بخشی از مقاله
چکیده
فقر مسکن یکی از مباحث موجود در مقوله فقر میباشد که جهت بررسی این موضوع، اشراف به هزینههاي مسکن و نحوه توزیع آنها الزامیاست. براي بررسی نحوه توزیع هزینه هاي مسکن بین خانوارها شاخصهاي مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. در این پژوهش از شاخص ضریب جینی مسکن براي تحلیل توزیع هزینههاي مسکن در دهکهاي درآمدي استفاده می شود.
-1 مقدمه
از مهمترین علل ایجاد و گسترش فقر را میتوان توزیع نابرابر درآمد دانست.امروزه تمایل به سمت عدالت روزبهروز در حال افزایش است.در ایران نیز حل مساله فقر از اولویتهاي توسعه کشور میباشد. ضریب جینی یکی از شاخصهاي تعیین کننده میزان نابرابري در درآمدها یا هزینهها بین افراد یک جامعه است که توسط آماردان ایتالیایی ابداع شده است.
ضریب جینی از نسبت میزان نابرابري توزیع درآمد مورد بررسی به حداکثر اندازه نابرابري درآمدي ممکن در یک توزیع درآمد کاملا نابرابر حاصل میشود.محاسبه ضریب جینی از منحنی لورنز حاصل میگردد که رابطه بین درصد تجمعی خانوارها و درصد تجمعی درآمد را نشان میدهد.هر چه ضریب جینی به صفر نزدیکتر باشد حکایت از نابرابري کمتر در توزیع درآمدها خواهد داشت و هر چه میزان این شاخص به یک نزدیکتر باشد توزیع درآمدها نامتعادلتر خواهد بود.
گزارش سازمان مدیریت و برنامهریزي حاکی از آن است که این شاخص در کل جامعه و در مناطق شهري و روستایی طی چهار سال اول برنامه توسعه کاهش یافته است.فقر در زمینههاي مختلف از جمله در مقوله مسکن قابل بررسی است.هزینه مسکن براي تشخیص سطح فقر بسیار مهم است.لذا قبل از بررسی در مورد فقر باید در مورد هزینههاي مسکن کاوش کرد.
مسکن از نیازهاي اساسی جوامع بشري است.لذا برنامهها و سیاستگزاریهاي مربوطه در این مقوله همواره بایستی مورد توجه خاص مسئولین باشد.یکی از کالاهاي غیرخوراکی که همواره سهم زیادي از بودجه خانوارها و هزینهها را دربر میگیرد مسکن میباشد. اصل 31 قانون اساسی جمهوري اسلامی ایران، دولت را موظف نموده است تا نسبت به تامین مسکن متناسب با نیاز خانوارهاي ایرانی اقدام نماید.مبحث مسکن از جمله مهمترین مباحث قابل تحلیل در مجموعه برنامههاي توسعه اقتصادي – اجتماعی به شمار میآید.
-2 مروري بر مطالعات پیشین
ابونوري و ایرجی - 1384 - در بررسی ساختار هزینه خانوارها در استان خراسان و مقایسه با کل کشور در دوره 1350-81 به این نتیجه رسید که در مناطق شهري و روستایی و در کل استان خراسان، کشش هزینهاي گروه مسکن برابر یک ولی در مناطق شهري و روستایی و کل کشور بیشتر از یک بوده است.بیش از نیمیاز هزینههاي غیرخوراکی مناطق شهري استان و کل کشور مربوط به گروههاي مسکن، پوشاك و کفش است.
متوسط سهم این دو گروه در مناطق شهري استان و کشور حدود 60 درصد از هزینههاي غیرخوراکی است.کشش هزینهاي مسکن در مناطق شهري استان 0/99 بوده لذا مسکن در زمره کالاهاي ضروري به حساب آمده است.همچنین حدود نیمیاز هزینههاي غیرخوراکی مناطق روستایی استان و کشور مربوط به گروههاي مسکن، پوشاك و کفش بوده است.متوسط سهم این دو گروه در استان و کشور به ترتیب 49 و 51/5 درصد میباشد.کشش هزینه مسکن در مناطق روستایی استان برابر با 1/04 محاسبه گردیده است.
ابونوري و خوشکار - 1385 - در برآورد الگوي بین استانی عوامل موثر بر توزیع درآمد در ایران، از اطلاعات مقطعی، ضریب جینی و سهم بیستک هاي درآمدي در سالهاي 1379-81 با روش پارامتریک استفاده نموده است.نتایج نشان دادهاند که کاهش سهم بیستک پنجم به نفع افزایش سهم دیگر بیستکها به ویژه بیستک اول بوده است.استان خراسان و گلستان در سالهاي 1379 و 1380 و 1381 با ضرایب جینی 0/523 و 0/544 و 0/496 بالاترین سطح نابرابري را در میان استان دارا بودهاند.
ارسلان بد - 1383 - در مقالهاي دو بعد مهم توزیع درآمد یعنی توزیع شخصی و منطقهاي را مورد توجه قرار داده و برخی از شاخصهاي مربوط از جمله دهکها، ضریب جینی و نسبت درآمد خانوارهاي شهري به روستایی براي سالهاي مختلف محاسبه و روند تغییرات آن با گذشت زمان را مشخص نموده است.نتایج نشان دادند ضریب جینی توزیع درآمد در ایران دردهه 1340 نزدیک به 0/45 بوده و در سالهاي اولیه دوره 1350 تا 1357 افزایش داشته و در بعضی سالها به حدود 0/50 رسیده است.ضریب جینی توزیع درآمد کل ایران و مناطق شهري و روستایی در سال 1378 نسبت به سال 1365 به ترتیب 2/30 و 8/98 و 3/36 درصد افزایش یافته است.
اطهاري - 1384 - در مقالهاي تحت عنوان فقر مسکن در ایران نشان داده است که نبود سیاست اجتماعی تامین مسکن یا کاستیهاي نظامهاي برنامهریزي مسکن علت اصلی عدم توفیق دولت در امحاء فقر مسکن و از این رو تامین عدالت اجتماعی است.در این مقاله همچنین مقایسهاي بین کشورهاي توسعهیافته و توسعهیابنده از نظر برخی شاخصهاي نابرابري صورت گرفته است.ضریب جینی کشورهاي توسعه یافته مثل سوئیس، فرانسه، آمریکا و اندونزي بین 0/342 براي اندونزي تا 0/401 براي آمریکا متغیر است.در حالیکه براي کشورهاي توسعه یابنده مانند فیلیپین، تایلند و ایران به ترتیب 0/429، 0/462 و 0/422 است.
