بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی و کند و کاو پندارههای ذهنی دانشجویان دختر ساکن در سراهای دانشجویی از زندگی در سراها صورت گرفته است. زندگی دانشجوئی خود هم یک فرصت است و هم تهدید و تفسیر و تاثیرپذیری دانشجویان به این سبک و دوره از زندگی بسیار متفاوت و گاه متضاد است. ویژگیهای سنی و جنسی و تحصیلی و شرایط فردی و اجتماعی و نیز محیطی به نام درس و دانشگاه و جوانی و تغییرات اجتماعی همه با هم در مقوله زندگی دانشجوئی حاضرند و آن را کاملا پیچیده و چندوجهی میسازند.
تفسیر برداشتهای خود دانشجویان از زندگی دانشجوئی مهمترین مقوله این مهم بشمار میرود. مشارکت کنندگان این پژوهش را 22 نفر از دانشجویان ساکن در سرای دانشجویی فرزانگان دانشگاه بوعلی سینا تشکیل میدهند. محققان از رویکرد کیفی نظریه زمینهای و تکنیک جمعآوری اطلاعات مصاحبهی عمیق برای بررسی موضوع استفاده نمودهاند.
تحلیل دادهها نشان میدهد شرایط زمینه سازی نظیر "بافت قومیتی فرهنگی" دانشجویان ساکن سراها " بافت مکانی-فضایی "خوابگاه"، " تاثیر هویت جمعی" و "تاثر پذیری"، " اقتضای سنی" و نظایر آن و عوامل دیگری نظیر روند "تغیرات جهانی سبک زندگی جوانان" و " تقارن با فضای مجازی" که به عنوان شرایط مداخلهگر هستند دانشجویان را بر آن وا میدارد تا در این شرایط با قرار گرفتن در این بستر راهبردهای "هویتیابی"، "حرکت به سمت تعامل و تقارب فرهنگی"، "خود مراقبتی" و نظایر آن را برگزینند که این راهبردها در نتیجه به پندارههای ذهنی دانشجویان ساکن در سرا از زندگی در این اماکن میانجامد.
مقدمه
مرکز ثقل و هسته هر نظام آموزشی، دانشجویان آن هستند
سرای دانشجویی به عنوان خانه دوم دانشجو، اهمیت ویژهای در حفظ آرامش روحی و فکری، اعتلای شخصیت و ارتقای کیفیت تحصیلی دانشجویان دارد، و تسهیل و بهبود کیفیت زندگی در مجتمعهای سرای، با ضرورت تدوین مقررات و ضوابط راهگشا و شفاف برای رعایت حقوق فردی و جمعی، و از همه مهمتر تأمین امنیت سکونت دانشجویان بسیار حائز اهمیت است .حیات جمعی، فرصتی جهت رها شدن از تنشهای زندگی روزمره، گذران اوقات فراغت، تعاملات اجتماعی، گرد هم آیی افراد و گروههای مختلف و بستری برای حضور، آزادی بیان و ابراز آنها در فضاست.
سرای دانشجویی مکانی است که دانشجویان به صورت فردی و یا گروهی قسمتی از اوقات خود را در آن مکان میگذرانند. سرای باید مطالعه، تعامل و معاشرت را در بین دانشجویان آسان نماید در نتیجه کالبد این سکونتگاهها باید از پتانسیلهای لازم جهت جذب و تعاملات اجتماعی دانشجویان برخوردار باشد
دانشگاه بستر اصلی توسعه انسانی در هر کشور به شمار میرود سراهای دانشجویی در ساختار دانشگاهها از جایگاه ویژهای برخوردارند. سراهای دانشجویی به عنوان جوامع یادگیرنده میتوانند امکان ایجاد ارتباط همزمان میان برنامه درسی و تجربیات زندگی مستقل برای دانشجویان، را در یک محیط آموزشی پویا، فعال و مفید فراهم نمایند.
مسئله مورد بررسی این مطالعه این است که دانشجویان ساکن در سراهای دانشجویی چه فهم و درکی از این فضا دارند، چگونه نسبت به آن جهتگیری میکنند و چه راهبردهایی را در مواجهه با مسائل پیش رو در این فضا اتخاذ میکنند. بدین منظور به کندوکاو سستم معانی مشترک از چگونگی تجربه، فهم و تفسیر این فضا توسط کنش گران پرداختیم. با توجه به اینکه رویکرد کیفی در این مطالعه انتخاب گردیده میتوان مفهوم این فضا در ذهن افراد ساکن در سرا را از درون نقطه نظر مشارکت کنندگان تفسیر کرد تا فهم بهتری از این امر بدست آید. در این مقاله به بررسی تجارب زیسته و برداشتهای ذهنی دانشجویان ساکن در سرای دانشجویی فرزانگان دانشگاه بوعلی سینا پرداخته شده است.
اهداف بررسی
معانی ذهنی افراد مورد مطالعه در باب فضای سراها چیست؟
- چه شرایطی باعث شکلگیری این معانی ذهنی از این فضا در ذهن افراد مورد مطالعه شده است؟
- راهبردهای کنش گران حاضر در فضا چیست؟
- پیامد کنشهای شکل گرفته پیرامون این معانی چیست؟
ادبیات تحقیق
-1 تحقیقی با عنوان " خوابگاههای دانشجویی به مثابه جوامعی برای یادگیری" که در سال 1396 صورت گرفته است. این تحقیق پیشنهاد میکند که خوابگاههای دانشجویی با هدف ایجاد جوامع کوچک یادگیری در رشتههای یکسان مورد بازنگری ساختاری قرار گیرند و به مواردی چون ایجاد محیطی ایمن و حمایتی، افزایش گفتمان، فعالیتهای فوق برنامه، تقویت مهارتهای زندگی، سازگاری با محیط دانشگاهی و مشارکت دانشجویان در اداره امور خوابگاهها نیز اهمیت داده شود. در این تحقیق از تحلیل محتوا به عنوان تکنیکی پژوهشی استفاده شده است.
-2 نعمتی و کرمپور در سال 1393 تحقیقی با عنوان بررسی چالشها و راهکارهای تبدیل خوابگاههای دانشجویی دانشگاه علامه طباطبایی به جوامع کوچک یادگیری حاکی از آن است که است. مبانی نظری، تحقیقات پیشین و همچنین یافتههای دانشجویی به جوامع کوچک یادگیری و راهکارهای متناظر با آنان، مشتمل بر چهار محور الف - .ساختاری مدیریتی، ب - فرهنگی اجتماعی، ج - علمی-حرفهای و د - درون فردی است. در بخش کمی پژوهش، نتایج حاکی از آن است که پاسخگویان تمامی چالشها و راهکارهای شناسایی شده در بخش کیفی پژوهش بر اساس محورهای فوق را تایید نمودهاند. همچنین، نتایج نشان میدهد که میان دیدگاههای پاسخگویان جنسیت و مقطع تحصیلی تفاوت معناداری وجود ندارد.
-3 دجرینگ - 2014 - ، در پژوهشی با هدف طراحی یک مدل یادگیری مبتنی بر وب با استفاده از روش مشارکتی به این نتیجه رسید که طراحی مدل یادگیری مشارکتی مبتنی بر وب به منظور ارتقای مهارت در موسیقی در آموزش عالی دارای 5 مؤلفه میباشد که عبارتند از . - 1 پایه مشکل . - 2 منابع، . - 3 مواد ارتباط . - 4 محیط و . - 5 ارتباطات.
-4 مارتین 2009 - - ، در پژوهشی که در دانشگاه میسوری مرکزی به منظور ارزیابی کارایی یادگیری مبتنی بر سیستم انجام داده است به این نتیجه رسید که این شیوه آموزش نسبت به شیوههای دیگر مفیدتر و مؤثرتر است.
روش تحقیق
روش تحقیق حاضر کیفی و با رویکرد نظریه زمینهای1 است. روش کیفی، روشیاست که محقّق رفتارها وفعّالیّتهای قابل مشاهده را در بافت طبیعی خود به صورت کامل مشاهده و تفسیر میکند و از گزینش جنبههای خاصی از رفتار اجتناب مینماید - میرزایی، . - 1389 ماهیت روش نظریه زمینهای انعطافپذیری و کنترل ابزار تحلیلی و دادهها را ایجاب میکند - چارماز2، - 2002 با توجه به پیچیدگیهای موجود در مسئله زندگی دانشجویی در سراهای دانشجویی به خصوص برای دختران که هم تجربه و هم فرایند تعاملی- اجتماعی پیچیدهای داشته و تحت تأثیر عوامل متعدد قرار میگیرد و با توجه به اینکه نظریه زمینهای نوعی روش تحقیق کیفی است که میتواند برای بررسی این فرایندهای پیچیده در تعاملات دانشجویان ساکن در سراهای دانشجویی و ساختار و روندی که منجر به این تعاملات شده موثر باشد، لذا این رویکرد برای مطالعه انتخاب گردید.
