بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی اثر آزولای کمپوست شده بر خصوصیات رویشی و ترکیب عناصر غذایی گیاهان زینتی، گیاه پدیلانتوس به عنوان یک گیاه مدل انتخاب گردید. در این راستا آزمایشی به صورت طرح کاملا تصادفی در پنج تیمار و سه تکرار در گلخانهی پیشرفته پژوهشکده بیوتکنولوژی شهرستان رشت اجرا شد. بستر شاهد این پژوهش، پیت و پرلیت به نسبت 1:1 در نظر گرفته شد و کمپوست آزولای تولید شده در مقادیر %0، %25، %50، %75 و %100 حجمی، جایگزین بستر پیت- پرلیت شد. تیمارها شامل: %0 کمپوست آزولا+ %100 پیت- پرلیت 1:1 - شاهد - ، %25 کمپوست آزولا %75 + پیت- پرلیت 1:1، %50 کمپوست آزولا %50 + پیت- پرلیت 1:1، %75 کمپوست آزولا %25 + پیت- پرلیت 1:1 و %100 کمپوست آزولا %0 + پیت- پرلیت.
در این آزمایش شاخصهای رشد پدیلانتوس شامل تعداد برگ، تعداد جوانه، طول جوانه، وزنتر و خشک ساقه، وزنتر و خشک ریشه و ترکیب عناصر غذایی گیاه شامل نیتروژن، فسفر، منیزیم و مس برگ اندازه-گیری شد. نتایج نشان داد جایگزینی سطوح کمپوست آزولا اثر معنیداری روی تعداد برگ، تعداد جوانه، طول جوانه، وزنتر ساقه، وزن خشک ساقه ، وزن خشک ریشه و عنصر نیتروژن نسبت به شاهد داشت. مقایسه بسترهای کشت مورد استفاده نشان داد که جایگزینی %25 کمپوست آزولا در بستر، بیشترین تأثیر را روی شاخصهای رشد گیاه پدیلانتوس دارد.
مقدمه
شرایط مناسب آب و هوایی استان گیلان موجب شده است تا آزولا در سطح تالابها و آبگیرهای منطقه از رشد خوبی برخوردار باشد و با توجه به غنی بودن آن از نظر برخی عناصرغذایی توانسته به عنوان کود سبز مورد استفاده قرار گیرد. آزولا به دلیل قابلیت تثبیت نیتروژن که حاصل زندگی همزیستی این گیاه با جلبک سبز آبی Anabaena میباشد، در آبهای راکد - که نیتروژن قابل استفاده کمی دارند - در رقابت با سایر گیاهان شناور برتری دارد
امروزه استفاده از کمپوست همراه با کودهای شیمیایی به عنوان یک ضرورت در ایجاد کشاورزی پایدار شناخته شده است، چون می تواند کمبود بسیاری از عناصر ضروری و مورد نیاز گیاه مثل روی، نیتروژن، فسفر، پتاسیم را در خاک تا حد زیادی برطرف کند - Alam, . - 2004 بررسی آزولا از نظر مواد غذایی نشان داده است که میزان عناصر غذایی در دورههای زمانی مختلف متغییر بوده و به طور میانگین %3/5 نیتروژن، %3/8 پتاسیم و %0/6 منیزیم داشته و فاقد سرب، جیوه یا آرسنیک میباشد
امروزه بسیاری ازگیاهان آپارتمانی جهت پرورش در بسترهای کشت بدون خاک که بخش اصلی آن پیت است کشت میشوند . - Lahr et al., 1984 - پیت در بسیاری از کشورهای جهان عمده مخلوط بسترهای کشت گیاهان زینتی را تشکیل میدهد لیکن هزینه حمل این ماده از اروپا به ایران به علت حجم زیاد پیت، بسیار بالاست. هزینهی زیاد، کمیابی و نگرانیهای زیست محیطی در مورد خسارت به معادن پیت، محققان را بر آن داشته که به دنبال جایگزین مناسبی برای این ماده باشند
کاربرد کود حیوانی و تراشههای چوب و ضایعات کاغذ به همراه مخلوط مواد آتشفشانی جهت تهیه بستر کشت گیاهان گلدانی کروتون، کوردلین، داودی و برگنو نشان داده که این مواد میتوانند به عنوان بستر کشت برای این گیاهان مورد استفاده قرار گیرند
بستر کشت مناسب علاوه بر داشتن خصوصیات مطلوب فیزیکی- شیمیایی و بیولوژیکی، باید در دسترس،نسبتاً ارزان، پایدار و به اندازه کافی سبک باشد تا کار با آن راحتتر و حمل و نقل آن از نظر اقتصادی مقرون بهصرفه باشد. زمانی که خاک به عنوان بستر کشت گیاهان زینتی مورد استفاده قرار میگیرد به دلیل مشکلاتی که خاک با کیفیت ثابت دارد، مسایل فیزیکی شدید و نامطلوب را فراهم میکند، بنابراین پرورش دهندگان ناچار به استفاده از بسترهایی هستند که دارای ویژگی بسترهای بدونخاک - Soilles - باشند
پدیلانتوس با نام علمی Pedilanthus tithymaloides L. گیاهی پایا از تیره Euphorbiaceae است. این گیاهان در منطقه وسیعی از آمریکای شمالی تا مکزیک و کاراییب پراکندهاند. گونههای جنس پدیلانتوس با برگهای رنگی به صورت گیاهان زینتی آپارتمانی مورد استفاده قرار میگیرند . - Abreu et al ., 2008 - با توجه به مطالب ذکر شده هدف از این پژوهش بررسی اثر کاربرد کمپوست آزولا بر رشد و ترکیب عناصر غذایی گیاه پدیلانتوس و امکان جایگزینی آن به جای بسترهای گران قیمت پیت- پرلیت بود.
روش تحقیق
این آزمایش در سال 1391 در گلخانه پیشرفته پژوهشکده بیوتکنولوژی شهرستان رشت با جمع آوری آزولا از سطح تالابهای موجود در سطح استان و عملیات کمپوست سازی در مدت حدود 6 ماه باحدود 1 متر-مکعب از این مواد که به جعبههای با حجم 1 مترمکعب منتقل شد انجام گرفت. پس از آماده شدن کمپوست آزولا و تولید قلمههای ریشهدار گیاه پدیلانتوس، آزمایش به صورت طرح کاملا تصادفی با پنج تیمار و سه تکرار اجرا شد. تیمار شاهد، بستر پیت- پرلیت به نسبت 1:1 در نظر گرفته شد و کمپوست آزولای تولید شده در مقادیر حجمی %0، %25، %50، %75 و %100 در بسترشاهد جایگزین شد.
در این آزمایش از پرلیت با قطر 2 تا 4 میلیمتر و پیت مربوط به شرکت کیکیلا استفاده شد. بستر ها مطابق نقشه آزمایش در داخل گلدانهای چهار لیتری وارد شده و بعد از شستن ریشه با آب، قلمههای ریشهدار درگلدان-ها کشت شدند. آبیاری با توجه به نوع بستر و نیاز گیاه برای کلیه گلدانها در طی هفته به صورتی انجام شد که آب خروجی از زهکشهای گلدان در حد معمول بود و باعث آبشویی زیاد نشد. گیاهان در دامنه دمایی 15-35 درجه سانتیگراد، نور طبیعی محیط و بر اساس دوره روشنایی طبیعی اقلیم منطقه و دامنه رطوبت نسبی50 - 95 درصد مورد آزمون قرار گرفت.
پس از طی یک دوره 11 ماهه از زمان استقرار گیاه صفاتی چون تعداد برگ، تعداد جوانه، طول جوانه، وزنتر و خشک ساقه، وزنتر و خشک ریشه، درصد نیتروژن، فسفر، منیزیم و مس برگ اندازهگیری شدند. اندازهگیری نیتروژن کل در برگ به روش کجلدال و با دستگاه کجلتک پس از روش هضم در بالن ژوژه با اسید سولفوریک، اسید سالیسیلیک و آب اکسیژنه انجام گرفت. فسفر قابل استفاده به روش اولسن اندازه گیری شد . - Kalra, 1998 - منیزیم و مس نیز به وسیله دستگاه جذب اتمی اندازهگیری شدند. تجزیه و تحلیل دادههای آماری حاصل از این آزمایش از طریق برنامههای آماری SAS var 9.1 صورت گرفت و مقایسه میانگینها نیز بر اساس آزمون LSD انجام شد.
یافتههای تحقیق
سطوح تجزیه واریانس شاخصهای رشد، نشان دهندهی معنیدار بودن تعداد برگ، طول جوانه و وزنترساقه در سطح 1 درصد و تعداد جوانه، وزن خشک ساقه و وزن خشک ریشه در سطح 5 درصد است - جدول . - 1 مقایسه میانگین تیمارها نشان میدهد که افزایش کمپوست آزولا اثر معنیداری روی تعداد برگ، تعداد جوانه، طول جوانه، وزنتر ساقه، وزن خشک ساقه و وزن خشک ریشه نسبت به شاهد دارد.
