بخشی از مقاله
چکیده
سرآغاز شکلگیری هویت هر شهری، مرکز آن میباشد که دربرگیرنده فضاهای مختلف تاریخی، مذهبی، فرهنگی، تجاری، اداری و مسکونی بوده و علاوه بر آنکه نشاندهنده فرهنگ و تمدن شهر است در شکل گیری تصویر ذهنی شهروندان بسیار مؤثر میباشد. متأسفانه با شروع گسترشهای شهری و ماشینی شدن شهرها، نقش مرکز شهر کمرنگ و در حال فراموشی است. چراکه مردم فقط برای انجام فعالیتهای ضروری به مرکز شهر رجوع میکنند. یکی از عواملی که در ارتقاء کیفیت مرکز شهر و سرزندگی آن اهمیت دارد، نقش حضور پیادگان در خیابانهای مواصلاتی مرکز شهر است. هدف از این پژوهش، بررسی مؤلفههای مؤثر بر کیفیت قلمرو پیاده در خیابان مواصلاتی مرکز شهر به منظور ارتقاء کیفی و افزایش سرزندگی آن میباشد.
بدین منظور با انتخاب خیابان پیروزی شیراز به عنوان نمونه موردی که به لحاظ برخورداری از عناصر شاخص فرهنگی و تاریخی غنی و در عین حال از سرزندگی کافی برخوردار نمی باشد، به اثبات فرضیات پژوهش پرداخته شد، به گونه ای که با استفاده از مطالعات میدانی که شامل برداشت های میدانی، مصاحبه، تهیه عکس، کروکی و نقشه بوده به جمع آوری اطلاعات، طبقه بندی و تجزیه و تحلیل داده ها در قالب جدول S.W.O.T پرداخته شد و با کمک مطالعات اسنادی از قبیل کتب، مجلات یا مقالات و سایت های اینترنتی معتبر و مطالعات تحلیلی- تطبیقی، نتایج حاصل از بررسی مفاهیم و نظریات مرتبط به ارائه مدلی انجامید که مولفههای تاثیرگذار بر سرزندگی قلمرو پیاده در خیابان مواصلاتی مرکز شهرکه هدف پژوهش می باشد را معرفی می نماید. در نهایت پیشنهاداتی در قالب یادداشت های تصویری ارائه گردید که امید است به ارتقای کیفیات محیطی مرکز شهر بیانجامد.
مقدمه
خیابانها، ساختمانها و فضاهای باز ساختار اصلی هستههای مرکز شهر را شکل داده و تصویری منحصر به فرد را برای عابران پیاده پدید میآورند. در میان فضاهای شهری مرکز شهر، خیابانها مهمترین و ابتداییترین فضاهای شهری بوده که به عنوان ستون فقرات مرکز شهر نقش اساسی در پیوند میان فضاهای همگانی و کاربریهای مختلف بر عهده دارند. در این میان خیابان شهری بیشترین ظرافت و حساسیت را به خود میطلبد، زیرا مکانهایی هستند که تعاملات اجتماعی و جنب و جوش شهری در آنها به حداکثر رسیده و ذهن شهروندان را انباشته از خاطرات جمعی می سازند.[1]
نوع ارتباطی که حرکت پیاده در شهر ایجاد می کند در غنای فرهنگی و اجتماعی زندگی شهری تأثیری چشمگیر دارد و به هویت بخشی فضا کمک میکند. چهره شهر بیشتر از طریق گام زدن در فضای شهری احساس میشود. بنابراین خیابان به عنوان یک فضای شهری بایستی بهگونهای باشد که امکان حضور پیادهها را در شرایط غیر اضطرار نیز فراهم سازد. حال آنکه در شرایط کنونی سلطه بیقید و شرط خودروها بر شهر و عدم کیفیت مناسب قلمرو پیاده، تصویر ذهنی مرکز شهر را خدشهدار نموده است.
بنابراین با توجه به اینکه یکی از عناصر مهم حضور مردم و پیادهروی در فضای عمومی، کیفیت معابر، سطح دسترسی و راحتی عابر پیاده در هنگام تردد در خیابان و قلمرو پیاده است، پرداختن به موضوع شناخت مؤلفههای مؤثر در کیفیت قلمروهای پیاده بسیار با اهمیت میباشد. چرا که این امر به افزایش سرزندگی و جنب و جوش مرکز شهر خواهد انجامید.
مبانی نظری
نوع ارتباطی که حرکت پیاده در شهر ایجاد می کند، چه بین افراد و چه با محیط طبیعی و مصنوع اطرافش، در غنای فرهنگی و اجتماعی زندگی شهری تأثیری چشمگیر دارد، حال آنکه سرنشینان اتومبیل فقط ارتباط گسیخته و دورادور با محیط اطراف دارند و فقط به آن به چشم منظر زود گذر کنار جاده می نگرند.[2] در صورتی که به کیفیت عرصه حضور پیاده توجه شود، حضور فعال پیادگان در فضای شهری، آن فضا را هویت بخش و پویا خواهد کرد. این مقاله برگرفته از رساله کارشناسی مهندس پریسا کریمی تحت عنوان "طراحی شهری خیابان مواصلاتی مرکز شهر سرزنده با تأکید بر مؤلفه های کیفی قلمرو پیاده، نمونه موردی: خیابان پیروزی شهر شیراز " به راهنمایی مهندس سارا کبیریان مقدم می باشد.
