بخشی از مقاله
چکیده
مصرف بالای انرژی در ساختمانهای جدید با وجود استفاده از راهکارهایی برای کنترل مصرف، همچنان با مشکل اتلاف بالای انرژی مخصوصا درساختمانهای مسکونی مواجه است، از طرف دیگر با بالا رفتن هزینهی سوختهای فسیلی به واسطه کاهش ذخیره های انرژی، دنیا به استفاده از انرژی های نو و تجدیدپذیر - از منابعی که پیوسته وجود دارند مثل خورشید و باد - ، برای تهویه و کنترل گرما و سرما روی آورده است.
ازین رو مطالعه و طراحی با رویکرد اقلیمی - - passive ، بررسی الگوهای اقلیمی در گذشته، استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، طراحی الگوی هماهنگ با اقلیم به وسیله ارائه الگویی جدید با حفظ الگوهای رفتاری و کاهش مصرف انرژی، می تواند به صرفه جویی و درنتیجه کنترل هرچه بیشتر مصرف سوخت در ساختمانهای مسکونی کمک کند.
از آنجایی که این مسئله در شمال کشور کمتر مورد توجه قرار گرفته، در این مقاله سعی شده است که به بررسی اقلیم منطقه و تاثیرات آن بر طرح، معماری سنتی گیلان و برداشت الگو از آن و تعیین احکام، مطالعه سیستمهای غیرفعال و فعال، استفاده از سیستمهای جدید ساخت، تحلیل و بررسی سایت و انرژی های موجود در آن بپردازیم، نتایج حاصله نشان می دهد که طراحی همساز با اقلیم می تواند تا حد زیادی از اتلاف انرژی جلوگیری نماید.
-1 مقدمه
در گذشته انرژی مورد استفاده بشراساساً تجدیدپذیر بود. فرم و طراحی شهرها براساس اقلیم موجود به گونه ای طراحی می شد تا حداکثر استفاده از انرژی خورشید و باد را برای شهروندان فراهم سازد . این موضوع در شهرهای ایران و به خصوص شهرهای کویری به خوبی مشاهده می شود. اما با پیشرفت صنعت و انقلاب صنعتی، دنیا با افزایش تقاضا برای مصرف سوخت فسیلی مواجه شد و این امر، عواقب وخیمی مانند آلودگی هوای شهرها، که در سلامتی ساکنین مؤثر بود، را در برداشت - اربابیان، . - 1380 پس برای جلوگیری از مصرف بی رویه سوخت فسیلی و آلودگی بیشتر شهرها ، بهترین راه، برگشتن به اصول طراحی گذشتگان در استفاده از انرژی های بی پایان موجود در طبیعت است. حال این سئوال مطرح می گردد که:
- آیا طراحی معماری می تواند سهمی در کاهش مصرف سوخت های فسیلی و متعاقبا کاهش آلودگی هوا و دیگر معضلات ناشی از آن داشته باشد؟
- آیا معماری اقلیمی یا معماری همگام با طبیعت می تواند پاسخی برای این مسئله باشد؟
- در گذشته از چه روشهایی برای طراحی همگام با طبیعت استفاده کرده اند؟
- کدام منبع یا منابع از انرژی های تجدیدپذیر در محل غالب بوده و می تواند مورد استفاده مفید قرار گیرد؟
اهداف کلی : طراحی ساختمان مسکونی با رویکرد طراحی اقلیمی و استفاده از انرژی های تجدیدپذیر موجود در منطقه، در ساحل شهر انزلی است.
اهداف جزئی : بررسی اقلیم این منطقه از کشور و مطالعه پتانسیل های طبیعی موجود در آن، تحلیل معماری اقلیمی منطقه در گذشته و استخراج احکام و ضوابط طراحی و استفاده از آن در معماری و طراحی ساختمان درراستای بهره جویی از انرژی های تجدیدپذیر سایت در تامین نیازهای تهویه و گرمایشی و سرمایشی و در نهایت کاهش چشمگیر مصرف سوخت فسیلی و در نتیجه کاهش هزینه ها و آلودگی های ناشی از آن است.
در این تحقیق از دو روش جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. روش اول با استفاده از مطالعات کتابخانه ای به جمع آوری اطلاعات اقلیمی و بومی و تحلیل معماری گذشته در منطقه و استانداردها و باید های طراحی، آمار ایستگاههای هواشناسی که مبتنی بر اعداد و ارقام ثبت شده توسط دستگاههای هواشناسی و منحصر به نقاطی است که دارای ایستگاه هواشناسی باشد و مطالعه روشهای جدید ساخت و مصالح مناسب، پرداخته شد. روش دوم به جمع آوری اطلاعات بوسیله مطالعات میدانی در منطقه و بررسی بناهای گذشتهی اقلیم مورد نظر پرداخته و شگردهای به کار رفته در معماری آن شناسایی شد.
-2 معرفی استان گیلان
گیلان یکی از استان های شمال کشور است که در جنوب دریای خزر واقع شده و امتداد ساحلی آن از آستارا تا چابکسر ادامه می یابد . مرز غربی و جنوبی آن را خط الرأس کوه های تالش و البرز غربی محدود می کند و از شرق نیز در امتداد ساحل دریای خزر و کوه های البرز غربی با استان مازندران مرز مشترک پیدا می کند . مساحت آن 14 / 711 کیلومتر مربع است که حدود 0/9 از مساحت کل کشور را دارا می باشد .
خصوصیات آب و هوایی گیلان عبارت است از بارندگی زیاد در تمام فصول سالخصوصاً - در فصول پاییز و زمستان - ، رطوبتنسبتاً زیاد در تمام فصول سال، اختلاف کم درجه حرارت بین شب و روز، پوشش وسیع نباتی. ساختمان ها در این مناطق جدا از هم و با حیاط ها و فضاهای باز و وسیع ساخته می شوند، و حصار دور این فضاها اغلب کوتاه تر از قد انسان است.
دلیل این امر همان استفاده از جریان هواست، تا از میان ساختمان ها عبور کرده و هوای مرطوب و راکد را با خود به بیرون محوطه و فضاهای زیستی ببرد. بهره بردن از طبیعت زیبا و سرسبز منطقه نیز از دلایل دیگر جهت تلفیق محیط مسکونی با طبیعت است. خصوصیات کلی بافت شهری و روستایی در این منطقه به قرار ذیل است: - قبادیان، - 1372
- بافت شهری و روستایی به صورت باز و گسترده؛
- فضاهای شهری نسبتاً وسیع؛
- محوطه ها با دیوار های کوتاه؛
- کوچه هانسبتاً عریض؛
- ساختما نها جدا از هم و در مراکز شهری متصل به هم ایجاد شده اند.
-3 ویژگی های اقلیمی منطقه
بندرانزلی در منطقه معتدل قراردارد. درجه حرارت آن حداکثر مطلق 35/6 و حداقل . 0/4 متوسط حرارت سالیانه 16/5 سانتی گراد است. درسال حدود 1800 ساعت آفتاب می تابد که خرداد و تیر پر آفتاب ترین ماه می باشد. بندرانزلی از لحاظ بارندگی، یکی از پر باران ترین مناطق می باشد. یک ماه و نیم از سال یخبندان وجود دارد.رطوبت نسبی هوا در تابستان حداقل 50 تا 85 درصد و در زمستان حداکثر 75 تا 95 درصد می باشد. زمستان ها تنها حدود 25 درصد و تابستان ها حدود 60 درصد مواقع روز، هوا آفتابی است.
بندرانزلی، در منطقه جلگه ای و ساحلی در طول جغرافیائی 49 درجه و 28 دقیقه و عرض جغرافیائی 37 درجه و 28 دقیقه واقع شده است و ارتفاع آن از سطح دریا منهای 26 متر می باشد. این منطقه از لحاظ آب و هوایی دارای ویژگیهای خاص و متنوع در چهارفصل است. و این موضوع با شدتی مضاعف در مورد بندر انزلی صادق است. بادهای مناسب و مطلوب که از سوی شمال متمایل به شرق که در فصول بهار و تابستان از سمت سیبری و با کسب رطوبت نسبی از میانه دریای خزر بسوی این ناحیه می وزد بدلیل مطلوب بودن و ایجاد منطقه آسایش نام محلی آن را "گیل وا" گذاشتند .
از دیگر بادهای مهم "خزروا" است که طوفان زا و با کج باران های شلاق وارش، از سوی شمال غربی و عموما" در فصول پاییز و زمستان می وزد. در فصول معتدل و گرم، تغییرات جهت باد بطور معمول در شب از جنوب و از سوی کوههای البرز می وزد که بنام "درون وا" و در روز از سوی دریا می وزد که به نام" برون وا" معروف است. یکی دیگر از بادهای مهم در منطقه، "گرمیش" است که در فصول پاییز و زمستان با گرما، خشکی و گرد و خاک توام است و در مواردی باعث آتش سوزی در جنگلها و حتی در روستا ها و شهرها نیز می شود.
