بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به شرایط توپوگرافی و تاثیر مستقیم آن بر روی تنوع رویشی و اکوسیستمی جنگلهای شمال ایران، عامل اکولوژیک ارتفاع از سطح دریا از اهمیت خاصی برخوردار بوده و بسیاری از پارامترهای کمی و کیفی گونه ها تابع آن می-باشد. به همین منظور و پی بردن به این ارتباط مهم، جنگل های بالادست منطقه اولار سیاه بیشه مطالعه قرار گرفت، پس از مشخص نمودن محدوده، تعداد 106 اصله درخت توس به روش آمار برداری 100 در صدبرداشت شد. و مشخصه های کمی قطر، ارتفاع، طول و عرض تاج درخت و مساحت تاج درخت در گرادیان ارتفاعی 2600تا 3000 متر ثبت گردید.
همچنین مشخصه فیزیکوشیمیایی خاک نیز باتوجه به مساحت 15 هکتاری در قالب 8 نمومنه در عمق 10-0 سانتی متر اندازه گیری شدو پارامترهای بافت خاک وزن مخصوص ظاهری، اسیدیته ، درصدکربن، نیتروژن، فسفر و نسبت کربن به نیتروژن اندازه گیری شدسپس با استفاده از نرم افزار R و با مدل های GLM و GAM مورد برازش قرار گرفت.و همچنین نتایج خاک نیز با آزمون تست جفتی مورد تحلیل قرار گرفت، نتایج نشان داد که حاصل از برازش مدل جمعی نعمیم یافته معنی دار نبوده امادر مدل خطی در برخی از متغیر های خاک دارای اثر معنی دار می باشد.نتایج حاصل از آزمون تی تست در دو تیپ توس و غی توس فاقد اثر معنی داری بوده ولی در مقادیر میادیر میانگین تفاوت هایی دیده می شود.
مقدمه
توس یکی از گونه های سریع الرشد، با اندازه متوسط، برگریز و دارای تنه سفید رنگ است که در ارتفاعات بالا و در مرز جنگل ظاهر میشود. ارتفاع این درخت 25 متر و گاهی در بهترین رویشگاههای آن به ندرت به 30 متر می رسد . توسها به صورت درختی و درختچهای بوده و در قسمتهای شمالی بیوسفر، نواحیای با بیرونزدگی سنگی که دمای هوا پایین است گسترش دارند مدل های پراکنش گونه های گیاهی به دودسته مدل های متمایز کننده گروه ها و مدل های پروفیل تقسیم می شوند مدل های متمایز کننده گروه ها نیازمند داده های حضور و عدم حضور و بر مبنای همبستگی و ارتباط متغیرها هستند و این ارتباط را به صورت توابع ریاضی نشان می دهند و خود به دو گروه مدل جهانی - پارامتریک - و مدلهای محلی - غیر پارامتریک - طبقه بندی می شوند.
از جمله مدل های غیر یکنواخت بین متغیر پاسخ و مجموع متغیر های تبیینی است.روش های مدل سازی برای رویشگاه بیش از 226 گونه گیاهی در 6 کشور نیوزلند، آمریکا، کانادا، ولز، استرالیا و سوییس مقایسه شدند تا روش جامعی برای مدل سازی ارا ئه شود که در نهایت استفاده از مدل هایی چون GLM,GAMو CART در پیش بینی رویشگاه گونه پیشنهاد شدند
استفاده از مدل های GLM و GAM در پیش بینی الگوهایی مکانی تنوع زیستی گونه های گیاهی نشان دهنده کارآمدی این مدل ها در چنین مطالعاتی بوده است. از آنجاییکه پردازش داده های محیطی وداده های حضور و عدم حضور با استفاده از روشهای مختلف آماری میتوان احتمال رخداد گونه ها را محاسبه کرد تا با اختصاص زمان و هزینه های کمتر نسبت به شناسایی عوامل تهدید کننده جمعیت ها و تعیین عوامل مهم در برنامه ریزی های حفاظتی تعیین تاثیر اقلیم بر پراکنش جغرافیایی گونه های گیاهی و رویشگاه مطلوب گونه های گیاهی و جانوری بپردازد
پیشینه
زارع - 1381 - در بررسی اکولوژیک رویشگاههای توس منطقه سنگده و لار، ضمن محاسبات جامعهشناسی و تعیین جوامع گیاهی منطقه نسبت به تفکیک گروههای اکولوژیک رویشگاههای توس و تلفیق روشهای آنالیز جامعه و آنالیز اجتماع با استفاده از روشهای کلاسیک جامعهشناسیگیاهی و روشهای رستهبندی اقدام نمود. نتیجه آن شناسایی جامعه اوری-توسستان و تعیین دو گروه اکولوژیک و نه گونه معرف برای جامعه مزبور بود.
زارع و همکاران - 1389 - ، مطالعه ای با رویکرد شناسایی جنس توس بر اساس صفات ریختی در شمال و شمال غرب ایران دو گونه از جنس توس با نامهای علمی B. Pendula در رویشگاه مارمیشو و گونه موجود در سنگده و شهرستانک را B. Litwinowii گزارش نمود.
سونگ و همکاران - 2013 - 8 با استفاده از دادههای طیفی، مدل رقومی ارتفاع و مدل حجمی تعمیم یافته، به تهیه پوشش در شرق چین پرداختند.
ارتسن و همکاران - 2010 - 5 روشهای مختلف مدلسازی همانند مدل رگرسیون خطی چندگانه، درخت رگرسیون و طبقه بندی، درخت رگرسیون تقویت شده، مدل تجمعی تعمیم یافته وشبکه عصبی را برای پیشبینی شاخص رویشگاه برای سه گونه در جنگلهای کوهستانی مدیترانهای در جنوب ترکیه مورد بررسی قرارداده و به این نتیجه رسیدند که مدل جمعی ×تعمیم یافته و درخت رگرسیون تقویت شده مدل ارجح برای گونههای مورد مطالعه می باشد.
- اهداف پژوهش:
-1 شناسایی نیازهای بوم شناختی گونه توس در منطقه مورد مطالعه.
-2 شناسایی مهمترین عوامل محیطی مؤثر برعملکرد گونه توس در منطقه مورد مطالعه.
- فرضیات پژوهش:
-1 پراکنش توس در جهت های جغرافیایی و شیبهای مختلف در منطقه مورد مطالعه متفاوت است.
-2 ارتفاع از سطح دریا وخاک مهمترین متغیر محیطی تاثیرگذار در حضور گونه توس در منطقه می باشد.
مواد و روش ها
حدود و وسعت
منطقه اولار در حوزه روستای سیاهبیشه بخش مرزن آباد، دهستان کوهستان و در شهرستان چالوس استان مازندران در طول جغرافیایی 517000 تا 522115 و عرض جغرافیایی 4008720 تا 4010415 - سیستم UTM - واقع گردیده است. به لحاظ موقعیت مکانی، این منطقه و ارتفاع قابل توجه از سطح دریا با حداقل 2350 متر و حداکثر 3250 متر و صعبالعبوری راه دسترسی هیچ روستایی و جمعیتی در داخل و حتی در جوار آن به شعاع 6 5 کیلومتری وجود ندارد.
سطح کلی این منطقه حدود 128.84 هکتار میباشد که از این جهت به لحاظ وضعیت پراکنش گونه توس، همچنین شرایط محیطی، توپوگرافی به میزان 30.96 هکتار بعنوان هسته مرکزی برای مطالعه رویشگاهی توس در نظر گرفته شد. به لحاظ موقعیت خاص این منطقه، هیچگونه طرح جنگلداری در عرصه وجود ندارد. همچنین قرار داشتن بحالت منقطع از جنگل یکپارچه هیچگونه راه دسترسی بغیر از یک راه مالرو مورد استفاده دامداران و شکارچیان قرار میگیرد وجود ندارد.
خاکشناسی
اجزاء واحد اراضی منطقه مورد مطالعه M2-4 میباشد که شامل کوههای مرتفع تا بسیار مرتفع با رخساره ژئومورفولوژیکی دامنه نامنظم با پوشش فرسایشی و نهشتههای منفصل و حدود 30 تا 50 درصد برون زدگی سنگی - معادل رخساره ژئومورفولوژیکی - Miom، زمینشناسی آن سازند شمشک - شیل، ماسهسنگ، کوارتزیت، کنگلومرا - ، سازند الیکا - دولومیت توده ای - ، شیب 120 6 درصد، پوشش گیاهی مرتعی با درصد تاج پوشش 75 30 درصد فرسایش آبراههای، سطحی، شیاری و ریزش سنگی، میانگین بارندگی سالانه 750 550 میلیمتر، رژیم رطوبتی زریک و رژیم حرارتی فریک و...
