بخشی از مقاله
چکیده
کسب و کار خانگی از گذشته تا کنون به لحاظ سنتی و فرهنگی مرکز توجه بسیاری از کارآفرینان بوده است. در طی قرن های گذشته افراد بیشتر در حوزه فعالیت های کشاورزی اقدام به راه اندازی کسب و کار خانگی می نمودند، اما با فراهم شدن زمینه تولید انبوه و رشد صنعتی، و پس از آن با شروع انقلاب اطلاعاتی، رویکرد جدیدی در رشد و توسعه کسب و کارهای خانگی پدیدار گردید.
این رویکرد برای آن دسته از کسب و کارهای کوچکی که دسترسی به امکانات کافی جهت تولید در بیرون از منزل نداشتند، قواعدی را وضع نمود که با بهره گیری از آن ها به راحتی بتوانند در منزلِ شخصی به فعالیت مشغول باشند. بنابراین تمرکز اصلی این مقاله مشارکت و بررسی اهمیت کسب و کار خانگی، تاثیر آن بر توسعه اشتغال در جامعه، ارائه راهکار و پیشنهادات برای حمایت و توسعه فرهنگ سازی این نوع کسب و کارها می باشد، ،×برای این منظور از روش مطالعه کتابخانه ای ساختار یافته استفاده شده است.
مقدمه
امروزه کسب و کارهای خانگی از بخش های حیاتی و ضروری فعالیت های اقتصادی کشورهای پیشرفته محسوب می شوند. کسب و کارهای خانگی از نظر ایجاد شغل و نوآوری در تولید و عرضه کالا و خدمات و سنخیت با تکنولوژی IT و تجارت الکترونیک، موجب تنوع و دگرگونی زیادی در بازارهای مختلف شده است، که می تواند برای اکثر افراد، به ویژه جوانان بستر مناسبی برای راه اندازی آسان و ساده فعالیت های اقتصادی فراهم آورده و نقطه شروع مناسبی برای ورود به بازار کار محسوب شود.
محققان عقیده دارند، امروزه به علت نارضایتی از فرهنگ و فضای سنتی کسب و کارها و سازمان های بزرگ، تعداد فزاینده ای از افراد تصمیم به ترک این سازمان ها می گیرند که این روند با توجه به اعمال محدودیت های بیشتر از جانب شرکت ها سرعت بیشتری پیدا می کند. بعلاوه جوانان و زنان نیز به علت عدم انعطاف پذیری سازمان ها و همچنین سیاست های خانوادگی، بیشتر از گروه های بزرگسال و مردان به ترک سازمان تمایل دارند.
ای افراد پس از ترک سازمان در صورت توانایی مالی، اقدام به راه اندازی کسب و کارهای شخصی خود و در صورت عدم توانایی مالی، در حیطه کسب و کارهای خانگی و درمنزل شخصی خود فعالیت اقتصادی انجام می دهند - Hutchinson & Smith,1994 - راه اندازی یک کسب و کار خانگی نیازمند برخورداری از مجموعه ای مهارت اساسی است.
در عین حال، با وجودیکه راه اندازی این نوع از کسب و کار به سرمایه هنگفتی نیاز ندارد، لازمه درآمدزایی ازمقداری سرمایه اندک نیز، برخورداری از مهارت هایی چون مهارت های مدیریت مالی، مدیریت زمان، سازماندهی یک مجموعه کاری، مدیریت فردی و مهمتر از همه مهارت یا ذهنیت بازاریابی و به عبارتی داشتن روحیه کارآفرینی است.
در حقیقت مهم نیست که مالک کسب و کار چه مقدار سرمایه یا محصول در اختیار دارد یا تا چه میزان فرایندهای تولیدی را به درستی انجام داده است، بلکه اگر فاقد توانایی کافی جهت ارائه محصولات و پیشبرد اهداف کسب و کار خود باشد،فرصت را از دست داده است و چنین توانایی ای در واقع همان مهارت و توانایی بازاریابی است . - Edwards,2010 - بنابراین، لازمه موفقیت یک کسبوکارِ خانگی، ایجاد روابط بلند مدت با مشتریان و خلق ارزش برای آنان می باشد. نتیجه چنین عملیاتی، دستیابی به مشتریانی وفادار است که به منبعی ارزشمند جهت اشاعه محصول، خدمت میان سایر مصرف کنندگان تبدیل می شوند . - Edwards,2010 -
تعریف کسب و کار خانگی
کسب و کار خانگی عبارت است از هر واحد کسب و کاری که در فرایندهایی چون فروش محصولات/خدمات به بازارفعالیت دارد و توسط یک فرد مستقل با همراهی یا در غیاب تعدادی نیروی کاری اداره می شود .لازم به ذکر است که مدیر مالک از منزل مسکونی یا محل سکونت خود جهت اداره امور و اعمال فرایندهای کاری استفاده می نماید . - Mason & et al, 2008 -
کسب و کارهای خانگی به کوچکترین نوع کسب و کار گرایش دارند. این کسب و کارها به فعالیت های تجاری تک نفره یا دو نفره شباهت دارند و فروش های سطح پایین را شامل می شوند و گردش مالی آن ها نیز پایین است. بیش از 75 درصد صاحبان این کسب و کارها بیش از 40 ساعت در هفته کار می کنند و افرادی که در این کسب و کارها مشغول به کار هستند ممکن است در یک هفته کاری به کسب و کارهای خانگی علاقه بیشتری به استفاده از سرمایه های شخصی مانند کارت های اعتباری و پس انداز دارند تا اینکه از سرمایه های کسب و کار مانند قرض، حواله یا خرید با شرایط مدت دار استفاده نمایند.
شاید علت اصلی این مورد تمایل آنها به توفیق طلبی و رشد شخصی باشد. البته داده های بدست آمده از تحقیقات نشان می دهند که کسب و کارهای خانگی شباهت کمتری نسبت به کسب و کارهای سنتی دارند - . - carter & et al,2006 نگاهی گذرا به وضیعت اقتصادی و اجتماعی جهان نشان می دهد که کسب و کارهای خانگی رشد فزاینده و قابل توجهی داشته و نقش مهمی در تولید ناخالص ملی کشورهای پیشرفته صنعتی دارا می باشند.
کسب و کارهای خانگی عمدتا برای انتساب به آن دسته از عملیات تجاری گفته می شود که در قدم نخست در یک اقامتگاه خصوصی انجام می شوند یا در یک بنیاد خانگی متمرکز باشند. کسب و کارهای خانگی معمولا در بخش کسب و کارهای بسیار کوچک - کسب و کارهای کمتر از پنج کارمند - دسته بندی می شوند - . - Holmes & et al,1997 این نوع کسب و کارها همچنین وابستگی زیادی به نوع ویژگی های فردی شخص مالک کسب وکار دارند.
مالک کسب و کار خانگی در هر مورد خاص، نیازها و انگیزش های متفاوتی برای هدایت کسب و کارش دارد. با این حال امروزه تحقیقات و اطلاعات محدودی در این بخش صورت پذیرفته است. حیطه کسب و کار خانگی عمدتاً به کسب و کارهایی اشاره دارد که در اقامتگاه ها یا منزل شخصی انجام می گیرند. بعلاوه این نوع اقامتگاه ها به طور معمول محل زندگی و سکونت فرد نیز می باشند - Hutchinson & Smith,1994 - تاثیر مزایای کسب و کار خانگی بر مشارکت مردم عمده ترین مزیت های نسبی کسب و کار خانگی که در مشارکت مردم مؤثر است، عبارتند از:
-1 پایین بودن میزان ریسک : به دلیل پایین بودن سرمایه مورد نیاز در این نوع کسب و کارها، ریسک کاهش می یابد.
-2 پایین بودن سرمایه مورد مورد نیاز برای راه اندازی: از آنجا که برای راه اندازی و شروع فعالیت در این نوع کسب وکار، تجهیزات و ماشین آلات سنگین مورد نیاز نیست، لذا سرمایه زیادی لازم نمی باشد.
-3 انگیزه شغلی: از آنجا که سود هر ابتکار و کارآفرینی به طور مستقیم نصیب خود فرد می شود، انگیزه فرد برای کارآفرینی و خلاقیت افزایش می یابد.
-4 خود مدیریتی: در این نوع کسب و کارها به روش سلیقه شخصی خود، کارها را به انجام می رساند و تصمیم گیرنده اصلی در انتخاب سبک کار، خود فرد می باشد که می تواند با خلاقیت و ابتکار عمل زودتربه نتیجه برسد.
-5 شغل دوم آزادی و استقلال عمل بیشتر: افراد می توانند شغلی را به عنوان شغل دوم خود انتخاب کنند و در زمانهایی که در خانه هستند این شغل را انجام دهند.
-6 استفاده از نیروی کار خانگی: از آنجا که تولید در خانه صورت می گیرد، دیگر افراد خانه هم می توانند در زمان فراغت به فرد اصلی در انجام این کار کمک نمایند.
-7 ساعت کاراختیاری و انعطاف پذیر: افراد مجبور نخواهند بود که در یک ساعت خاص، کار خود را آغاز نموده و یا تعطیل نمایند. به عبارت دیگر هم افرادی که مایلند عصرکار کنند، می توانند در کسب و کارهای خانگی، زمان کاری خود را تحت کنترل درآورند.
-8 صرف زمان بیشتر در کنار افراد خانواده و ایجاد تعادل و موازنه بیشتر بین کار و زندگی: افراد می توانند زمان بیشتری را در کنار افراد خانواده خود باشند - این مسأله، خصوصاً برای بانوان حائز اهمیت است، چرا که می توانند ضمن تربیت فرزندان خود و انجام کارمنزل از درآمد هم برخوردار باشند - .
-9 کاهش هزینه های رفت و آمد: هزینه هایی که فرد یا کارفرمایان مجبور هستند همه روزه برای حمل و نقل بپردازند، می تواند با گسترش کسب و کارهای خانگی کاهش یابد.
-10 استفاده بهینه از وقت و انرژی : هر روز افراد زیادی برای رسیدن به محل کار خود به ویژه در شهرهای بزرگ، زمان زیادی را در ترافیک های سنگین از دست می دهند. همچنین هزینه ای که برای واردات و تولید بنزین برای بخش حمل و نقل صورت می گیرد خیلی بالاست، اگرمحل کار افراد در خانه باشد، این هزینه ها به حداقل می رسد و همچنین از میزان آلودگی در شهرهای بزرگ کاسته می شود.
-11عدم هزینه اجاره یا خرید محل کار: از آنجا که اجاره یا خرید محل کار برای اکثر افراد مشکل می باشد، کار در خانه می تواند بار مالی این مشکل را برطرف سازد. در اکثر موارد، فرد مجبور است مبالغ زیادی برای اجاره یا خرید دفتر یا محل کار هزینه نماید که منجر به بلوکه شدن سرمایه های مادی می شود.
-12مشارکت فعال و موثر افراد خانواده بویژه زنان در افزایش تولید ناخالص داخلی - GDP -
-13تناسب با ویژگی های جسمی افراد کم توان: کار کردن در بیرون از محیط خانه برای اکثر معلولین، مشکلات زیادی را به همراه دارد. لذا بیشترآن ها از داشتن کسب و کاری متناسب با ویژگی های جسمی خود محروم هستند. از این رو، این افراد با کار در خانه از یک طرف می توانند برای خود شغل و درآمدی داشته باشند و خود را سربار دیگران احساس نکنند و از طرف دیگر در ایجاد ارزش افزوده رشد اقتصادی کشور سهمی داشته باشند - جزنی، . - 1383
اهمیت اقتصادی و اجتماعی مشارکت در کسب و کار خانگی
تجربه نشان داده است که توسعه کسب و کارهای کوچک به دلیل ساختار ساده و زود بازدهی و نیاز اندک به سرمایه در جهت متعادل کردن بازار کار موثر بوده است. در کشورما با توجه به ترکیب جمعیتی، کسب و کارهای کوچک خانگی می تواند بازدهی مناسبی داشته و در کوتاه مدت و حتی در میان مدت در رفع مشکل بیکاری موثرباشد.
ارتباط فعالیت های بخش خانگی با رشد اقتصادی بارها و با تاکید فرآوان توسط اقتصاد دانانی از قبیل مارشال و کینز در طول 150 سال گذشته بیان شده است. اگرفرآیند تولید و کسب و کار خانگی دانش و سرمایه اجتماعی خود را بالا ببرند، این امر سطح خانواده نفوذ کرده و می تواند در بلندمدت به نیز انتشار یابد و موجب اثرگذاری بیشتر بر درآمد ملی و اجتماعی گردد - D.Silver &. - Verbrugge,2010
در اقتصاد دو نوع کالا وجود دارد : کالای بازار و تولید شده در کارخانجات/ کالای تولیدی در خانه یا همان تولیدات خانگی. کارخانجات با استفاده از نهاده های تولیدی مثل نیروی کار که در بازار نهاده های تولید به کار گرفته شده اند، کالای بازار را می سازند و خانوارها با ترکیب کالای بازار و ساعات خانگی به تولید کالای خانگی می پردازند. مطلوبیت فردی از استفاده کالای بازار و کالای تولید خانوار بالا می رود و توسط ساعات کاری صرف شده برای تولید کالای خانگی کاهش می یابد - Albanesi &. - Olivetti,2009
تبدیل مشاغل خانگی به کارگاههای بزرگ تر خانگی در طول یک سده اخیر منبع شکل گیری کارخانه های بزرگ صنعتی و تولید انبوه شده است. با این وجود تاسیس صنایع بزرگ و متوسط، هیچگاه نتوانست چیزی از ارزش اقتصادی و نقش آفرینی مشاغل خانگی بکاهد. بطوری که بخش قابل توجهی از تولید ناخالص ملی کشورهای بزرگ صنعتی، به دلیل فعالیت گسترده مشاغل خانگی تحقق می یابد.
تاثیر چشم گیر مشارکت در کسب و کار خانگی در افزایش درآمد خانوار و نیز نقش قابل ملاحظه آن در تولید ناخالص ملی سبب شده است که دولت های جوامع صنعتی و یا در حال رشد، با نگاه متفاوت تری به کسب و کار خانگی بنگرند. از جمله مشاغل کوچک و متوسط، مشاغل خانگی است که هزینه بالایی را به خانواده ها تحمیل نمی کند و در عین حال می تواند سبب تقویت تولید ملی و افزایش درآمد و در نهایت تولید ثروت در کشور شود.
ضرورت توسعه کسب و کارهای خانگی از جمله راهکارهای مناسب برای توسعه اشتغال های خرد و متوسط به ویژه برای جمعیت وسیعی از زنان و جوانان که دارای مهارت کافی در انجام برخی از کارها هستند اما به دلیل بازار نامناسب اشتغال نمی توانند جذب بازار شوند، می باشد. تجربه بسیاری از کشورها نشان می دهد مشارکت در مشاغل خانگی راهکاری مناسب برای کاهش نرخ بیکاری و فراهم ساختن زمینه اشتغال زنان و جوانان، محسوب می شود.
فعالیت اقتصادی در محیط خانگی و یا محل هایی در مجاورت محل زندگی، امکان مشارکت اعضای خانوار برای انجام یک فعالیت اقتصادی مشترک، جلوگیری از رفت و آمدهای شهری و در نهایت صرفه جویی، هزینه های اجتماعی و در کنار خانواده بودن یکی از اعضای سرپرست خانوار، از جمله مزایای مشاغل خانگی است. کسب و کارهای خانگی به عنوان شرکت کنندگان عمده در ایجاد ثروت اجتماعی و پایگاه های اجتماعی، بخشی ضروری از کسب و کار را تشکیل می دهند - . - Swan,2010
در واقع با اینکه این بخش به جهت عدم پرداخت مالیات بابت فعالیت اقتصادی اش ممکن است مشکلاتی را برای دولت ایجاد کند اما به جهت کاهش هزینه های سنگین اشتغال زایی برای دولت و همچنین رونق فعالیت های اقتصادی و افزایش تولید ناخالص ملی، منافع بسیار بیشتری برای دولت دارد. این نکته نیز قابل توجه است که در اقتصاد های غیر پیشرفته، این نوع فعالیت ها می تواند موتور محرکی برای ایجاد کسب و کارهای بزرگتر و رونق اقتصادی شود.
مشارکت در این نوع فعالیت ها با توجه به سرمایه کمتر مورد نیاز برای آغاز فعالیت می تواند انتخاب جایگزین مناسبی برای افرادی باشد که توان مالی بالایی ندارند که بیشتر این افراد با توجه به تجربه کم و توان مالی پایین در زمره جوانان قرار می گیرند. از زمانی که کسب و کارهای خانگی به طور محسوسی بخش عمده ای از کسب و کارهای کوچک استرالیا را تشکیل دادند، به جهت کمبود اطلاعات کاربردی در زمینه نوع و میزان اشتغال در این بخش، در ذهن عموم مردم باورهای نادرستی در مورد این نوع کسب و کارها شکل گرفت.
این باور ها شامل این تفکرات بود که بیشتر افراد شاغل در این بخش را زنان تشکیل می دهند، بیشتر حرفه ها در این بخش مربوط به صنایع دستی و روستایی است، این نوع کسب و کارها فقط توسط شخص مالک گردانده می شود و هیچ نوع استخدامی در این بخش انجام نمی گیرد، این کسب کارها خارج از محیط های حرفه ای کاری و بیشتر روی میز آشپزخانه انجام می گیرد، این کسب و کارها سهم عمده و قابل توجهی در سبد درآمدی خانوار ندارند، این کسب و کارها برای پول تو جیبی و به صورت پاره وقت انجام می گیرند - . - Holmes & et al,1997
اما حقیقت چیز دیگری است؛ بر اساس پژوهش های صورت گرفته در کشورهای پیشرفته صنعتی، یک کسب و کار خانگی واقعی بیشتر اوقات توسط مردان تجارت پیشه ای که به طور تمام وقت مشغول به کار هستند انجام می گیرد و در 30 درصد موارد این کسب و کارها تا پنج نفر را در استخدام خود دارند. حتی پس از انتشار دستاورد های این پژوهش ها، این نوع کسب و کارها همچنان در مقایسه با تجارت خانه های سنتی، به عنوان یک کسب و کار موجه و واقعی در نظر گرفته نمی شوند. در حقیقت، بیشتر این کسب و کارها به عنوان یک کسب و کار متداول آغاز به کار می کنند، با این تفاوت که محل آغاز به کار آن ها در منازل مسکونی است. موارد ذکر شده همگی دلایل خوبی برای تحقیقات جدی تر در زمینه کسب و کار خانگی هستند - . - Webster Walker,2006
