بخشی از مقاله
چکیده
نوع کانی هاي رسی رسوب ها ، بوسیله عواملی چون سنگ منشاء ،آب وهوا،فرآیندهاي هوازدگی ،حمل ونقل و رسوبگذاري کنترل می شود.اهداف این پژوهش ،کانی شناسی رس هاي موجود در رسوبات ساحلی جزیره هرمز،شناخت منشاء و تحلیل محیطی آن هاست .براي تحقق این اهداف ،9نمونه از رسوبهاي ساحلی براي آزمون پراش اشعهXو20نمونه از سنگ هاي رخنمون یافته در سطح جزیره هرمز براي تهیه مقطع نازك برداشت شد.یافته هاي حاصل نشان داد که دو کانی رسی موجود در رسوبات ساحلی جزیره هرمز کائولینیت و ایلیت وکانی هاي غیر رسی کلسیت،کوارتز و فلدسپات هستند. این کانی ها ، از هوازدگی و دگرسانی سنگ هاي آتشفشانی - ریولیت و تراکیت - موجود درجزیره،تحت شرایط آب و هواي گرم و مرطوب پدید آمده اند.
مقدمه
در ژئوشیمی کاریردي رسوبی،شناسایی کانی هاي رسی ،شناخت منشاء و تحلیل محیطی آن ها از اهمیت بسیار زیادي برخوردار است.این بررسی ها به شناخت جامع از فرآیندهاي رسوبی و دیاژنتیکی آن ها منتهی می شود ،براي این منظور از روش هاي مختلفی استفاده می شود که پرتو نگاري اشعه X،تجزیه شیمیایی و سنگ نگاري میکروسکوپی شاخص تر هستد .هدف این تحقیق ،بررسی ترکیب کانی شناسی رس هاي نهشته هاي ساحلی جزیره هرمز ،با استفاده از پراش پرتو - XRD - Xاست.
روش مطالعه
باتوجه اهداف تحقیق و براساس پیشینه سنجی ومطالعات صحرایی اولیه،9 نمونه از رسوب هاي ساحلی براي آزمایش هاي پراش اشعه - XRD - Xو 20 نمونه از سنگ هاي رخنمون یافته در سطح جزیره هرمز براي تهیه مقطع نازك و مطالعه پتروگرافی برداشت گردید.نتایج حاصل از بررسی هاي صحرایی و آزمایشگاهی در ادامه ارائه می شود.
بحث
ویژگی هاي جغرافیایی:
جزیره هرمز در دهانه تنگه هرمز در مدخل ورودي خلیج فارس از دریاي عمان بین 56◦ 25' 10" و"56◦ 30' 80 طول شرقی و"27◦ 02' 07 و 27◦ 06" 25"عرض شمالی واقع شده است - شکل. - 1 این جزیره جزو اقلیم نیمه گرمسیري خلیج فارس می باشد که ازمتوسط بارندگی سالانه 108 میلی متر و میانگین دماي سالانه 27/12 درجه سانتیگراد برخوردار است، میانگین رطوبت نسبی سالانه جزیره نیز 70/6 درصد است - سالنامه آماري استان هرمزگان،. - 1388
ویژگی هاي زمین شناسی:
جزیره هرمزدر منتهی الیه جنوب خاوري واحد رسوبی-ساختاري زاگرس قرار دارد - آقانباتی،. - 1385از مهمترین مطالعات زمین شناسی انجام شده بر روي این جزیره می توان به بلند فورد - - Blandford در سال 1872میلادي ،الیاسی و همکاران در سال 1354اشاره داشت.این جزیره حاصل دیاپیریسم سري هرمز می باشد - الیاسی و همکاران،. - 1354سري هرمز - پرکامبرین پسین –کامبرین پیشین - در جزیره هرمز شامل سنگ هاي رسوبی - سنگ آهک و دولومیت - وسنگهاي پلوتونیکی - نظیر دیاباز - و آتشفشانی - ریولیت،تراکیت،بازالت و توف - است.رخنمون هاي محدودي از سازند آغاجاري - میوسن میانی –پلیوسن میانی - در کنار نهشته هاي بادي و ساحلی در این جزیره دیده می شود.
بررسی هاي آزمایشگاهی:
بررسی هاي آزمایشگاهی بر روي نمونه هاي برداشت شده از نهشته هاي ساحلی شامل آزمایش هاي پراش پرتوX - XRD - ،تهیه مقاطع نازك ومطالعه سنگ نگاري است.این بررسی ها در زیر به اختصار شرح داده می شود.
آنالیز :XRD
یکی از روش هاي رایج در کانی شناسی نهشته هاي رسی ،پراش پرتو - XRD - Xاست.از این روش می توان براي شناسایی کانی ها،ساختار آن ها،اندازه وشکل بلورها،تحلیل کمی وکیفی ذرات استفاده کرد - and - Moore Reynolds،. - 1989نمودار هاي کانی شناسی به روشXRD،براي 8 نمونه از نمونه هاي برداشت شده ار نهشته هاي ساحل در شکل 2 ارائه شده است.
داده هاي حاصل نشان می دهند کائولینیت وایلیت فراوانترین کانی رسی موجود در نهشته هاي ساحلی جزیره هرمزمی باشند.از سوي دیگر کلسیت،کوارتز و فلدسپات کانی هاي غیر رسی موجود در این نهشته ها می باشند.کانی هاي رسی شناسایی شده داراي ساختار لایه اي هستند ودر نهشته هاي قاره اي وخاك هاي عهد حاضر بامناطق اقلیم گرم ومرطوب فراوان می باشند.
ایلیت در سنگ منشاء هاي تامین کننده یون هاي پتاسیم تشکیل می شود این گونه یون ها ممکن است از تجزیه کانی هاي مانند فلدسپات هاي پتاسیم ومیکاها تامین شوند.همچنین آنها می توانند از دگرسانی سنگ هاي آتشفشانی ،آذر آواري ودگرگونی بدست آیند - . - Chamley, 1989کائولینیت نیز می تواند از دگرسانی فلدسپات ها حاصل شود.فلدسپات ها در شرایط ترمو دینامیکی مشابه سطح زمین بسیار ناپایدار هستند وتحت تاثیر آب وهواي گرم ومرطوب به سرعت تجزیه می شوند .آنها با از دست دادن Ca،NaوSiدر بسیاري از سنگ ها، به کائولینیت و دیگر کانی هاي رسی تبدیل می گردند - رقیمی،. - 1386
پتروگرافی:
با مطالعه و بررسی هاي صورت گرفته برروي 20 مقطع نازك می توان گفت سنگ هاي آتشفشانی اسیدي بیشترین فراوانی را نسبت به سنگهاي دیگر در منطقه مورد مطالعه دارند،این سنگ ها عمدتا ریولیت وتراکیت می باشندکه در محدوده اي از آلکالی ریولیت تا ریوداسیت متغیرندمجموعه کانی هاي مشاهده شده در این ریولیت ها ،کوارتز داراي دونسل که به صورت کانی هاي درشت شکل دار تانیمه شکل دار با بافت خلیجی به صورت فنوکریست دیده می شوند - شکل. - 3فلدسپات آلکالن به صورت خود شکل تانیمه خود شکل حضور دارد ،در این سنگ ها ، فلدسپات هاي آلکالن به شدت دگرسان شده وبه کانی هاي رسی کائولینت وایلیت تبدیل شده اند.
