بخشی از مقاله
چکیده
موضوع طرح یک توقفگاه بین راهی است که در جاده ابریشم واقع شده است. این توقفگاه از بخش های اقامتی،تجاری، کویر شناسی و رصد خانه تشکیل شده است. مکان این مجموعه جاده ابریشم حد فاصل سمنان به دامغان در همجواری با کاروانسرای آهوان انتخاب شده است.بدین ترتیب این محل مکان مناسبی برای ایجاد یک مجموعه توریستی میباشد که امکان ایجاد پیوندی با گذشته و معماری و فرهنگ اصیل مردم این منطقه را خواهد داشت.و ضمنا از نظر ارتباط با جاده های اصلی کشور و ارتباط با شبکه ی راه ها در محل مناسبی قرار دارد.
ضمنا از نظر تاریخی وجود دو کاروانسرای سنگی و آجری آهوان در کنار یکدیگر این سایت دارای ارزش میباشد.این سایت در دشت کویر واقع شده وجاذبه های کویر از معماری خاص کویر گرفته تا رشته کوههای بهم پیوسته قنات ها و اب انبارها ،آسمان زیبای کویری و شب های پر ستاره کویر نیز دلیلی بر انتخاب این سایت شد.
ذکر این نکته نیز ضروری به نظر میرسد که مسیر کنونی تهران مشهد نیز از کنار این سایت عبور میکند که از جاده های پرتردد کشور است. با بررسی ویژگیها و خصوصیات سایت و پتانسیلهای منطقه ایجاد فضایی برای اقامت و تفریح در این مجموعه ضروری به نظر می رسد و می تواند عامل مساعدی برای جلب توریست و اقامت آنها برای چند روز در این محل باشد. در نتیجه این مجموعه متشکل از فضای اقامتی تفریحی و رصدخانه طراحی شد. روش تحقیق در این پژوهش با استناد به مطالعات کتابخانه ای و میدانی بوده است.
-1 مقدمه
سکونت را میتوان بیانگر تعیین موقعیت و احراز هویت دانست. سکونت بیانگر برقراری پیوندی پرمعنا بین انسان و محیطی مفروض میباشد که این پیوند از تلاش برای هویت یافتن یعنی به مکانی احساس تعلق داشتن ناشی گردیده است بدین ترتیب، انسان زمانی برخود وقوف مییابد که مسکن گزیده و در نتیجه هستی خود در جهان را تثبیت کرده باشد.
منزلگاه و کاروانسرا نیز به معنی و جایی است که در آن مسافر منزل میکند. کاروانسراها ، مهمانخانه های بین راهی کشور ایران در طی قرون متمادی گذشته بوده و سابقه آن به دوره هخامنشی یعنی بیش از دو هزار و پانصد سال قبل می رسد. در داخل شهر ها نیز کاروانسرا برای اقامت مسافران احداث می شده است. به دلیل خشکی نسبی آب و هوا در بخش عمده ای از کشور ایران و دور بودن شهرها و آبادی ها از یکدیگر، وجود نقاطی جهت استراحت و تهیه آذوقه در بین راه ، امری حیاتی و ضروری بوده و بدون وجود این ایستگاهها، طی طریق و ارتباط بین مناطق مختلف کشور غیر ممکن بوده است.
بقایای این کاروانسرای قدیمی از میراث ارزشمند کشورمان هستند و با بازخوانی آنها در کنار یک مجموعه اقامتی مدرن که با توجه به فرم و پلان کاروانسراهای قدیمی ساخته شده میتواند هم در احیای کاروانسرای قدیمی موثر باشد و هم با توجه به امکانات تفریحی و اقامتی در جذب نوریست به مناطق کویری کشورمان کمک شایانی نماید.
-2 بیان مسئله
سکونتگاه در معنای لغوی، به معنای مکان سکنی و آرامش است. جایی است که انسان می تواند سکونت کند، بنشیند، بخوابد، استراحت کند و آرامش یابد. در واقع سکونتگاه همه ی این مفاهیم را در بر می گیرد و جایی که برای انسان این عوامل را در بربگیرد سکونتگاه است. اگر این عوامل همیشگی باشد و این نیازها را به طور دائم برآورده کند این سکونتگاه، دائم است و اگر برای زمان کوتاهی و نه برای همه ی زندگی فراهم کندسکونتگاه موقت است.
معمولاَ یک سکونتگاه شامل امکانات استراحت شامل فضای خواب، فضای نشیمن، فضای تفریح، فضای استراحت و سرگرمی است.ولی اینکه این فضاها برای نیازهای دائم و یا موقت است، فرق می کند. فضاهای سکونتگاهی با برآورده کردن نیازهای اولیه ی زندگی، مثل نیاز به سرپناه همراه با دیگر نیاز های زندگی مثل نیاز به تفریح و سرگرمی از برآورده کردن صرف نیاز به سرپناه، فاصله بگیرد و به یک مکان تفریحی- سرگرمی تبدیل شود. این مجموعه میتواند به صورت کاملاَ خودکفا عمل کند. یعنی با گرد هم آوردن فضاهای لازم در کنار هم، یک فضای راحت و آرام را برای یک سکونت موقت فراهم آورد.
در یک چنین مکانی که جمع کثیری از مسافران، دوستداران کویرو طبیعت بکر آن حضور دارند، احساس نیاز به یک فضای تأمین کننده سرپناه و سکونت موقت و همچنین استراحت و تفریح، ضروری است. این مجموعه که نقش تأمین نیازهای موقتی به صورت اسکان و تفریح را ایفا میکند در همجواری با کاروانسرای قدیمی آهوان یک نقش کامل و قوی را ایجاد میکند که علاوه بر تأمین نیازهای فوق در جذب توریست و شناخت کویر و زیباییهای آن به مسافران تأثیر بسزایی دارد.
-3 اهمیت موضوع
یکی از معیار های بررسی یک فضای سکونتگاهی، میزان تناسب آن به عنوان یک مکان استراحت و آرامش است. این معیار در پی رسیدن به یک فضای امن و راحت است. سکونتگاه به عنوان یک فضایی که با آرامش روانی انسان در تماس است باید بتواند نیازهای حساس و ظریف انسان را برآورده کند، فضایی که بتواند انسان را برای کار و فعالیت آماده کند. چون فعالیت و کار انسان با زندگی معمول گره خورده است، این مجموعه می تواند پاسخی به این نیاز باشد. نیاز های گره خورده ی انسان در دنیای امروز و از بین بردن فاصله برای صرفه جویی در وقت دلیلی بر ساخت چنین مجموعه ای است.
همچنین انعطاف پذیری مجموعه که شامل کنار هم گذاشتن همه ی عوامل در کنار هم و برآورده کردن نیاز های استراحتی-تفریحی انسان در کنار کار و فعالیت است از عوامل عمده در اهمیت آن است. کیفیت محیط و تنوع آن در بهبود برآورده کردن این نیاز ها نقش اساسی دارد. چنین مجموعه هایی از طریق تصاویری که در چشم انداز و دور نمای آن دیده می شود قضاوت را در موردکیفیت تحت تاَثیر قرار می دهد.
این مجموعه به عنوان مکانی استراحت و تفریح استفاده کنندگان نقشی شبیه نقش یک مجموعه اقامتی- تفریحی ایجاد میکند که هدف آن تأمین همزمان نیازهای سکونتگاهی و تفریحی است. این سکونت، نه سکونت دائم مانند خانه و نه سکونتگاه مسافرتی مانند هتل، به تنهایی است بلکه چیزی مابین نقش این دو، مثل یک مجموعه اقامتی تفریحی در سطحی بالاتر است.
اهمیت این مطلب در آن است که نقش این مجموعه به عنوان یک مجموعه اقامتی موقت در نوع نگاه به آن است که این مجموعه را در زمره مجموعه های انعطاف پذیر و متنوع و مکمل قرار می دهد تا جایگاه خود را به عنوان یک مکان تأمین کننده نیازهای فوری و پی در پی در تمام طول شبانه روز و به عنوان یک پایگاه امن و آرام برای مأوا گزیدن بازیابد.
-4 سوالات و فرضیه ها
با توجه به مشکلات مربوط با تأمین سکونت، استراحت و آرامش انسان سؤالات زیر به وجود می آید:
-1 آیا با این طراحی می توان به یک مجموعه ی کارا و توانمند در پاسخ به نیاز ها دست یافت؟
-2 آیا جهت باد غالب و باد های موسمی می تواند تأثیری در جهت گیری ورودی ساختمان ها در سایت داشته باشد؟
-3 آیا این مجموعه آن گونه که انتظار می رود می تواند نیاز به یک سرپناه موقت را در تمام طول شبانه روز به صورت فوری فراهم آورد؟
-4 آیا این مجموعه میتواند فرهنگ مردم کویر ،نحوه زندگی و صنایع دستی آنها را به مسافران معرفی کند؟ -5 آیا امکانات تفریحی میتواند در جذب گردشگر موثر باشد؟
با توجه به سؤالات فوق فرضیه های زیر به وجود می آید:
-1 به نظر میرسد با طراحی این مجموعه بسیاری از نیاز های سکونتی، تفریحی، استراحتی مراجعین و استفاده کنندگان برآورده خواهد شد.
-2 نیازهای مسافران جاده ابریشم در طول مسیر برطرف شود.
-3 به نظر میرسد امکانات تفریحی این مجموعه در جذب گردشگر کمک شایانی نماید.
