بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر در صدد بررسی و فراتحلیل کمی وکیّفی مطالعات مرتبط انجام گرفته در حوزه خوابگاهها و سراهای دانشجویی است. بر این اساس پژوهشگر با توجه به اهمیت سراهای دانشجویی در ایجاد فرصتهای تربیتی و زیستی در ساحتهای وجودی متنوع دانشجویان بهویژه دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان که زمان نسبتاً زیادی را در سراهای دانشجویی می گذرانند بر آن شد تا در گام نخست تمامی مقالههای علمی- پژوهشی با کلیدواژههای خوابگاه و سرای دانشجویی در بازه زمانی 1391 تا 1398 از پایگاه اطلاعاتی علمی جهاد دانشگاهی را استخراج نماید که 19 مقاله را در بر میگرفت.
در ادامه یک مقاله که بیشتر به جغرافیای روستایی می پرداخت تا مسایل خوابگاه دانشجویی از بررسی کنار گذاشته شد. دلیل انتخاب این بازه زمانی این است که در سال 1391 دانشگاه فرهنگیان بر اساس ساختار و محتوای جدید بر بدنهی تربیت معلم سابق در راستای تامین و تربیت حرفهای معلمان شروع بهکار کرد و در این 7 سال اهمیت و ضرورت مطالعهی سراهای دانشجویی و خوابگاهها و متغیرهای متنوع و وسیع آن در دانشگاه فرهنگیان مضاعف شد.
طبق یافتههای تحقیق حاضر،اولاً تعداد مقالات منتشر شده در این پایگاه که تعداد 251969 مقاله علمی- پژوهشی تمام متن منتشر شده در جستجوی 28 خرداد 98 دارد، برای هفت سال تقریبا به ازای هر سال دو الی سه مقاله با عنوان، چکیده و واژگان کلیدی خوابگاه و یا سرای دانشجویی به نظر کم تعداد و نیازمند توجه پژوهشگران به این ظرفیت اثرگزار است. ضمنا به جهت محتوایی بیش از نیمی از مطالعات در حوزه روان شناسی جای دارند و در حوزههای دیگر تعداد بسیار محدود میباشد. همچنین حدود %83 پژوهشها با روش کمی و نیمی از آنها در دانشگاههای دولتی انجام شده است که در این میان دانشگاه فرهنگیان جایی ندارد.
مقدمه
ورود به دانشگاه در زندگی فرد، واقعه ی مهمی محسوب میشود چرا که بر شغل، در آمد، روابط اجتماعی و احتمالا انتخاب همسر در آینده موثر است - افشانی و همکاران، - 1391 و تحصیل کردن در دانشگاه کار دشواری است و نیاز به تمرکز و آرامش کافی دارد و همیشه با مشکلاتی همراه میباشد، زندگی خوابگاهی نیز به این مشکلات میافزاید - ابراهیمی و همکاران، - 1395 و از طرفی ساختار نظام آموزش عالی در کشور، پذیرش دانشجویان غیر بومی را ایجاب میکند و این امر باعث ایجاد محیط هایی به نام خوابگاههای دانشجویی یا سراهای دانشجویی میشود
یکی از مراکز آموزش عالی در کشور ما دانشگاه فرهنگیان است که در دیماه 1390، با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و با تجمیع کلیه مراکز تربیت معلم سراسر ایران تأسیس شد و از سال 1391 شروع به کار کرد. این دانشگاه هر چند نوپاست اما متکی به پیشینه صد ساله مراکز تربیت معلم در ایران است. این دانشگاه طبق سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مستند به راهکارهای زیر است: راهکار - 11 /1 استقرار نظام ملی تربیت معلم و راهاندازی دانشگاه ویژه فرهنگیان با رویکرد آموزش تخصصی و حرفهای تربیت محور توسط وزارت آموزش و پرورش با همکاری دستگاههای ذیربط راهکار - 11 /2 طراحی و ارتقای نظام تربیت حرفهای معلمان در آموزش و پرورش با تأکید بر حفظ تعامل مستمر دانشجومعلمان با مدارس و نهادهای علمی و پژوهشی در طی این دوره و فراهم آوردن امکان کسب تجربیات واقعی از کلاس درس و محیطهای آموزشی.
راهکار - 11 /10 جلب مشارکت دانشگاههای برتر و حوزههای علمیه در امر تربیت تخصصی-حرفهای و دینی معلمان، کارشناسان و مدیران با همکاری دانشگاه فرهنگیان.
تربیت معلم نقطه شروع هر تحولی در آموزش و پرورش است و همین نشان دهنده اهمیت کار مراکز تربیت معلم سابق و دانشگاه فرهنگیان فعلی است که وظیفه پرورش معلمان با صلاحیت و توانمند برای نظام آموزشی کشور را عهده دارند - امین خندقی و عقیلی، . - 1390 از طرفی، بهبود تعلیم و تربیت هر کشور نیز در گرو بهبود کیفیت تربیت معلم آن است
برنامههای حرفه ای تربیت معلم باید به گونهای طرحریزی شوند که به دانشجو معلمان فرصت بدهند که استعدادهای گوناگون خودشان را در کسب مهارتها پرورش دهند. هر عاملی که سبب کاهش این توانمندی مراکز تربیت معلم بشود سیمای غیرحرفهای بودن این مراکز را به نمایش میگذارد - امین خندقی و کم،. - 1390 در اساسنامه دانشگاه فرهنگیان - مصوب - 1390 اهداف این دانشگاه به این شرح آمدهاست:
- 1 تأمین و تربیت معلمان، مدیران، مربیان، کارکنان و پژوهشگرانی مؤمن و متعهد، معتقد به مبانی دینی و ارزشهای اسلامی و انقلابی، دارای فضائل اخلاقی و ارزشهای والای انسانی، کارآمد و توانمند در طراز جمهوری اسلامی
-2 تربیت، توانمندسازی و ارتقای شایستگیهای عمومی، تخصصی و حرفهای منابع انسانی با تأکید بر پرورش انسانهای متقی، کارآفرین، خودباور، خلاق و توانا در تولید علم، فناوری و نوآوری، متناسب با مبانی و ارزشهای اسلامی و نیازهای جامعه
-3 تسهیل فعالیتهای آموزشی و پرورش در تلفیق علم و دین و مشارکت در نهضت تولید علم، افزایش سهم تولیدات علمی در محتوای آموزشی و تربیتی موردنیاز آموزش و پرورش مبتنی بر مبانی و معارف اسلامی و نیازهای ملی و کاربردی کردن دستاوردهای علمی و پژوهشی از طریق تعامل پویا و سازنده با حوزههای علمیه و مراکز علمی و پژوهشی داخلی، منطقهای و بینالمللی
-4 ایجاد تحول و نوآوری در نظام تربیت معلم کشور و تغییر، اصلاح و ارتقای روشها و برنامههای آموزشی و پژوهشی تربیت معلم، براساس مبانی اسلامی و آخرین تحولات علمی و بهرهمندی از فناوریهای نوین جهت تحقق اهداف تعلیم و تربیت اسلامی
-5 توسعه زمینه پژوهندگی و تقویت روحیه پژوهشی و گسترش دانش، بینش و مهارتهای منابع انسانی و رصد کردن تحولات نظامهای تربیت معلم و تحولات علمی در حوزه علوم تربیتی و آموزش و پرورش.
دانشگاه فرهنگیان با هدف اصلی تربیت معلم در ابعاد آموزش رسمی و غیر رسمی نیاز به تربیت معلم چند ساحتی دارد و چون سایر موسسات آموزش عالی دانشجومعلمان این دانشگاه 4 سال را در دوره کارشناسی به طور پیوسته در پردیسها و مراکز دانشگاهی این مجموعه دانشگاهی که در کل کشور 98 واحد دانشگاهی است، می گذرانند و به دلیل این که دانشجویان از نقاط دور و نزدیک در یک پردیس گرد هم جمع میشوند نیاز به تامین سرای دانشجویی مطلوب دارند تا ابعاد مختلف زیست دانشجویی آنها در کنار سایر دانشجومعلمان تقویت شده و گسترش یابد.
طی سی سال گذشته در کشورهای مختلف، عده زیادی از محققان، نگرانی خود را از استرس شدیدی که معلمان گزارش کرده اند، ابراز کرده و در این مورد پژوهشهای انجام داده اند
استرس در حرفه تدریس پدیده ای شایع است و معلمان در پایه های مختلف و در دوره های زمانی متفاوت همگی میزانی از استرس شغلی را از خفیف تا شدید گزارش کرده اند. طبق پژوهشهای انجام شده در کشورهای مختلف، تدریس یکی از ده حرفه استرس زای جهان محسوب میشود و یک سوم معلمان، اعتقاد دارند، تدریس، حرفه ای پر تنش و به شدت استرس زاست
بنابراین، در شرایط کنونی یادگیری و پیشرفت یادگیرندگان از مهمترین منابع ایجاد هیجانهای متفاوت قلمداد میشوند. افزون بر این، هیجانها بر عملکرد فرایندهای شناختی و سلامت روانشناختی و جسمی یادگیرندگان اثرگذار است در همین راستا ، پرخی مطالعات نشان میدهند که دانشجویان نیز گستره وسیعی از هیجانات را در خلال دوران دانشجویی خود تجربه میکنند
حال با توجه به اهمیت دوران دانشجویی و استرسها و هیجانات متنوع مرتبط با آن و اهمیت تربیت حرفه ای دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان، پژوهشگر این مطالعه که خود عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان است با توجه به زمان مفید زیادی که دانشجومعلمان در سرای دانشجویی با سایر دوستانشان می گذرانند و فرصت ها و تهدیدهایی که میتواند این زیست جمعی ایجاد کند بر آن شد تا در »پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی« از سال 1391 تا 1398 مطالعات انجام شده و یافتههایشان را به جهت کمی و کیفی مورد بررسی قرار دهد تا خلاهای احتمالی در حوزه های شناختی و روشی و محتوایی موجود در مطالعات در حوزه زیست دانشجویی و سرای دانشجویی را به جهت روشن شدن مسیر پژوهشهای بعدی و جدید خود و سایر پژوهشگران، شناسایی نماید.
روش تحقیق
این مقاله،از فراتحلیل به شیوهای توصیفی به کار گرفته شده است. فرا تحلیل دربرگیرنده ترکیب کمی گزارشها و نتایج پژوهشهای مشابه، استخراج و جدول بندی مشخصات پژوهشها و بررسی روابط آماری بین متغیرهاست تا با این روش، خلاهای نظری و پژوهشی را که میتواند به پژوهشهای بعدی و جدید کمک کند شناسایی کرد.
جامعه آماری در این مطالعه مجموعه مقالات فارسی علمی- پژوهشی تمام متن منتشر شده در »مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی« با عنوان، چکیده و واژگان کلیدی »خوابگاه یا سرای دانشجویی« در بازهی زمانی 1391 تا 1398 میباشد.
روش نمونه گیری، به شیوه تمام شماری نمونههای شناسایی شده در موتور جستجوی این پایگاه بود که در دو صفحه و 19 مقاله شناسایی شد که از این تعداد یک مقاله با عنوان »بررسی سیر تحول روستاهای خوابگاهی در شرق کلان شهر تبریز« نوشته ظاهر و کارگر - - 1395 به دلیل عدم ارتباط موضوع مقاله با زیست خوابگاهی و تاکید آن بر مسائل جغرافیایی نه دانشجویی از فهرست بررسی حذف گردید.
یافتهها
پس از بررسی 18 مقاله علمی –پژوهشی تمام متن منتشر شده در بازه زمانی 1391 تا 1398 در پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، مشخص گردید که به جهت قالب پژوهش، از بین ا8 مقاله فوق، 15 مقاله به شیوه کمی و 2 مقاله کیفی و یک مقاله با روش ترکیبی انجام شده است. جنسیت دانشجویانی که مطالعه بر روی آنها انجام شده است هم 11 مقاله بر روی دانشجویان دختر و پسر، 6 مقاله بر روی دانشجویان دختر و یک مقاله هم صرفا بر روی دانشجویان پسر انجام شده است.
