارسی نمود یافتهاست؛ این دانش از دوران باستان در بین ایرانیان رایج بوده است؛ وجود مراکزطبی و حکیمان کار آزموده قدیم در این سرزمین کهن مؤید این مدعاست. همچنین از لابه لاي آثار مکتوب و به جا مانده گذشته شاعران و نویسندگان ایرانی میتوان میزان آشنایی آنان با اصول این علم را دریافت.
از آنجا که بسیاري از یافتهها و مباحث علم طب در روزگار حاضر بر علم و تجربه پیشینیان استوار است، غور و تفحص در چگونگی رشد و تکامل این دانش ضروري مینماید و بر پژوهندگان لازم است که چنین رسالتی را به انجام رسانند. پژوهش در مورد میزان آگاهی و توانمندي شاعران در زمینه علوم مختلف عصرشان و دستیابی به اطلاعات دقیق و روشن در این مورد و ارائه نتایج پژوهشها، خواننده را در درك و فهم بهتر و عمیقتر از دیدگاه آنان، یاري میرساند.
قدسی جان مشهدي یکی از شعراي سبک هندي است که به عنوان یک حکیم، با مسائل علمی و ادبی و فلسفی زمان خودش کاملاً آشناست و بر اساس اندیشه حاکم بر محیط درباري و ذهن شاعران و نویسندگان زمان، تمامی اطلاعاترا در شعرش وارد میکند.
یکی از این مسائل، بیان مسائل طبی است که وي در این باره هم از بیماريها سخن میگوید و هم در بعضی موارد نام داروها و شیوة درمان بیماري را ذکر میکند و هم به یافته هاي و نظریات پزشکی دروان اشاره میکند.در این با ذکر شواهد شعري از دیوان قدسی جان مشهدي، میزان اطلاع و اشراف این شاعر زمینه علمطب بیان میشود.
