بخشی از مقاله
چکیده:
مرمت منظر نیازمند نگرش و مطالعه جامع لایه های اکولوژیکی و الگوهای طبیعی و غیر طبیعی موزاییک بستر طراحی است؛ جهت مرمت و احیای مناظر، باید به بررسی بصیرانه الگوها و فرآیندهای طبیعی از طریق تحلیل و ارزیابی های اکولوژیکی پرداخت. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که تحلیل و ارزیابی های اکولوژیکی بستر از طریق بررسی و تحلیل الگوها و ساختارهای موزاییک مناظر و دست یابی به آشفتگی های به وجود آمده در ریتم طبیعی الگوها و ارزیابی سلامت اکولوژیکی این ساختار و الگوها، امکان احیای تمامی ارزش های اکولوژیکی، فرهنگی و اجتماعی مناظر را فراهم می آورد و در نهایت به حفاظت این مناظر برای آیندگان منتهی می گردد. در واقع مرمت و احیای منظر در چارچوب اهداف توسعه پایدار به بازیابی و احیای طبیعت و حتی خلق دوباره آن می پردازند.
کلید واژه ها: اکولوژی منظر، ارزیابی منظر، ارزیابی اکولوژیکی منظر
-1 مقدمه:
"اکولوژی عبارت است دانش بررسی روابط متقابل موجود زنده با دنیای بیرونی آن، که در مفهومی گسترده تر شامل کلیه شرایط محیطی اعم از عوامل جاندار و بیجان می گردد" . - Soltani, 2008 - در اواخر قرن نوزدهم اکولوژی به عنوان شاخه ای از علم شناخته شد، موجبات شکل گیری جنبش های زیست- محیطی را فراهم آورد و به طور مستقیم و غیر مستقیم بر منظر و ادراک آن تأثیر گذاشت. بنابراین با ورود علم اکولوژی در رشته های طراحی و معماری منظر، مفهوم اکولوژی منظر مطرح گردید. این شاخه از علم اکولوژی "به روابط متقابل میان انسان ها با فضاهای باز و ساخته شده می پردازد" - Godron & Forman, 1986 - و با اکولوژی سنتی که تنها منظر را به مثابه یک شی در نظر می گیرد، متفاوت می باشد.
اکولوژی منظر "پایه و اساسی منطقی جهت ادراک فرآیندهای طبیعی و تعامل میان آن ها فراهم نموده" - Botkin, 1990 - ، و رهنمون هایی برای توسعه و مدیریت مناظر و محیط ارائه داده است. اساسا در این رویکرد "روش ها، مفاهیم و نظریه های جدیدی در زمینه اهمیت الگودهی فضایی به تعاملات پویای اکوسیستم ها آشکار گردید" - 9. 2ʼ1eill, G. Turner, & H. Gardner, 2001 - که برتعامل میان الگوهای فضایی و فرآیندهای اکولوژیکی که موجبات ناهمگنی فضایی در مناظر را فراهم آورده است، تأکید داشت. این چنین رویکردهایی "عامل اساسی و کمک کننده به نگرشهای معماری منظر میباشد.
این چنین نگرشهایی طراح را همزمان به سوی منظری که هم از لحاظ محیطی و هم از لحاظ فرهنگی و هنری مناسب میباشد، رهنمون میسازد" - . - Makhzoumi, 2000 لازم به ذکر است که اکولوژی منظر با اتکا به رویکردی جامع که در آن منظر بدون در نظر گرفتن جزییات اجزای داخلی اش به مثابه یک کلیت در نظر گرفته شده، شکل گرفته است. این رویکرد جامع بر کلیه نظریات ارائه شده مبتنی بر "تمایز میان مناظر شهری و روستایی غلبه می نماید و به جای آن یک کلیت در هم آمیخته و مرتبط را پیشنهاد می کند" . - Farina, 2007 - اساسا در رویکرد اکولوژی منظر، عناصر ساختاری مناظر - لکه ها، دالان ها، شبکه ها، جریان ها و مانند آن ها - و روابط میان آن ها مورد تدقیق قرار می گیرد. همچنین کلیه جریان های انرژی، چرخه مواد غذایی و پویایی اکولوژیکی موزاییک مناظر در گذر زمان تحلیل و ارزیابی می گردد - شکل . - 1
در پژوهش حاضر در گام نخست مفاهیم پایه چون اکولوژی منظر، ارزیابی منظر و دیدگاه صاحب نظران در رابطه با چگونگی ارزیابی مناظر از طریق مرور متون، اسناد کتابخانه ای و منابع اینترنتی مورد تدقیق قرار گرفته است. سپس با توجه به نتایج به دست آمده، چگونگی فرآیند ارزیابی منظر ارائه گردیده است. در نهایت با تأکید بر هدف اصلی پژوهش حاضر مبنی بر ارائه اصول وفرآیند ارزیابی اکولوژیکی مناظر به عنوان گونه ای از ارزیابی در مناظر، با تدقیق مفهوم ارزیابی اکولوژیکی از دیدگاه صاحب نظران، فرآیند این گونه از ارزیابی مناظر ارائه گردیده است. لازم به ذکر است در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی و توصیفی-تحلیلی و روش های گردآوری کتابخانه ای بهره گرفته شده است.
