بخشی از مقاله
چکیده
در دنیاي کنونی رقابت بین سازندگان قطعات و محصولات با شدت بیشتري براي جلب رضایت مشتري، کسب سود بیشتر و دستیابی به بازارهاي بین المللی دنبال می شود. بنابراین شرکتها ومراکز تولیدي و خدماتی نیازمند انعطاف پذیري در عرضه محصولات و خدمات خود هستند و از آنجایی که بخش اعظم هزینه تمام شده محصولات متعلق به هزینه اقلامی است که توسط تامین کنندگان بیرونی و سازندگان تهیه می شود و از طرف دیگر کیفیت و انعطاف پذیري در محصولات و خدمات ارائه شده توسط شرکت به میزان قابل توجهی تحت تاثیر اقلام بیرونی قرار می گیرند، لذا قسمت خرید به عنوان متولی امر تامین قطعات از اهمیت و جایگاه ویژهاي برخوردار است و عملکرد آن بسیار حائز اهمیت است.
از سوي دیگر توجه خاص اقتصاد ایران به صنعت خودرو و رشد سریع این صنعت در ایران از یک سو, وجود رقباي داخلی و احتمال ظهور رقباي خارجی از سوي دیگر لزوم سنجش عملکرد سازندگان با شاخصهاي رقابتی و شناسایی و بهبود نقاط ضعف آنها را چندین برابر مینماید. با توجه به اهمیت این موضوع این مقاله به ارزیابی و انتخاب سازندگان قطعه در زنجیره تامین با استفاده از رویکرد سیستم خبره می پردازد.
با مطالعه ادبیات شاخصهاي ارزیابی سازندگان در صنعت جهانی خودر و مشاوره با افراد خبره، معیارها و شاخصهاي مناسب براي ارزیابی و انتخاب سازندگان در نظر گرفته شده است. پس از طبقهبندي این معیارها، سیستم خبره سطوح مختلفی از مشخصهها را براي ارزیابی سازندگان به کار میگیرد. سیستم خبره طراحی شده با دریافت اطلاعات لازم و پرسشهاي مورد نیاز از کاربر،سازندگان را در چهار گرید - گروه - دسته بندي نموده، راهنمائیهاي لازم در مورد چگونگی عقد قرارداد با سازنده را به کاربر ارائه می دهد.
در انتها براي ارزیابی و رتبه بندي سازندگان هر گروه ، از رویکرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی، به منظور رتبه بندي سازندگان داخل هر گروه استفاده شده است. با انجام این ارزیابی، سازندگان برتر با توجه به معیارهاي در نظر گرفته شده شناسایی خواهند شد و تصمیم گیري در خصوص تعیین شرایط خرید، پرداخت تسهیلات مالی و ارائه راهکارهاي مناسب جهت ارتقائ سازندگان ضعیفتر از اعتبار قابل توجهی برخوردار خواهد شد.
مقدمه
امروزه دنیاي رقابتی ، بسیاري از شرکتها را وادار به انجام تغییرات استراتژیک درنحوه مدیریت بنگاه تجاري خود نموده است . تولید کنندگان مختلف ، ابعاد سازمان خود را کوچک ساخته ، سلسله مراتب سازمانی - عمودي - خود را کاهش داده و روي فعالیت هاي مورد نیاز خود تمرکز می کنند و منابع خود را بیشتر از خارج سازمان تامین میکنند. از یکی دو دهه قبل، شرکتها دریافتند که همکاري بین کارخانهها به صورت اتصال و برنامهریزي و عملیات آنها نه تنها مفید بلکه ضروري است.
بدین ترتیب، اصل رضایت مشتري که جایگاه ویژهاي در ادبیات زنجیره تامین دارد، از طریق ارتبا ط و پیوستگی عمودي سازمانها به یکدیگر در تمام این زنجیره گسترش یافته و اصل همکاري در طول زنجیره محقق میشود. بدین ترتیب شرکتها با همکاري با یکدیگر میتوانند در اطلاعات تکنولوژیکی و برنامهریزي اشتراك داشته باشند. برطبق نظرات گوفین1 وهمکارانش [1] - 1997 - ، خرید دیگر یک کار تاکتیکی نیست بلکه در حال حاضر به عنوان یک کار استراتژیک در نظر گرفته می شود ، زیرا تامین کننده هاي خارجی تأثیر بسزایی در موفقیت یا شکست یک شرکت ایفا می کنند.
بنابر این مسئله اصلی که خرید باید پاسخ گوید، مدیریت صحیح شبکه تأمین شامل تعریف معیارهاي انتخاب تامین کننده ، تصمیم گیري در مورد انتخاب تامین کننده وبررسی عملکرد تامین کننده است . ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان در یک زنجیره تامین، فرایندي است به منظور اندازه گیري، تحلیل و مدیریت عملکرد آنها جهت کاهش هزینه ها و کاهش ریسک. ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان سازمان را قادر می سازد تا بتوان تامین کنندگان را در چهارچوبی سیستماتیک انتخاب نمود. به عبارت بهتر می توان تامین کنندگان توانمند را جهت همکاري دراز مدت انتخاب کرد و تامین کنندگان ضعیف را به منظور ایجاد امکان انتخاب ارتقا داد.
هدف این مقاله نشان دادن کاربرد سیستم خبره تصمیم گیري در مورد ارزیابی و انتخاب سازندگان با توجه به شاخصهاي مورد نیاز سازمان و در نهایت تلفیق نتایج حاصله با روش تحلیل سلسله مراتبی به منظور رتبه بندي سازندگان می باشد.
-1 شاخصهاي عملکرد و مرور روشهاي ارزیابی و انتخاب تامین کنندگان:
شناسایی معیارها براي انتخاب و اندازه گیري کارایی تامین کنندگان از دهه 1960 به بعد مورد توجه بسیاري از مراکز دانشگاهی و کاربردي بوده است. آنچه بیش از همه چیز در تعیین شاخصهاي ارزیابی عملکرد اهمیت می یابد متناسب بودن این شاخصها با اهداف سازمانی است.
آقایان هاندفیلد[2]،کیسر[3] ، بچ [3]، الارم [4]، لهمان و اوشاگنسی[4]، دیکسن [4] و [5] و آقاي گاروین [6] از جمله محققین این موضوع بوده اند. در ادامه مهمترین نتایج این مطالعات آورده شده است:
آقاي دیکسن 2در سال 1966، 23 شاخص را به منظور تصمیم گیري در انتخاب تامین کنندگان پیشنهاد کرده است، شاخصهاي مذکور عبارتند از: [4] و [5]
-1 قیمت خالص
-2 قابلیت تأمین کلیه مشخصات کیفیت
-3 کیفیت خدمات تعمیر
٤- قابلیت رعایت برنامه زمانبندي تحویل
-5 موقعیت جغرافیایی
-6 وضعیت مالی و موقعیت اعتبار
-7 امکانات تولید
-8 سابقه تجاري و فروش
-9 قابلیت تکنولوژیکی
-10 مدیریت و سازمان دهی
-11 احتمال خریدهاي آتی هر فروشنده
