بخشی از مقاله
چکیده
توسعه ی کاربردهای اطلاعات مکانی ضرورت وجود یک سیستم جامع اطلاعات مکانی که ارتباط صحیح بین پایگاه اطلاعاتی، سختافزار، نرمافزار و کاربر را فراهم آورد و قابلیت تجزیه و تحلیل اطلاعات و پاسخگویی به نیازهای سازمان حمل و نقل و پایانهها کشور را دارا باشد ایجاد می کند. همچنین عدم وجود یک ساختار داده مناسب در سیستم اطلاعات سازمان حمل ونقل و پایانه های کشور باعث کاهش میزان کارایی سیستم های موجود می شود.
این مقاله تحقیقی جهت تهیه ی یک پایگاه داده ی ساختار یافته برای نظم دهی به داده های سازمان و هماهنگ سازی داده های حمل و نقل برای جلوگیری از انجام دو باره کاری ها و بهینه سازی کاربری های مرتبط با حمل و نقل را ارائه می دهد. که مراحل نیاز سنجی ، تهیه مدل مفهومی و مدل داده ای آن را موردارزیابی قرارداده است. نتیجه کار تهیه ی یک پایگاه داده شیﺀ گرا برای راههای ایران می باشد. در این مقاله به توضیح مراحل طی شده برای امکان سنجی و تهیه ی مدل مفهومی و سپس شرح مدل داده ای منطقی که برای داده های سازمان طراحی شده است، پرداخته شده است.
جمعآوری و ساماندهی اطلاعات مربوط به اجزاﺀ برنامهریزی سازمان حملونقلوپایانههای کشور و ارائه مدلهای برنامهریزی سیستماتیک در جهت اجرای سیستم های سازمان, هدایت ساماندهی و نظارت بر دفاتر سازمان بر اساس نیازهای مناطق کشور, احتیاج به یکسری اطلاعات مکانی و توصیفی به همراه تجزیه و تحلیلهای مرتبط با مطالعات مربوطه دارد. به این منظور فرایند نیازسنجی انجام شده ومدل مفهومی برمبنای آن طراحی شده است. نتیجه نهایی یک مدل داده مکانی است که می تواند برای مدیریت حملونقل استفاده شود.
۱- مقدمه
امروزه سیستمهای اطلاعات جغرافیایی به منظور مدیریت بهینه امکانات موجود در راهها و همچنین تجزیه و تحلیلهای مرتبط با خدمات رسانی، بهرهبرداری و توسعه کاربری های مختلف در امور حمل و نقل به طور گستردهای در جهان مورد استفاده قرار میگیرند. سازمان حمل و نقل و پایانهها که عهدهدار مدیریت و برنامهریزی امور مرتبط با حمل و نقل مسافرین و کالا و بهرهبرداری صحیح از راهها میباشد، با به خدمتگیری مناسب سیستم اطلاعات جغرافیایی میتواند سریعتر از همیشه در جهت نیل به هدف حرکت کند.
وجود یک سیستم جامع اطلاعات جغرافیایی که ارتباط صحیح بین پایگاه اطلاعاتی، سختافزار، نرمافزار و نیروی متخصص را فراهم آورد و قابلیت تجزیه و تحلیل اطلاعات و پاسخگویی به نیازهای سازمان را دارا باشد ، احساس میگردد۰ همچنین عدم وجود یک ساختار داده مناسب در سیستم اطلاعات سازمان حمل ونقل و پایانه های کشور باعث کاهش میزان کارآیی می گردد.
برای تهیه یک سیستم جامع اطللاعات جغرافیایی یک مدل داده به عنوان پایه ای برای سیستم و نیز یک ساختار داده مناسب نیاز می باشد. به منظور مدلسازی و ساختاربندی اطلاعات مربوط به عوارض موجود در دنیای واقعی، روش ها و مدل های متنوعی در سیستمهای اطلاعات جغرافیایی به کار گرفته شده است. از جمله این ساختارها میتوان به ساختار درختی، شبکهای، رابطه ای، و شیﺀگرا اشاره کرد.
با توجه به نتایج حاصل از بررسی های انجام شده در مراحل امکان سنجی پروﮊه که در جدول شما ره ی ۱ آمده است ، نرم افزارArcGISTM ومدل داده ای حمل ونقل مربوط به آن ،مناسب ترین نرم افزار برای سیستم اطلاعات مکانی سازمان حمل و نقل و پایانه ها انتخاب شد. اخیرا مدل داده ای حمل ونقل ArcGISTM ،در شهرنیو یورک ایالت متحده ی آمریکا ،برای مدیریت داده های حمل ونقل استفاده شده ونسخه ی راه نمای آن موجود است]۴.[روند اجرایی کار برای داده های حمل ونقل ایران با توجه به آن انجام خواهد شد.
۲- GIS_Tوکاربردهای آن
GIS - GIS_T برای حمل و نقل - شامل تمامی فعالیت هایی است که سیستم های اطلاعات جغرافیایی را برای برنامه ریزی و مدیریت علوم حمل و نقل را تقویت می کند. GIS_T می تواند از قابلیتهای شامل توانایی در آنالیز داده های مکانی و همچنین قابلیتهای کارتوگرافیکی استفاده کند. با ترکیب روشهای تحقیقاتی قدیمی حمل و نقل با قابلیتهایGIS می توان بستر قوی برای هر دو گروه فعالیتهای قدیمی و ابتکاری حمل و نقل فراهم کرد.
GIS_T می تواند یک جز کامل از بخش های حمل و نقل در سطوح استانی وملی یک دولت به حساب آید. شرکت اتوبوس رانی درون شهری وبرون شهری، از کاربردهای GIS_T برای مسیریابی و زمانبندی استفاده می کنند. شرکت های باربری و تحویل خدمات برای ردیابی محموله های خود GIS_T را بکار می برند. ناشران روزنامه ها حمل و نقل محموله های خود را با استفاده از GIS_T مدیریت می کنند. GIS_T می تواند برای ردیابی تصادفات ترافیکی که در گذشته اتفاق افتاده است و یا برای برنامه ریزی و اعمال تغییرات در طراحی شبکه حمل و نقل در آینده استفاده شود. پژوهشگران از GIS_T برای طراحی الگوریتم های مسیریابی جدید و یا بهبود الگوریتم هایی موجود، استفاده می کنند.
۳- مدل داده
برای بررسی مدل داده ای حمل و نقل ArcGISTMدر ابتدا بهتر است تعریفی از مدل صورت پذیرد. مدل داده تشریحی بر رفتارهای entity های موجود در دنیای واقعی است که شامل کلاس های عارضه،روابط میان عوارض و قوانین مربوط به جامعیت - Integrity - داده ها می باشد. عوارض موجود در جهان واقعی دارای دو ماهیت مکانی و غیرمکانی میباشند. به منظور مدلسازی و ساختاربندی اطلاعات مربوط به عوارض موجود در دنیای واقعی، روشها و مدلهای متنوعی در سیستمهای اطلاعات جغرافیایی به کار گرفته شده است.
