بخشی از مقاله
چکیده
تغییرات آب و هوایی، افزایش آلودگیهاي زیست محیطی، انتشار گازهاي گلخانهاي و افزایش روند گرم شدن زمین از مهمترین چالشهاي دنیاي امروز هستند. مفهوم زنجیره تامین سبز به دلیل تاکید بر مصرف بهینه انرژي، کاهش انتشار گازهاي گلخانهاي و بازیافت محصولات در انتهاي عمر، یکی از راهکارهاي موثر مواجهه با چالشهاي محیط زیستی است. این مقاله به مساله طراحی یک زنجیره تامین سبز چند سطحی، چند محصولی و چند قطعهاي میپردازد که درآن در شبکه رو به جلو تامینکنندهها، کارخانجات، مراکز توزیع و در شبکه معکوس مراکز جمع آوري/ دمونتاژ و مراکز دفع در نظر گرفته شده است.
در طراحی این زنجیره حلقه بسته علاوه بر کاهش هزینههاي شبکه، کمینهسازي میزان مصرف انرژي و کنترل انتشار گاز co2 نسبت به مقدار مجاز مدنظر قرار گرفته است. مساله مورد بحث به شکل یک مدل برنامهریزي عدد صحیح آمیخته فرمولبندي و بر اساس روش محدودیت اپسیلون در ابعاد مختلف به کمک نرمافزار لینگو حل شده است. بررسی رفتار توابع هدف نسبت به یکدیگر، تحلیل نتایچ عددي و زمان مورد نیاز حل مهمترین نتایج تحقیق بودهاند.
.1 مقدمه
در سالهاي اخیر به دلایل مختلفی نظیر الف - تصویب قوانین دولتی مربوط به حفاظت محیط زیست، ب - مسئولیت اجتماعی و ج - فشارهاي عمومی، لجستیک معکوس مورد توجه بسیاري از محققان قرار گرفته است.[1] مسائل مدیریت زنجیره تأمین - SCM - از جمله مسائلی هستند که توجهات زیادي را به خود جلب کرده اند. زنجیرههاي تأمین را میتوان به دو دسته زنجیرههاي تأمین رو به جلو - - FSC و رو به عقب - - FSC تقسیم بندي کرد. به ادغام زنجیره تأمین رو به جلو و رو به عقب، زنجیره تأمین حلقه بسته - CLSC - گفته میشود.
قوانین دولتی جدید و قوانین سبز که به بازگرداندن و از رده خارج کردن مواد زائد الکترونیکی و دیگر مواد خطرناك مربوط است، مدیران سطوح بالاي امور لجستیک و فرایندهاي زنجیره تأمین را وادار می سازد تا توجه بیشتري به فرایند لجستیک معکوس داشته باشند. در این مقاله یک شبکه ي حلقه بسته با اهداف کاهش هزینه ها و کاهش میزان مصرف انرژي و انتشار بیش از حد مجاز گاز co2 ارائه شده است. ساختار مقاله به گونه اي است که در بخش دوم به مرور ادبیات موضوع میپردازیم. در بخش سوم به تعریف مسئله، بخش چهارم نتایج عددي در پایان نیز یافتهها و نتایج پژوهش و پیشنهادات آتی مطرح خواهند شد.
.2 مرور ادبیات
طراحی زنجیره تامین حقله بسته در تحقیقات متعددي انجام شده است. [2] اولین بار در طراحی خود علاوه بر کاهش هزینهها، کاهش مصرف انرژي و پسماند را نیز وارد کرد. نام زنجیرهي تأمین سبز با هدف در نظر گرفتن ملاحظات زیستمحیطی، اولین بار توسط استریاستوا [3 ] استفاده شد و پس از آن پژوهشگران زیادي سعی بر استفاده از این مفهوم در مطالعات خود داشتهاند. در مقاله[4 ] طراحی یک شبکه زنجیره تامین سبز با دو هدف مجزا کمینهسازي هزینهها و انتشار CO2 و در [5] این مساله در راستاي تک هدف هزینه انجام شد. [6]
در محاسبه کمینهسازي انتشار CO2 هم گازهاي ناشی از تولید و هم حملونقل را درنظر گرفت. در مقاله [7] معیارهاي عملکرد کلیدي زنجیره تامین از جمله معیارهاي زیستمحیطی را برشمرده است. در مقاله [8] طراحی زنجیره تامین سبز حلقه بسته در شرایط عدم اطمینان و با دادههاي فازي انجام شد. در مقاله [9] مدل زنجیره تامین در سطح تاکتیکی مورد مطالعه قرار گرفته از الگوریتم تکاملی براي حل استفاده شده است.
مقاله[10] نیز یک مدل برنامه ریزي عدد صحیح مختلط براي زنجیره تأمین حلقه بسته با هدف کاهش گازهاي گلخانهاي ارائه دادند. در [11] از برنامهریزي ریاضی فازي چند هدفه براي طراحی شبکهي زنجیرهي تأمین سبز استفاده شده است. در مقاله [12] یک شبکه حلقه بسته با اهداف حداکثر کردن سطح رضایت از تجارت، حداکثر کردن رضایت مشتریان و حداکثر کردن سود کل زنجیره ارائه شده است.
در مقاله [13] یک مدل ریاضی چندهدفه براي شبکه زنجیره تامین سبز با هدف کاهش هزینه هاي کلی و انتشار CO2 ارائه شده است. با توجه به پیشینه ي تحقیق مشخص است که در طراحی شبکه هاي زنجیره تامین سبز چندسطحی تا به حال به صورت همزمان هزینههاي شبکه زنجیره تامین، میزان مصرف انرژي و میزان انتشار CO2 کمینهسازي نشده است که در این تحقیق با درنظر گرفتن شرایط نزدیک به واقعیت به این نیاز پرداخته شده است.
.3 تعریف مسئله
در این مقاله، یک مدل چندهدفه براي طراحی شبکهي زنجیره تامین سبز حلقه بستهي چند سطحی، چند قطعهاي، چند محصولی ارائه شده است که شامل تامین کننده، کارخانجات، توزیع کننده در شبکه رو به جلو و در شبکه معکوس شامل مراکز جمع آوري/دمونتاژ و مراکز دفع است. همانطور که در شکل 1 نشان داده شده است، در جریان رو به جلو کارخانجات قطعات مورد نیاز خود را از طریق تامینکنندگان تهیه و محصولات خود را تولید کرده و آنها را با یکی از مدلهاي حملونقل به مراکز توزیع کننده ارسال میکنند. مراکز توزیع نیز محصولات را به محل مشتریان که از قبل ثابت در نظر گرفته شده ارسال میکنند.
در مسیر رو به عقب محصولات استفاده شده که به هر دلیلی برگشت داده می شوند به مراکز جمع آوري آورده شده و بعد از عملیات جداسازي و بازیابی به دو گروه قطعات قابل احیا و قطعات قراضه تقسیم می شوند. قطعات سالم و قابل استفاده به کارخانجات ارسال میشود. قطعات غیر قابل استفاده نیز به مراکز دفع فرستاده می شوند. هدف از مدل، کمینه کردن هزینه هاي ثابت راه اندازي براي هر تسهیل، هزینه حمل و نقل، هزینهي خرید مواد و همینطور کمینه کردن میزان مصرف انرژي و میزان انتشار گاز co2 میباشد.
