بخشی از مقاله
چکیده:
فساد در نظام های اداری موجب آسیب جدی به توسعه وپیشرفت و همچنین سبب تضعیف اعتقاد ملت ها به توانایی خویش وبی عدالتی ومانع رشد ورقابت سالم می شود .در کشورهای درحال توسعه،اهمیت و مهار و کنترل آنکاملاً برای سیاستمداران و مردم آن واضح و آشکار گردیده است. در نتیجه، مبارزه با فساد اداری یک ضرورت است تاجامعه وحکومت از تشدید این آسیب ها در آینده، درامان باشد.
با توجه به آمارهای ارائه شده از سوی سازمان هایی که به بررسی فساد اداری کشورهای جهان می پردازند، مشاهده می شود که پدیده فساد اداری و مالی به عنوان یک خطر مهم برای جوامع و بشریت محسوب می شود. شاخص ها در رابطه با کشور ایران نشان از این دارد که وضعیت کشورمان در زمینه کنترل فساد نا مساعد است. لذا تلاش برای شناخت این پدیده و ارائه راهکارهای مناسب ضرورت دارد. تحقیقات مرتبط با فساد اداری و مالی در این مقاله حول چهار موضوع اصلی؛ تعاریف، پیامدها، راهکارها و سنجش فساد مورد بررسی قرارگرفته است.
مقدمه
فساد مالی و اداری پدیده ای تاریخی، بزرگ، تأثیر گذار و کانون اندیشه ورزی و سیاستگذاری است - فاضلی, . - 5 :1388 امروزه فساد اداری و مالی به یک معضل جهانی تبدیل شده است، دولت ها آگاهند که فساد باعث آسیب های بسیاری می شود و هیچ حد و مرزی هم نمی شناسد، همان طور که نتایج و پیامدهای آن نیز بنا بر نوع سازمان سیاسی و اقتصادی و سطح توسعه یافتگی، گوناگون است. این پدیده در دنیای امروز و بویژه در کشورهای درحال توسعه، به عنوان یکی از مهمترین عوامل در سر راه پیشرفت جامعه، مطرح شده است و صدمات جبران ناپذیری را بر روی سرعت حرکت چرخ توسعه جامعه ایجاد کند.
متاسفانه بررسی های موجود نشان می دهد که پدیده فساد بیش از همه در میان کشورهای فقیر و در حال توسعه وجوددارد.ایران نیزکه یک کشور درحال توسعه است درزمره محیط های مناسب برای بروز فساد است. همچنین به میزانی که توسعه فعالیت های اقتصادی در کشور انجام می گیرد، در صورتی که تمهیدات لازم برای مبارزه اندیشیده نشود زمینه های فساد تقویت خواهد شد - فاضلی, . - 1388
رهبر جمهوری اسلامی ایران، علی خامنه ای در رابطه با اهمیت پرداختن به فساد بیان می کند: »بدترین فسادها در جامعه، رواج فقر و افزایش شکاف بین فقیر و غنی است. بدترین فسادها در جامعه این است که کسانی دچار فساد مالی و اقتصادی شوند و از بیت المال مردم برای منافع شخصی و پر کردن جیب خود تغذیه کنند. بزرگ ترین فسادها این است که در اجرا و اعمال قانون در جامعه تبعیض باشد و به شایستگی ها و صلاحیت ها و قابلیت های افراد توجه نشود« - خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران, . - 1385
فساد یک پدیده ی اجتماعی است و فقط مربوط به شخص خاص نیست چرا که آثار آن جامعه را تحت تأثیر قرار می دهد. در این رابطه رهبر معظم انقلاب ایت االله خامنه ای بیان می فرمودند:»فساد مالی و اقتصادی در تشکیلات مسئولان موظف و در میان آن ها ، به بدنه اقتصا ی کشور سرایت می کند؛ لذا باید جلوی آن گرفته شود. اهتمام به این کار به خاطر آن است که مفاسد اقتصادی، جریان آلوده ای است که اگر جلوگیری و با آن مبارزه نشود، کل فضا را آلوده خواهد کرد.
بحث یک جرم منفرد و تک افتاده نیست، برخورد با مفاسد اقتصادی برای نظام اهمیت حیاتی دارد. اصل عدالت اجتماعی، اجرای عدالت ، درنظر گرفتن حق توده های وسیع مردم و پرکردن فاصله طبقاتی، یکی از اصول اصلی نظام اسلامی است« - خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران, . - 1385 در نظام جمهوری اسلامی ایران، مبارزه با فساد اداری و فساد اقتصادی و سوء استفاده از امکاناتی که قدرت در اختیار افراد می گذارد چه سوء استفاده مالی و چه سوء استفاده سیاسی از اصول انقلاب است و باید رعایت شود.
مبارزه با فساد، موضوعی اصلی و اساسی است. فساد اقتصاد ی در دستگاه های دولتی موجب می شود که سود همه تلاشهای انجام شده در راستای پیشرفت و تولید ثروت عمومی برای رفاه مردم، به جیب عده ای مفت خور و سوء استفاده چی سرازیر شود، لذا مبارزه با فساد، جدی است - خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران, . - 1385 گسترش فساد مالی به درستی به عنوان یکی از مهمترین موانع فراراه پیشرفت های اقتصادی بوده و درجه ی بالای فساد مالی می تواند به ناکارآمدی سیاست های دولت بینجامد.
پژوهش ها نشان می دهد که فساد سبب کاهش سرمایه گذاری می شود و در نتیجه فعالیت های اقتصادی را از مولد بودن به سوی رانتها و فعالیت های زیر زمینی می راند - علی محسنی, . - 1385 فساد فراگیر یکی از نشانه های ضعف حاکمیت است؛ هرچند کارکرد ضعیف حاکمیت می تواند به گونه مستقیم روند رشد و توسعه اقتصادی را نیز تضعیف کند - محمودی, . - 1382
تعریف فساد وانواع آن
کلمه فساد از ریشه فرانسوی - - Corrmption و ریشه لاتینی - - Rumpere به معنای »شکستن« یا »نقض کردن« گرفته شده است. در زبان فارسی برای فساد معانی مختلفی مانند: »تباهی«، »ستم«، »مال کسی را گرفتن«، »گزند«، »زیان«، »ظلم و ستم«،و»شرارت« ذکر شده است - افضلی, . - 1390 فساد به سوء استفاده از قدرت برای کسب منفعت شخصی یا منافع گروهی اشاره دارد. فساد تجلی نوعی از رفتار مقامات دولتی - خواه سیاستمداران و خواه مستخدمان کشور - است که درآن بطور نادرست و غیر قانونی با سوءاستفاده از قدرت عمومی محول شده به آنها، خود و نزدیکانشان را غنی می سازند - دانایی فرد, . - 1387
طبق تعریف بیان شده در فرهنگ وبستر، »فساد پاداش نامشروعی است که برای ورود فرد - کارگزار دولتی - به تخلف از وظیفه محوله پرداخت می شود« - افضلی, . - 1390 از دید منتسکیو فساد یک سامانه سیاسی خوب و صحیح را به یک سامانه ناپسند تبدیل می کند. از نظر او در حکومت مشروط ، نیازی به روی آوردن به فساد نیست. اما در حکومت استبدادی که شرافت و تقوا وجود ندارد، نمی توان به انجام هیچ کاری بدون استفاده مفسدانه امید داست.
هایدن هایمربراساس تفاوت دیدگاه مردم و نخبگان سیاسی مفهوم فساد رابه سه نوع نقسیم بندی می کند:فسادسیاه ،خاکستری وسفید به طور کلی، فساد اداری عبارت است از استفاده غیر قانونی از اختیارات اداری و دولتی برای نفع شخصی. در مجموع می توان فساد مالی و اقتصادی را سوء استفاده از مقام و منصب، موقعیت و اختیارات و قوانین و مقررات در جهت منافع شخصی تعریف نمود - کاظمی, . - 1383
