بخشی از مقاله
چکیده
در این تحقیق سعی شده تا عواملی که بر پذیرش بانکداری اینترنتی در شهر کرج تاثیر گذارند ، شناسایی شود لذا جهت نیل به این خواسته ، مدل پذیرش فناوری - TAM - مورد آزمون قرار گرفت . جهت انجام تحقیق ، پرسشنامه ای بسته طراحی گردید که پس از توزیع آن در یک نمونه گیری تصادفی ، تعداد 384 پرسشنامه کامل جمع آوری شد .
داده های جمع آوری شده با کمک مدل یابی معادلات ساختاری ، جهت سنجش میزان صحت ارتباط بین متغیرها و فرضیه ها مورد تحلیل قرار گرفتند که نتایج ، برازش کلی مدل را تایید نمود و اطمینان بخشید که مدل تحقیق قدرت پیش بینی عوامل موثر بر پذیرش بانکداری اینترنتی را داراست . نتایج بدست آمده نشان داد که متغیرهای بیرونی - عوامل فردی و اجتماعی - ، سودمندی دریافتی ، سهولت کاربرد دریافتی، نگرش و هدف رفتاری - قصد استفاده - بر کاربرد سیستم تاثیر معنی داری دارند .
مقدمه
اینترنت به عنوان یک ابزار چند رسانه ای و نوین ارتباطی و اطلاع رسانی در عمر کوتاه خود به سرعت در میان اقشار مختلف جوامع نفوذ کرده است و به مکانی برای حضور شرکت ها و سازمان های مختلف تبدیل شده است. در این میان ، یکی از بزرگ ترین فرصت ها و چالش هایی که سازمان های امروزی با آن مواجه هستند استفاده از تکنولوژی مبتنی بر وب است. میزان مبادلات از طریق اینترنت روز به روز افزایش یافته و شرکت هایی که از این فناوری استفاده نکنند ظرف مدت کوتاهی از صحنه بازار محو خواهند شد.
لذا برای رقابت و کسب مزیت ، بانک ها مجبور هستند جدیدترین خدماتی را که مشتریان خواستار آن هستند در اختیارشان قرار دهند. در این راستا بانک های بسیاری در سطح جهان به ارائه خدمات الکترونیکی پرداخته اند ، زیرا می دانند که اصل بقای آنها سرعت در ارائه خدمات و اطلاع رسانی مشتریان است - غریبی، - 1391، لذا انتظار می رود بازار بانکداری اینترنتی به یکی از مهم ترین حوزه ها جهت رقابت بانک ها و مؤسسات مالی با یکدیگر تبدیل شود - Xu et al ،. - 2009
با توسعه فن آوری ارتباطات و اطلاعات و رشد روز افزون معاملات و تجارت الکترونیک در سطح جهان و نیاز تجارت الکترونیک به حضور بانک جهت نقل و انتقال منابع مالی ، به جرات می توان گفت بدون بانکداری الکترونیکی ، تجارت الکترونیکی نیز محقق نخواهد شد - ونوس و صفاییان، - 1381، لذا عواملی که بر پذیرش بانکداری الکترونیکی تاثیر می گذارد بسیار حائز اهمیت می باشد.
بر اساس آمار منتشره از سوی کمیته اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد ، رتبه ی ایران در دولت الکترونیک از 95 در سال 2005 به 108 در سال 2008 سقوط کرده است - حنفی زاده و همکاران،. - 1388 این آمار بیانگر ضعف صنعت بانکداری و عدم توجه به بانکداری الکترونیک می باشد که در نتیجه عدم رضایت مشتریان را در پی دارد. بنابراین توجه به خدمات الکترونیکی ارائه شده در صنعت بانکداری می تواند زمینه ساز موفقیت در دنیای الکترونیک باشد.
همچنین با مطرح شدن عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی و ورود رقبای خارجی به بازارهای مالی کشور، بانکهای ایرانی نیز نیازمند توسعه خدمات خود در راستای تغییرات تکنولوژیکی هستند - جوادین و یزدانی، - 1384 و آنها دریافته اند که با توجه به سودمندی های حاصل از ارائه خدمات الکترونیک ، مزیت های بسیاری را نسبت به رقبا کسب خواهند کرد.
از طرفی قبل از ارائه هرگونه خدمات جدید باید تحقیقاتی در زمینه اقتصادی بودن خدمات یادشده، منطبق بودن خدمات جدید با نیازهای جامعه صورت بگیرد و اینکه چه سیستمی میتواند این خدمات را به خوبی به مشتریان ارائه کند و باعث مثبت شدن نگرش مشتریان شود . همچنین در کشورهای در حال توسعه بانکها معمولاً با بررسی خدمات ارائه شده توسط سیستم بانکی کشورهای توسعه یافته اقدام به تقلید از آنها و ارائه خدمات می کنند و به دلیل عدم انجام تحقیقات و بررسیهای موردنیاز اینگونه خدمات را به صورت ناقص به مشتریان خود ارائه میکنند - جوادین،یزدانی، - 1384 و با عدم کاربرد سیستم توسط مشتریان مواجه می شوند.
در حالی که برای توسعه، نیاز است سیستمهای بانکداری اینترنتی مورد استفاده قرار بگیرد، هزینه های زیادی برای توسعه سیستم های بانکداری اینترنتی صرف میشود، اطمینان یافتن از اینکه نگرش افراد از این سیستمها مثبت است و آنان از این سیستم ها استفاده میکنند از اهمیت زیادی برخوردار است، لذا به منظور افزایش قصد استفاده مشتریان از خدمات بانکداری اینترنتی باید سیستم هایی طراحی کرد که بکارگیری آنها آسان بوده و علاوه بر آن برای مشتریان مفید بوده و استفاده از آنها مزایایی به همراه داشته باشد.
همچنین بانکها به منظور بهره برداری از فرصت ها و اجتناب از تهدیدات نیازمند توسعه خدمات خود در راستای تغییرات تکنولوژیکی هستند. اگرچه طی سال ها برخی از روشهای ارائه خدمات بانکداری الکترونیکی نظیر ماشین های خودپرداز و کارت های بدهی در نظام بانکداری کشور مورد استفاده قرار می گیرد، اما تا رسیدن به سطح کشورهای پیشرفته در زمینه بانکداری الکترونیکی راهی طولانی تر در پیش است - سید جوادین و سقطچی،. - 1385
همچنین در کشورهای در حال توسعه ، بانک ها و مؤسسات مالی بدون توجه به اینکه سیستم های الکترونیک در عین سودمند بودن باید آسان و قابل فهم باشند، سیستمی را ارائه می دهند که عدم پذیرش سیستم را در پی دارد. بدیهی است در صورت عدم استقبال مشتریان از سیستمهای بانکداری الکترونیک ارائه اینگونه خدمات با شکست مواجه خواهد شد Aladwani - ،. - 2001 لذا بانک ها برای کسب مزیت رقابتی باید سیستمی سودمند در عین آسانی را با مهیا کردن شرایط فردی و اجتماعی راه اندازی کنند تا بتوانند از این طریق به مثبت کردن نگرش مشتریان و در نتیجه تمایل آنان به کاربرد سیستم جامه عمل بپوشانند.
همچنین شناسایی این عوامل به بانکداران کمک می کند تا استراتژیهای بازاریابی خود را برای ارتقاء اشکال جدید سیستمهای بانکداری الکترونیکی به کار گیرند؟ در حقیقت، کشور ایران در به کاربردن اینترنت نسبتاً سرعت کمی داشته است. این واقعیت محرک اصرار بر انجام تحقیق فعلی است که هدف آن شناسایی برجسته ترین عواملی است که بر روی مشتریان با توجه به انتخاب بانکداری اینترنتی تأثیر می گذارد و با درک این عوامل می توان استراتژی های بازاریابی مناسبی را جهت پذیرش و استفاده هرچه بیشتر کاربران از این خدمات طراحی نمود که این مسئله ، با افزایش سرعت جذب مشتریان اینترنتی ، منجر به کاهش مراجعات حضوری و افزایش و رضایتمندی مشتریان به دلیل بهره مندی از خدمات سریع و در دسترس اینرنتی می شود.
همچنین بانکداری اینترنتی کارکنان را از وظایف تکراری ، ساده و روزمره رها ساخته و باعث کاهش هزینه های عملیاتی و اداری می شود و باعث رقابت بانک ها با مؤسسات بزرگ مالی می شود، لذا شناسایی عوامل موثر بر پذیرش بانکداری اینترنتی باعث افزایش مزیت های بانکی می گردد و نتایج حاصل از تحقیق نیز می تواند به بانکهای دولتی - بدلیل اعتماد زیاد افراد به این بانکها - ، خصوصی - بدلیل کسب مزیت رقابتی - و مؤسسات مالی و اعتباری کمک شایانی نماید.
بدیهی است که یکی از شاخص های موفقیت سرمایه گذاری بانک سپه در زمینه فن آوری اطلاعاتی و بانکداری اینترنتی ، پذیرش این خدمات از سوی مشتریان این بانک و استفاده واقعی آنها از این خدمات است. با توجه به اینکه علی رغم ارائه خدمات بانکداری الکترونیک از سوی بانک سپه ، هنوز تحقیقات دقیقی برای بررسی عوامل مرتبط با پذیرش این خدمات از سوی مشتریان بانک انجام نشده است، بر این اساس لزوم انجام چنین تحقیق کاملاً آشکار و روشن است.
ادبیات پژوهش تاریخچه و روند اتوماسیون بانکداری در ایران
اولین بانکی که درایران تاسیس شد بانک جدید شرق نام داشت.این بانک، که مرکز آن در لندن بود، بدون دریافت هیچ گونه امتیازی در ایران افتتاح شد. بانک شاهی در سال 1872 در ایران تاسیس شد و تا سال 1942 به فعالیت خود ادامه داد. بانک استقراضی ایران که در سال 1890 توسط فردی روسی ایجاد شده بود برای مدت 75 سال در ایران فعالیت کرد.
نخستین بانک ایرانی در سال 1925 و تحت عنوان بانک سپه فعالیت خود را آغاز نمود. در سال 1960 فکر تدوین قانون جامع پولی و بانکی و تاسیس بانک مرکزی به منظور حفظ ارزش پول و اجرای سیاست پولی مورد توجه مقامات اقتصادی کشور قرار گرفت. در همین سال ، بانک رفاه نیز تاسیس گردید. در اواخر دهه 1360 بانک های کشور به اتوماسیون عملیات بانکی و رایانه ای کردن ارتباطات خود توجه ویژه ای نشان دادند. طرح جامع اتوماسیون بانکی نیز به عنوان یک الگو مورد بررسی قرار گرفت. حرکت به سوی بانکداری الکترونیکی در اوایل دهه 70 آغاز شد و پس از آن کارت های اعتباری، خودپردازها، سیستم های گویا ، استفاده از تلفن، پیامک و ایمیل وارد خدمات نوین بانکی شد. سیستم شتاب یا شبکه تبادل اطلاعات بین بانکی در سال 1381 ایجاد شد.
شتاب با ایجاد ارتباط بین دستگاه های خودپرداز سه بانک صادرات، کشاورزی و توسعه صادرات آغاز به کار کرد و پس از آن دیگر بانک های دولتی و خصوصی نیز به این شبکه پیوستند. طرح سیبا، سپهر، مهر،جام و یا بانکداری 24 ساعته یکی پس از دیگری با پیوستن به شبکه پرداخت یکپارچه ، یک نظام هماهنگ برای پرداخت های خرد به وجود آوردند - پارسایی منش،. - 1393
بانکداری الکترونیکی در ایران
با در نظر داشتن پیشرفت های سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات و بکارگیری آن در نظام بانکداری، با وجود موانع و مشکلاتی که در راه گسترش بانکداری الکترونیکی وجوه در ایران وجود داشت، اقدامات قابل توجهی در این زمینه انجام شده است. همچنین نتایج تحقیقات نشان می دهد دستگاه های خودپرداز در ایران از سوی مردم به عنوان نماد بانکداری الکترونیک شناخته می شوند.
چرا که شروع بانکداری الکترونیک در کشور با نصب و راه اندازی دستگاه های خودپرداز همراه بود. تا قبل از سال 1369 اقدام جدی جهت استفاده از کارت های بانکی در کشور صورت نگرفت تا اینکه در سال 1370 بانک تجارت توانست اولین کارت بانکی را صادر نماید که به طرح چک کارت بانک تجارت معروف شد. پیرو این اقدام بانک تجارت، بانک سپه نیز در سال 1371 با نصب 7 دستگاه ماشین خودپرداز کارت بانکی صادر کرد . البته توسعه بانکداری الکترونیکی در کشور ایران، نسبت به برخی از کشورها کمتر است که در تحقیقات بسیاری به بررسی علل آن پرداخته شده است، شاید یکی از دلایل آن کمبود ابزارهای الکترونیکی است.
بانکداری اینترنتی
استفاده از اینترنت به عنوان کانال ارتباطی راه دور برای ارائه خدمات بانکداری، بانکداری اینترنتی نامیده می شود.
