بخشی از مقاله
چکیده
رشد فزآینده شهرنشینی و مسئله گذران اوقات فراغت در دهههای اخیر سبب شده است که صنعت گردشگری و به تبع آن ضرورت ایجاد مجموعههای گردشگری مورد توجه بسیاری از طراحان و برنامهریزان شهری قرار گیرد؛ ازینرو ارائه راهکارهای مناسب برای شکلگیری رضایتمندی گردشگران از این مجموعهها امری انکارناپذیر به نظر میرسد. این تحقیق با هدف شناساییو تعیین میزان اهمیتِ عوامل مؤثر بر رضایتمندی گردشگران از مجوعههای گردشگری انجام شده است.
روش پژوهش حاضر از نوع همبستگی است؛ برای جمعآوری دادهها 125 پرسشنامه محقق ساخته به شکل تصادفی در بین گردشگران مجموعه گردشگری فرح آباد ساری توزیع گشته است و برای تجزیه و تحلیل آنها از روشهای آماری همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره استفاده شده است.
یافتههای تحقیق نشان میدهند که متغیرهای کیفیت طراحی فضاهای سکونتی فرهنگی و اجتماعی، امکانات - دسترسیها، خدمات تفریحی، رفاهی و ورزشی - ، کیفیت طراحی فضای کودکان و کهنسالان، اقلیم - شرایط اقلیمی، آسایش محیطی - ، عناصر طبیعی - درخت، گیاه، فضای سبز، باغ و باغچه، دریا - ، معماری بومی و فرهنگ بر رضایتمندی گردشگران از مجموعههای گردشگری ساحلی مؤثرند.
همچنین یافتههای تحلیل رگرسیون نشان میدهد که متغیر کیفیت طراحی فضاهای سکونتی، فرهنگی و اجتماعی بیشترین تأثیر را بر رضایتمندی کلی گردشگران از مجموعه دارد و پس از آن به ترتیب متغیرهای کیفیت طراحی فضاهای کودکان و کهنسالان و امکانات مؤثرند.
-1 مقدمه
گردشگری ساحلی یکی از شاخههای گردشگری است که در سراسر دنیا مورد استقبال فزاینده بوده و در حال توسعه روزافزون است. امروزه با پیشرفت جوامع صنعتی نه تنها در ایران بلکه در تمامی جهان با آگاهی به نقش و جایگاه خاص فراغت در تعیین دوباره جای انسان در تمدن زیر سلطه تکنولوزی اهمیت ویژهای به برنامهریزی و مطالعات خاص در جهت چگونگی گذران اوقات فراغت داده میشود
رشد و توسعه اقتصادی و فرهنگی و پیچیدهتر شدن ساختار جوامع و همچنین افزایش روند شهرنشینی نیاز به سفر و گذران اوقات فراغت را نزد انسان افزایش داده است و ضرورت سازماندهی مراکز توریستی تفریحی برای گذران اوقات فراغت را برای جمعیت شهرها سبب گردیده است؛ بنابراین لزوم شناخت فرهنگ گردشگری و توریست و همچنین تدبیر راهکارهای مناسب جهت رفاه شهروندان در مناطق تفریحی امری انکارناپذیر است
این تحقیق با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر رضایت گردشگران از مجموعههای گردشگری ساحلی و تعیین میزان اهمیت آنها نسبت به یکدیگر انجام شده است؛ بنابراین پرسشهای پژوهش این است که " عوامل مؤثر بر رضایتمندی گردشگران از مجموعههای گردشگری کدامند؟ و میزان اهمیت آنها نسبت به یکدیگر چقدر است؟". برای پاسخ به سؤالات تحقیق ابتدا با مرور پیشینه تحقیق به تعریف و تبیین رضایتمندی گردشگری و شناسایی عوامل مؤثر بر رضایت گردشگران از مجموعههای گردشگری پرداخته شده است؛ سپس بر مبنای نتایج مراحل پیشین، پرسشنامه محقق ساخته تدوین و در مجمتع گردشگری فرخ آباد ساری توزیع شده است.
-2 ادبیات موضوع
-1-2 گردشگری
از نظر بیشتر مردم عبارت گردشگری بر سفرهای تفریحی دلالت میکند و بیشتر به صورت مترادف تعطیلات به کار میرود - رضوانی، . - 1385 کتاب لغت شناسی دهخدا گردشگری را به عنوان مسافرت به منظور تفریح تعریف میکند؛ اما سازمانهای گردشگری و مراکز دیگری که در پی توسعه، بازاریابی و هماهنگی گردشگری در کشورشان هستند، تلاش میکنند تا دیدگاه وسیعتری در مورد توسعه ارائه دهند؛ از نظر آنها گردشگری یعنی مسافرت با اهداف مختلف به استثنای سفر به منظور کار، مهاجرت و فعالیتهای محلی و منطقهای است
-2-2 رضایتمندی گردشگری
رضایتمندی را ارزیابی پس از خرید مصرف گردشگر از تجربهی خدماتی که به او ارائه شده است تعریف کردهاند. رضایت تجربهای است که حداقل انتظارات را برآورده ساخته است یا از آن فراتر رفته است . - Sang et al, 2003 - منگ و همکاران - 2001 - به این نتیجه رسیدند که نه تئوری درباره رضایت مصرف کننده وجود دارد: تأیید نشدن انتظار ناهنجاری جذب یا شناخت، تقابل و تقابل جذب، برابری، تخصیص، سطح مقایسه، تعمیم منفی گرایی و ادراک ارزش؛ در میان این نه تئوری مدل تأیید نشدن انتظار بیشتر از بقیه پذیرفته شد. بدون شک رضایتمندی نقش مهمی را در برنامه ریزی خدمات و محصولات گردشگری ایفا میکند. رضایت گردشگر برای بازاریابی مقصد موفقیت آمیز حائز اهمیت است زیرا این عامل بر انتخاب مقصد و استفاده محصولات و خدمات و تمایل به برگشت از جانب گردشگر تأثیر دارد
اصطلاح رضایت از سفر به طور عمومی به عنوان یک ابزار برای ارزیابی تجربیات سفر محصولات و خدماتی که در مقصد ارائه می شود استفاده شده است - Sang et al, 2003 - ؛ بنابراین اگرتجربه، انتظار را برآورده کند رضایت رخ میدهد، در غیر اینصورت مصرف کننده ناراضی خواهد بود
رضایتمندی به عنوان یک حالت احساسی گردشگر بعد از تجربه سفر نیز توصیف شده است. گردشگران رضایت خود را پس از خرید محصولات و خدمات گردشگری بیان میکنند اگر گردشگران از این محصولات و خدمات ارائه شده راضی باشند آنها انگیزه بیشتری برای خرید دوباره و یا توصیه به سایر دوستان خواهند داشت؛ بنابراین رضایتمندی گردشگران یک شاخص قوی برای تمایل گردشگران به بازدید دوباره و پیشنهاد دادن آن مقصد گردشگری به افراد دیگر است.
علاوه بر آن این باور وجود دارد که رضایت مندی منجر به خرید های سفرهای مکرر و تبلیغات مثبت دهان به دهان توسط گردشگران میشود. تجربه مثبت گردشگران از کالاها و خدمات و سایر منابع که در مقاصد گردشگری ارائه میشوند میتواند منجر به تکرار بازدید شود - Sang et al, .2003 - رضایت گردشگر زمانی به دست میآید که فرآیندهای مناسب به گونهای طراحی شوند که خدمات ارائه شده توقعات و انتظارات گردشگر را برآورده نمایند
تصاویر مقصد بر فرآیند تصمیمگیری سفر گردشگران، شناخت و رفتار در مقصد و همچنین سطوح رضایتمندی و تجدید خاطره از تجربه سفر تأثیرگذار است . - Lin, 2062 - ابعاد مختلفی در مطالعات رضایت مندی از مقصد ارزیابی شده است. برای مثال ریسینگر وترنر - 2002 - رضایت از خرید گردشگران دو مقصد تجاری هاوایی و سواحل طلائی را موردمطالعه قرار دادند.
تام - 2002 - رابطه میان آشنا بودن برند، رضایتمندی و نیات رفتاری در محیط رستوران را مورد مطالعه قرار داد. سیری - 2003 - رضایت و بازدید مجدد به سنگاپور را در میان گروههای مختلف گردشگران اروپایی، آسیایی، اقیانوسیه و آمریکای شمالی ارزیابی کردند.
گردشگران در مجموع از راحتی و کالاها راضی بودند. گردشگران اروپایی و آسیایی از جاذبهها راضی بودند حال آنکه فرهنگ برای رضایتمندی گردشگران اقیانوسیه مهم بود. اقامتگاه و غذا از عوامل اصلی رضایتمندی گردشگران آمریکایی بودند. بسیاری از گردشگران آسیایی از کمبود شب زنده داری، اماکن طبیعی و خوش منظره و زیبا و دیدنیهای شهری جذاب سنگاپور ناامید شدند
-3-2 عوامل مؤثر بر رضایتمندی گردشگران
علی رغم وجود پیشینه بسیار در رابطه مفهوم رضایتمندی، تحقیقات اندکی وجود دارد که به طور مستقیم بر روی رضایتمندی در بین گردشگران متمرکز شده باشند. ریتچی - 6333 - 1، ریسینگر و واریسزاک - 6332 - ، ارتو و پرایس - 6339 - و ریان - 6331 - ، فوستر . - 6333 - در پیشینه تحقیق شاخصهایی به عنوان عناصر مقصد که در ارتباط با رضایتمندی گردشگران اشاره شده است؛ عناصری همچون محیط طبیعی، فرهنگ بومی، خدمات ارائه شده در مقصد، تسهیلات تفریحی، تورهای فرهنگی، خدمات ارائه شده در هتل، رستوران و فرهنگ میزبان از مواردی بودند که بر رضایتمندی گردشگران تأثیر داشتهاند
برخی از مطالعات انجام شده در زمینه گردشگری، به عوامل زیست محیطی که گردشگران ضمن دیدارشان از مقصد، با آنها روبرو هستند، پرداخته است. این عوامل عبارتند از: پاکیزگی محوطههای عمومی و خصوصی، زیبایی طبیعی پارکهای ملی، کوهها و سواحل، آب و هوا، میزان ترافیک و آلودگی در شهرهای عمده و زیرساختهایی که آسایش و نیازهای دیدارکنندگان را فراهم میسازند.
از سوی دیگر تحقیق دستهای از محققان، متوجه راههای مقابله با از بین رفتن احتمالی منابع یا محیط طبیعی است که گردشگران را به مناطق مورد نظر میکشاند. با افزایش تعداد گردشگران، مکانهای جذاب گردشگری شلوغ شده و بر زیر ساختهای محلی فشار وارد شده و آسیبهای وارده به محیط اطراف به مرحلهای میرسد که بازسازی آنها دشوار یا برگشت ناپذیراست. این مشکلات تهدیدی بالقوه برای رضایت گردشگران و در نتیجه، برای تقاضای گردشگری ایجاد میکنند
افزایش سطح کیفی و استاندارسازی خدمات شهری، عملکرد بخشهای تشکیل دهنده حوزه گردشگری یک شهر - اعم از عملکرد نیروی انسانی چون کارکنان و پرسنل فعال این بخش، مدیریت شهری و غیره در کنار استانداردهای کیفی فضاها، اماکن و تجهیزات گردشگری - در ارائه خدمات و رفع نیازهای گردشگران تأثیر به سزایی در جذب گردشگران داشته و بهتر آن است که با استانداردهای بین المللی فاصله نداشته باشد افزایش سطح بهداشت و نظافت مراکز اقامتی، هواپیما، سطح شهر، مراکز زیارتی و غیره؛ این امر به کارایی خدمات رسانی به گردشگران کمک شایانی خواهد کرد تا در این مورد رفاه لازم را به دست آورند. مؤذنی - 1386 - بر عوامل زیر نیز اشاره میکند:
- برخورد شایسته کارکنان و مدیران محلهای اقامتی با گردشگران
- بهبود کیفی تغذیه و ارائه غذاهای متناسب با فرهنگ گردشگران
- رفع مشکلات مربوط به تبادلات ارزی - سیستم بانکی - و عمل صرافی
- نظارت بیشتر مسؤلان بر قیمت اجناس و جلوگیری از گران فروشی و فروش اجناس تقلبی
- افزایش فرهنگ عمومی شهروندان برای برخورد شایسته با گردشگران
- افزایش پایگاههای اطلاع رسانی در شهر برای حل مشکلات گردشگران
