بخشی از مقاله
چکیده
هدف کلی این پژوهش بررسی عوامل موثر بر عدم پذیرش کشت ارقام پرمحصول برنج در میان برنجکاران استان گیلان میباشد. تحقیق حاضر از نوع کاربردی بوده و به روش توصیفی-همبستگی و به شیوه میدانی و با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه صورت پذیرفته است. جامعه آماری این تحقیق را کلیه 19278 برنجکار گیلانی که بذر ارقام پرمحصول برنج را طی پنج سال گذشته دریافت نمودهاند تشکیل میدهد که 149 نفر از آنها به روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای برای تکمیل پرسشنامه ها انتخاب گردیدند. روایی محتویی و ظاهری ابزار پژوهش توسط متخصصان سازمان جهادکشاورزی استان گیلان بدست آمد.
جهت تامین اعتبار پرسشنامهها از ضریب اعتبار کرونباخ آلفا استفاده گردید که مقدار 0/7 بدست آمد. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از روشهای تحلیل همبستگی، تحلیلهای مقایسهای نظیر آزمونهای کروسکال والیس و فریدمن و نیز تحلیل رگرسیون لاجیت استفاده گردید . نتایج نشان داد که عواملی چون عدم اطمینان از قیمت ارقام پرمحصول در زمان فروش، پایین بودن کیفیت و بازارپسندی ارقام محصول، سودآوری پایین در مقایسه با ارقام بومی، عدم تأمین به موقع نهادهها، طولانی بودن دوره کشت، نیاز آبی بیشتر، نیاز به مصرف کود بیشتر و مقاوم نبودن ارقام پرمحصول نسبت به آفات و بیماریها بر پذیرش نوآوری تاثیر منفی داشته و بصورت نیروهای بازدارنده عمل میکنند.
مقدمه
تولید بیشتر، توزیع عادلانه ثروت، بدست آوردن سطح معیشت بالاتر و تأمین زندگی آسودهتر، هدفعمومی جوامع کنونی است که هر یک به اشکال گوناگون درپی تحقق آن هستند. هر ساله میلیونها نفر بر جمعیتکره زمین افزوده میشود و در حالیکه بسیاری از نیازهای رو به رشد جمعیت موجود، به دلیل محدودیت منابع وشرایط خاص حاکم بر تصمیمگیریها و تخصیص منابع، مسدود شده و یا ارضای آن به تعویق میافتد، افراد تازه وارد، ضمن اینکه اغلب نیازهای جمعیت حاضر را با خود به همراه دارند، پیامآوران نیازهای جدیدی نیز میباشند. رشد جمعیت مشکلات توسعه نیافتگی را تشدید میکند و به دنبال آن چشمانداز آینده توسعه را نیزمحدود مینماید - صدرالاشرافی، . - 1378
تأمین غذا برای نسلحاضر و برنامهریزی آن برای نسلهای آینده، دارای ابعاد ملی و جهانی است و از مرز تولید و محدود بودن آنصرفاً در بخش کشاورزی، فراتر میرود - کلانتری و خادمآدم، . - 1376 براساس آمار منتشر شده از سوی سازمان ملل متحد، هر ساله 40 میلیون نفر از جمعیت کره زمین از گرسنگی و سوء تعذیه میمیرند و از هر سه نفر تنها یک نفر سیر میشود.
این درحالی است که بدون اینکه موادغذایی درکشورهاییکه با رشد جمعیت مواجه هستند افزایش یابد، جمعیتجهان به 8 میلیارد نفر در سال 2025 میرسد. امروزه گرسنگی بصورت یک پدیده اجتماعی مورد تحقیق قرار میگیرد و اثرات آن همواره بعنوان یک معضل سیاسی در کشورهای قحطیزده نمود پیدا میکند. این تهدید بیشتر متوجه اقتصاد کشورهایی است که به دلیل باقی ماندن در سازوکارهایکشاورزی سنتی و بهرهوری اندک عوامل تولید در این بخش، نمیتوانند به میزان کافی مواد غذایی متناسب با رشدجمعیت تولید نمایند - نسیمی، . - 1378
استان گیلان با دارا بودن آب و هوایی معتدل، زمینهای مستعد کشاورزی، خاکهای غنی برای کشت محصولات زراعی و باغی از ویژگیهای منحصر بفردی در بخش کشاورزی برخوردار است. در بین فعالیتهای کشاورزی، استان در تولید برنج بعنوان یکی از غلات مهمی که از دیرباز به عنوان یک کالای استراتژیک مورد توجه بوده، از جایگاه ویژهای در کشور برخوردارمی باشد.
به استناد آمارهای دفتر آمار و فنآوری اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی، سطح زیر کشت برنج در استان گیلان با 15 درصد رشد از 173/7 هزار هکتار ر سال زراعی 1361-62 به 2000 هزار هکتار در سال زراعی -84 1385 افزایش یافته است. در همین مدت مقدار تولید شلتوک در استان با بیش از 58 درصد رشد از حدود 470 هزار تن به بیش از 741 هزار تن افزایش نشان میدهد. همچنین طی سالهای یاد شده عملکرد شلتوک از 2/7 تن در هر هکتار به 3/7 تن در هکتار افزایش یافته است که بیانگر رشد 37 درصدی عملکرد در این مدت میباشد.
با توجه به اشباع سطح زیر کشت و محدودیت گسترش مساحت اراضی شالیکاری در استان گیلان، هر گونه افزایش در تولید برنج میبایست بر روشهایی متمرکز گردد که افزایش عملکرد در واحد سطح را به عنوان گزینهای محوری در دستور کار قرار میدهد. از میان روشهای مختلف افزایش عملکرد استفاده از نهادههای نوین و از جمله بذرهای اصلاح شده میتواند بسیار راهگشا باشد. اما چالشی که همواره پیشروی کاربست نوآوریها وجود دارد، چگونگی طراحی فرآیند انتقال نوآوری به جامعه هدف است که با ویژگیهای مختص خود شناخته میشود.
عدم استقبال برنجکاران گیلانی از کشت ارقام پر محصول علیرغم مشوقهایی که برای آن در نظر گرفته شده و تلاشهای مستمری که طی سالهای گذشته در راستای ترویج این اراقام صورت گرفته، ما را بر آن داشت تا با طرحریزی یک چارچوب علمی از منظری آسیبشناسانه، عوامل موجد این مساله را شناسایی و ارتباط آنها را با بروز مساله در قالب یک طرح پژوهشی مورد بررسی قرار دهیم.
