بخشی از مقاله
چکیده
آموزش زبان فارسی برای همه ی ایرانیان ، چه آن های که زبان مادری شان فارسی است وچه آن هایی که زبان مادری شان فارسی نیست لازم است ، تا بتوانند نیازهای اجتماعی واداریخود را برآورده کنند..دانستن وتسلّط یافتن همه ایرانیان به مهارت های زبان فارسی وفرهنگ وادب ایران ازعوامل مهمﱢ تحکیم وحدت ملّی است. برای دست یابی به هدف هایی که در این طرح پیش بینی شده است علاوه بر تأ مین رفاه عمومی همه ی افراد جامعه لازم است که :
- وقت کافی برای آموزش این درس تخصیص داده شود.
- کتابی هایی منا سب برای تدریس جنبه های گوناگون آن تهیه وتألیف شود .
- دوره های باز آموزی وگردهمایی برای تبادل اندیشه بین معلمان ودبیرا ن و استادان این رشته بر گزار شود .
- زمینه های رفاه وآرامش خاطر معلمان واستادان فراهم شود .
- با اعاده ی حرمت و منزلت معلم ودبیر ، جاذ به ی لازم برای جذب علاقه مندان اشتغال به معلمی ودبیری فراهم گردد.
- کتابخانه های دبستان ها ودبیرستان ها برای پاسخ گویی به تقا ضای مراجعه کننگان آما دگی لازم را داشته باشند. در باره ی تهیّه وتنظیم برنامه ی آموزش زبان وادبیات فارسی وارزش گذاری میزان اهمّیت وتأثیر مواد مختلف آن در دوره های سه گانه ی تحصیلی تا کنون ، تحقیق جامعی با روش عامی صورت نگرفته ، وآن چه هم که در این طرح مقد،ماتی در موردهد ف ها ومفاهیم ومواد درسی زبان و ادبیات ونحوه ی توزیع آن ها در دوره ها وسال های تحصیلی آمده ، چیزی نیست جز شمِ ناشی از تجربه وتشخیص شخصی نگارنده که حاصل پنجاه سال تد ریس در همه ی دوره های آموزشی است .
پس نباید فراموش کرد که تعیین جزئیات تهیه ی چنین برنامه ای وچگونگی .میزان اطمینان به صحّت آن ها نیازمند اجرای تحقیقی جامع ودقیق است. تعیین وتوزیع هد ف ها ومواد درسی برای برنامه ریزی آموزش زبان فارسی ، باید به ترتیب زیر عمل کرد : .ابتدا1 باید کلّیه ی هدف ها را مشخّص نمود . آن گاه باید مفاهییم ومقولاتی را که برای برآ ورده شدن آن هدف ها در تمام دوره های تحصیلی لازم است . معیّن کرد .
سپس از میان آن ها مفاهیم وموادّی را که با توان و نیاز وعلاقه ی دانش آموزان درهر دوره و هرسال مناسب وسازگار است ، در سطح و اندازه ی مناسب با سطح آمادگی آن گروه سنّی برگزید. 2.هدف کلّی پرورشی در آموزش زبان وادبیا ت فاسی باید : علاوه- بر برانگیختن حسﱢ وطن دوستی وغرور ملّی باید برانگیختن عشق به همه ی انسان ها از هرملیت وهر نژاد وهردین وهر مذهب باشد .
- عشق به زندگی وکار وکوشش وشادی و امید را در دانش آموزان برانگیزد .
- از آوردن مطالب خرافی و دور از واقعیات علمی پرهیز کند .
- ازدامن زدن به دشمنی ها وکینه توزی ها ونفزت ها واختلاف های ملّی ومذهبی بین مردم وملّت ها بپرهیزد.
3.هدف کلّی اموزش زبان وادبیات فارسی چنین است :
- کسب مهارت های زبان آموزی در زمینه های درست خواندن متن باتوجه به تناسب آهنگ و درنگ و تکیه در گفتار خود با مفهوم مطالب
- درست نوشتن مطلب از لحاظ املایی
- درست اندیشیدن ودرست بیان کردن مطالب
- آموختن درست نویسی ،روش درست نگارش در زمینه های جمع آوری اطّلاعات ، تنظیم مطالب ، طر ح نگارش ، وطرز ارائه ی انشا
- آشنایی باآثار لطیف وساده و روان شعر ونثر کهن ومعاصر ایران وجهان
- پرهیز از گنجاندن متن ها ی کهنه ی مغلق ونامأ نوس که معمولاً موجب خستگی وکسالت وملال خاطر دانش آموز در درس های عمومی می شود.
آموزش زبان فارسی در دوره ی ابتدایی
دردوره ی ابتدایی مهارت های عمومی زبان آموزی در حدﱢ توان ونیازو متناسب با علاقه ی دانش آموزان به آن ها آموخته می شود ، مانندِ آموزش الفبا ،مهارت در کلمه خوانی ، مهارت در نوشتن ودرست نوشتن، کوشش برای درک مطا لب ، خوب گوش دادن ، دقیق پاسخ دادن ، درست اندیشیدن ، شناخت مختصر ساختار زبان وآرایه های شعری ونوشتن گزارش دقیق ازدیده ها وشنیده های خود ، نگارشموضوع های ساده در حدّ توان وآگاهی وعلاقه خود ، بازنیسی یکی از در س ها ، حفظ کردن شعرهای کتاب ، شناخت محیط خانه و مدرسه .شناخت محیط شهر و کشور و آداب معاشرت و شیوه ی رفتار با خودی وبیگانه آموزش زبان فاسی در دوره ی اول متوسطه دوره ی اول متوسطه در حقیقت د نباله ی دوره ی ابتدایی است .
بنا بر این در این دوره همان هدف ها دوره ی ابتدایی پیگیری می شود و همان مفاهیم ومواد درسطحی بالاتر و به گونه ای گسترده تردر کتاب درسی می آید ، ومطالب تازه تری هم که در توزیع برنامه کلّی پیش بینی شده.، به آن افزوده می شود. بدین ترتیب دانش آموزش بنا به توان وعلاقه ی خود برای حرفه وفن در بازار یا ادامه ی تحصیل در دوره ی دوم متوسطه آماده می شود.
در آموزش خواندن به ریزه کاری هااز قبیل رعایت آهنگ ودرنگ و تکیه ، ودرک مطلب وبازگویی مفهوم درس ودادن پاسخ دقیق تر به پرسش ها توجّه بیشتریمی شود . برای آموزش املای کلمات دقّت بیشتری به کار می رود . نکات دستوری وشناخت آرایه های شعری در سطحی بالا ترآموزش داده می شود. وسرانجام آموزش نگارش با برنامه وطرحی که جزئیا ت آن پشاپیش آماده شده است، با روشی که در این مقاله می آید تدریس و ارزشیابی می شود.
آموزش زبان فارسی در دوره ی دوم متوسطه
آموزش زبان فارسی در دوره ی دوم متوسطه نیزاجرای همان هدف ها درسطحی بالاتروبه نحوی گسترده ترپیگیری می شود . نمونه های بیشتری از آثار لطیف ساده ی شعر ونثرکهن ادبیا ت جهان در کتاب فارسی درج می گردد وبرتندخوانی وبند خوانی ومفهوم خوانی بیشترتوجه می شود . به ساختاردستوری زبان به گونه ای گسترده تروجامع تر پرداخته می شود . بازنویسی وخلاصه نویسی ومقاله نویسی از رو ی طرح وگزارش نویسی در حد توان ونیازدر دستورکار قرارمی گیرد . تدریس نگارش با روشی زندهوفعّال پیگیری می شود ، به گونه ای که توجه همه ی دانش آموزان جلب کند ، به طوری که همه علاقه مند شوند که باکوشش وتلاش توانایی های خود را بروز دهند .
کلّیات
اهمّیت آموزش زبان رسمی : زبان رسمی کشور ما فارسی نوشتاری امروز ، یعنی همان زبانی ست که درروز نامه هاورادیو وتلویزیون ونامه های رسمی کتاب های درسی وسخنرانی های سیاسی وعلمی به کارمی رود. همه ی افراد ایرانی ، چه زبان مادری شان فارسی باشد چه نباشد ، ناگزیرند زبان فارسی را فراگیرند ، تاآمادگی شرکت درفعّالیت های علمی وآموزشی کشور را پیدا کنند ، وبتوانند نیازهای شخصی و اجتماعی واداری زندگی خود را برآورده سازند. از همین روست که زبان فارسی را باید یکی از عوامل مهمّ وحدت ملّی ملت ایران به شمار آورد ، وسزاوارآن است که قدم های استوار تری درزمینه ی آموزش هرچه بهترآن برداشته شود.
اصول توزیعموادﱢ درسی ومفاهیم آموزشی به دوره های آموزشی وسال های تحصیلی دربرنامه ی درسی زبان وادبیات فارسی باید در هر دوره ودرهرسال تحصیلی ، از همه ی مقولات ومطالبی که برای زبانآموزی درهردوره لازم ومناسب است، به تناسب توان دانش آموزان آن دوره وآن گروه سنّی ، در سطحی مناسب وبه زبانی مناسب ، با روشی مناسب گنجانده خواهد شد . اینک روش توزیع مواد ومطالب درسی:
.1 مشخّص کردنِ کلّیه ی مواد ومفاهیم ومقولات لازم برای رسیدن به هدف های آموزش زبان فارسی وچگونگیگزینش محتوای مطللب کتاب درکلّیه ی مراحل تحصیلی
.2 گنجا ند ن بخشی از مواد و مفاهیم درسی در برنامه ی درسی درهریک ازمراحل تحصیلی ، بر اساسِ اصلِ » ازآ سا ن به دشوار«، و »از ساده به پیچیده « .3توجّه به آمادگی ذهنی دانش آموزان و توان فراگیری آن ها در توزیع مطالب آموزشی وپرورشی درس ها برای هریک از گروه های سنّی 4نوجّه. به علایق ونیاز های دانش آموز در هر یک از مراحل آموزسی در انتخاب مواد ومطالب درسی.
