بخشی از مقاله
چکیده
سازند دالان با سن پرمین بزرگترین ذخایر گازي در خاور میانه و جهان را دارا می باشد. این سازند در میدان لاوان شامل سکانس کربناته سنگ آهک، سنگآهک دولومیتی و دولومیت به همراه لایه هاي انیدریتی می باشد. بر پایه بررسیهاي میکروسکوپی شمار 13 رخساره در قالب 4 کمربند رخسارهاي پهنه کشندي، لاگون، پشته هاي ماسهاي و دریاي باز شناسایی شد. فرآیندهاي دیاژنزي شناخته شده در سازند دالان که بر روي کیفیت مخزنی موثر می باشند عبارتند از: فشردگی مکانیکی و شیمیایی، انحلال، دولومیتی شدن، سیمان فیبري هم ستبرا، سیمان هم بعد، سیمان دروزي، سیمان بلوکی، سیمان پرکننده رگه ها، سیمان پوئیکیلوتوپیک، سیمان انیدریتی و شکستگی.
از این میان می توان فرآیندهاي فشردگی و انواع مختلف سیمان ها را به عنوان عوامل کاهش کیفیت مخزنی و فرآیندهاي انحلال، دولومیتی شدن و شکستگی را به عنوان عوامل افزایش دهنده کیفیت مخزنی نام برد. تخلخل هاي دیده شده در سازند دالان عبارتند از: تخلخل هاي میان دانه اي، درون دانه اي، قالبی، فنسترال، میان بلوري، شکستگی، حفره اي و کانالی.
سازند دالان در میدان لاوان به یک زون مخزنی - ١ - D تقسیم بندي شده است. زون مخزنی ١D داراي پنج زیرزون مخزنی a,١D e١d & D١c,D١b, D١D تقسیم شده است که زیر زون مخزنی c١D وa١D به دلیل گسترش رخساره هاي دانه پشتیبان دولومیتی - به ویژه اائیدگرینستون - و داشتن مقادیر بالایی از تخلخل هاي قالبی، میان دانه اي، میان بلوري و شکستگی بالاترین کیفیت مخزنی در این توالی را دارند.
مقدمه
در فانروزوئیک مهمترین تغییر و تبدیل در بایوتا ها در انتهاي پرمین روي داده است که این موضوع به وسیله معرفی مرز میان پالئوزوئیک و مزوزوئیک مورد مطالعه قرار گرفته است - ٢٠٠٢ . - Erwin et al. ذخایر کربناتی هموژن ممکن است به واسطه تاثیر فرآیند هاي دیاژنزي در فابریک ته نشستی اولیه، مستعد مخزن شوند. رسوبات کربناته مورد مطالعه در یک پلاتفرم رمپ کربناته کم ژرف ته نشین شده و سپس تا هزاران متر دفن شده اند. تحمل دیاژنز شدید در سازند یادشده، این سازند را به یکی از پیچیده ترین ذخایر کربناته در خاور میانه تبدیل کرده است - ٢٠٠٠ . - Kashfi, این رسوبات کربناته بیشتر شامل سنگ آهک، دولومیت، و تبخیرياند
برش مورد مطالعه چاه شماره 3 لاوان در خلیج فارس می باشد که تا کنون مطالعه دقیق پتروگرافی بر روي سنگ مخزن - سازند دالان - و تعیین عوارض دیاژنزي موثر بر روي سنگ مخزن در منطقه یادشده صورت نگرفته است.
شکل :1 جایگاه منطقه مورد مطالعه
روش کار
به منظور بررسی فرایند هاي دیاژنزي بخش بالایی سازند دالان ، نمونه هاي مغزه چاه شماره 3 لاوان به ستبراي 78 متر مورد مطالعه قرارگرفت. انجام بررسیهاي میکروسکوپی و شناسایی فرایندهاي دیاژنزي با مطالعه بر روي نزدیک 300برش نازك انجام گرفت.براي شناسایی کلسیت و دولومیت تمامی برشهاي نازك با محلول آلیزارین قرمز - به روش دیکسون، - 1966 رنگ امیزي شدند. در زیر به طور کوتاه به فرایندهاي دیاژنز پرداخته شده است.
بحث و بررسی
فشردگی
عوارض حاصل از فشردگی در سنگ مخزن به دو صورت فشردگی مکانیکی و انحلال فشاري - فشردگی شیمیایی - قابل بررسی می باشند. فشردگی مکانیکی حاصل بار طبقات فوقانی بوده و باعث کاهش حجم در فضاي رسوب گذاري می باشد. این فرآیند با عوارضی از قبیل شکستگی در سنگ، شکستگی و دي فرم شده دانه ها همراه می باشد. بیشتر فضاهاي حاصل از شکستگی در سنگ مخزن با سیمان هاي انیدریتی پر شده است.
فرآیند انحلال فشاري بعد از تراکم فیزیکی رخ داده و داراي اهمیت فوق العاده اي در دیاژنز سنگ هاي آهکی می باشد. این فرآیند با کاهش حجم سنگ به واسطه انحلال سنگ و اجزاي آن در محل تماس دانه ها به وسیله فشار بار می باشد. طی این فرآیند مواد لازم براي تشکیل سیمان هاي تدفینی ایجاد می شود. فرآیند انحلال فشاري را می توان از طریق وجود استیلولیت - شکل2، تصویر . - A، رگه هاي انحلال فشاري - شکل2، تصویر - O و سطوح مقعر محدب در مرز دانه ها تشخیص داد. این فرآیند به طور گسترده اي در رخساره هاي گل غالب سنگ مخزن قابل مشاهده است. به نظر می رسد در رخساره هاي دولستونی فراوان تر از رخساره هاي سنگ آهکی است.
سیمانی شدن
به طور کلی سیمان ها ي موجود در سنگ مخزن شامل سیمان هاي کربناته و انیدریتی می باشد.
از معمول ترین سیمان ها ي کربناته می توان به سیمان حاشیه اي هم ستبرا - شکل2، تصویر - M، سیمان اسپار دروزي - شکل2، تصویر - N و کلسیت بلوکی و کلسیت پویکیلوتوپیک اشاره کرد. سیمان کلسیت دروزي - شکل - G در محیط هاي دیاژنزي متئوریک یا تدفینی ساخته میشود و بیشتر فضاهاي میان دانه ها را پر کرده است. سیمان حاشیه اي هم ستبرا بیشتر در پیرامون دانه هاي اسکلتی دیده شده است. این سیمان نشان دهنده مقاومت پائین کانی آراگونیتی هنگام دیاژنز است
