بخشی از مقاله
چکیده
سیستم های سطوح آبگیر باران در عین سادگی نقش بسیار ارزنده ای در جمع آوری آب باران و تمرکز آن به پروفیل خاک دارند و از این طریق امکان کشت نباتاتی که نیاز آبی بیشتر از مقادیر بارندگی منطقه ای دارند را مهیا می کنند. به منظور استقرار گونه زیتون در شرق استان گلستان با استفاده از سیستم های سطوح آبگیر باران آزمایشی صورت گرفت.
پس از گذشت 5 سال از کاشت نهالها در این سامانه ها درصد زنده مانی نهالها زیتون کشت شده 100 درصد بود و بدون هیچگونه آبیاری نهالهای فوق توانستند در منطقه ای که میزان بارش سالیانه ای معادل 340 میلیمتر داشت مستقر شوند. درصد رواناب سطوح عایق شده این سامانه ها از سال اول تا سال پنجم به ترتیب، 94 و91 و86 و72 و 64 درصد بود که بعلت اضمحلال پوشش نایلونی به تدریج روندی کاهشی داشته است. درصد رطوبت حجمی خاک چاله کاشت در طول سال در داخل سامانه ها نسبت به بیرون سامانه ها تفاوت کاملا معنی داری داشت.
.1 مقدمه
استان گلستان با سطحی بالغ بر دو میلیون هکتار در ضلع شرقی نوار ساحلی دریای خزر واقع شده است با این وجود مقادیر بارش در بعضی از قسمتهای استان مانند نوار شمالی و نواحی شرقی استان کم و ناچیز است - شاهینی،. - 1384 بر این اساس استفاده بهینه از آب و مدیریت آن جزو ضرورتهای لاینفک این مناطق می باشد. اصولا الگوی بارش در مناطق خشک به گونه ای است که در زمانی کوتاه رگبارها با شدت زیاد می بارد و این موضوع باعث ایجاد رواناب در سطح حوضه و نهایتا در بعضی مواقع سیلاب های مخربی شده که علاوه بر حمل خاک سطحی با ارزش ، نیز فرصت نفوذ آب در خاک از دست می رود
پس تنها مشکل مناطق خشک کمبود بارش نبوده بلکه مساله فرصت نفوذ آب در پروفیل خاک از اهمیت بالایی برخوردار می باشد . بنابر این روش های مدیریت آب در مناطق خشک علاوه بر اینکه بایستی مانع از ایجاد سیلابهای مخرب شود نیز به نفوذ آب در پروفیل خاک و تقویت سفره آبهای زیر زمینی کمک نماید چراکه بخش قابل توجهی از آب مورد استفاده در مناطق خشک و نیمه خشک از ذخائر آبهای زیر زمینی تامین می گردد>3@ با استقرار نباتات مثمره به روش میکروکچمنت ها در شرق استان گلستان علاوه بر احیاء زمین های کم بازده می توان به توسعه این مناطق کمک نمود.
مواد و روش ها:
مشخصات منطقه مورد بررسی:
منطقه مورد بررسی در شرق استان گلستان ، ده کیلومتری شهرستان مراوه تپه، در مجاورت روستای چناران انتخاب شد. سطحی در حدود یک هکتار بر روی دامنه ای با خاک لسی با شیب حدود 20 درصد بطوریکه الگویی از اراضی منطقه باشد به عنوان محل تحقیق در نظر گرفته شد
شکل- 1 موقعیت منطقه مورد بررسی بر روی نقشه کشور و استان
جدول- 1 ویژگیهای اکولوژیک محل اجرای طرح
طراحی سامانه ها بر روی زمین:
برای این کار ابتدا خط تراز بالای دامنه با استفاده از شیب سنج و شاخص تعیین شده بطوریکه رئوس بالای سامانه ها در فواصل مورد نظر بر روی آن علامت گذاری می شود از نقاط علامت گذاری شده عمود هایی در جهت شیب به اندازه قطر سامانه مورد نظر می زنیم تا رئوس پایین آنها بدست آید پس از آنکه سامانه ها بر روی زمین توسط گچ مشخص شد نسبت به ایجاد چاله نفوذ آب در راس پایین اقدام می شود ابعاد چاله می بایست به اندازه ای باشد که بتواند آب حاصل از رواناب را در خود جا داده بطوریکه هیچگونه آسیبی به دیواره های سامانه وارد نشود
شکل - 2 نمایش طراحی و ساخت سامانه بر روی زمین
کاشت نهالها در گروه تیمار و گروه شاهد
به منظور بررسی تاثیر حوضه های کوچک لوزی شکل روی رشد و استقرار نهال زیتون با روش کاشت معمول، دو گروه در مجاور هم بر روی یک دامنه نهالها غرس گردید. پارامترهای رشد نهالها و درصد رطوبت حجمی خاک چاله کاشت در طی پنج سال مورد اندازه گیری قرار گرفت. پارامترهای رشد نهالها با استفاده از کولیس برای اندازه گیری قطر یقه و متر نواری برای اندازه گیری رشد ارتفاعی و رشد تاجی استفاده شد و برای اندازه گیری رطوبت حجمی خاک چاله کاشت با استفاده از دستگاه رطوبت سنج ترایم در عمق 50 سانتیمتری عمل اندازه گیری صورت گرفت.
دستگاه اندازه گیری رطوبت حجمی خاک: - TDR -
برای تعیین رطوبت حجمی خاک از دستگاه رطوبت سنج TDR از نوع TRIME ساخت شرکت ایمکو کشور آلمان استفاده شد - شکل . - 3- این شکل شمای کلی دستگاه را به همراه پروب عمقی - T3 - نشان می دهد.
شکل - 3 نمایش دستگاه رطوبت سنج TDR
