بخشی از مقاله
چکیده
کانسار آهن تیکمهداش در 15 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان بستان آباد در شمال غرب ایران واقع شده است. منطقه مورد مطالعه از لحاظ تقسیمبندی پهنههای ساختاری- رسوبی در زون ساختاری البزر آذربایجان قرار گرفته است.
در این پژوهش ویژگیهای کانی شناختی و دگرسانی اسکارن تیکمه داش مورد مطالعه قرار گرفت. کانهزایی در منطقه تیکمه داش به صورت رگه ای، رگچهای، پرکننده فضاهای خالی و افشان میباشد. بر اساس مطالعات کانه نگاری در منطقه کانیهای اولیه شامل مگنتیت، پیریت و کالکوپیریت است. کانی های ثانویه شامل هماتیت، گوتیت، لیمونیت ، مالاکیت و آزوریت در اثر فرایندهای سوپرژن و هوازدگی تشکیل شده اند. انواع دگرسانی های مشاهده شده در منطقه شامل سرسیتی، اپیدوتی و کلریتی هستند که در ارتباط با فرایند کانه زایی می باشند.
-1 مقدمه
مینرالوگرافی یا کانه نگاری به علم مطالعه کانهها و کانیهای کدر در مقاطع صیقلی توس میکروسکوپ پلاریزان نور بازتابیده اطلاق می شود. در این روش با استفاده از خصوصیات نوری ویژه هر یک از این کانیها، آنها را مورد شناسایی قرار میدهند. پس از شناسایی کانیها و تعیین ویژگیهای بافتی آنها، تعیین پاراژنز و توالی پاراژنزی کانیها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مجموعه کانیهای سازنده یک کانسنگ اعم از کانه یا باطله را که همراه با یکدیگر یافت شده و دارای منشأ واحدی هستند پاراژنز گویند. اگرچه از مطالعه مغزه ها و رخنمون ها اطلاعات زیادی گردآوری می شود ولی توالی پاراژنزی را عملاً از مطالعه میکروسکوپی دقیق نمونه ها بدست میآورند
-1-1 زمین شناسی منطقه
کانسار آهن تیکمه داش در استان آذربایجان شرقی و بر اساس تقسیمات نبوی - 1355 - در زون ساختاری البرز -آذربایجان واقع شده است. در محدوده مورد مطالعه، عمده ترین برونزدهای سنگی را سنگهای ولکانیک و ولکانوکلاستیک ائوسن و توده های نفوذی الیگوسن تشکیل میدهند. سنگهای ولکانیک و ولکانوکلاستیک ائوسن در جنوب و جنوب غرب تیکمه داش برونزد دارد و حجم عمده آنها را سنگهای آندزیتی تشکل میدهند. سنگهای ولکانیک و ولکانوکلاستیک متعلق به کمپلکس آتشفشانی سهند محدود به شرق و شمال منطقه تیکمه داش هستند. علاوه بر این واحدهای رسوبی کواترنری جوانترین نهشتهها را در محدوده مورد مطالعه تشکیل می دهند
شکل -1 موقعیت جغرافیایی و راههای دسترسی به منطقه مورد مطالعه
-2بحث
برای مطالعات میکروسکوپی 8 نمونه سنگی مربوط به کانی زایی منطقه، جهت تهیه مقاطع صیقلی انتخاب شد. بر این اساس کانی های اصلی سازنده کانسار در دو گروه دسته بندی شدند: -1 کانی های اولیه - هیپوژن - 1 شامل اکسیدهای آهن - مگنتیت - ، سولفید ها - پیریت ،کالکوپیریت - وکانی های ثانویه - سوپژرن - 2 شامل هیدروکسیدهای آهن - هماتیت و لیمونیت - و فاز کربناتی - مالاکیت، آزوریت - میباشند.
-1-2 اکسیدهای آهن: مگنتیت در مقاطع صیقلی مطالعه شده به صورت پراکنده و در اندازه های کوچک وجود دارد، که اکثراً دچار اکسیداسیون شدهاند، به طوریکه در بعضی قسمتها شکل اولیه خود را حفظ و در بعضی قسمتها شکل اولیه خود را از دست دادهاند
شکل -2 تصاویر مربوط به مگنتیت - a - توده مگنتیت نسبتاً خالص در منطقه مطالعاتی . - b - مگنتیت بصورت دانه ای در نور - c - .PPL و - d - مگنتیت در حال تبدیل به گوتیت و هماتیت در نور PPL
-2-2 سولفیدها:
-1-2-2 پیریت: معمول ترین و گسترده ترین کانه از کانه های سولفیدی است. به صورت مکعب های شکل دار و پیریتوهدرال، توده های بلورین بی شکل و نوارهای قلوه ای از دانه های خیلی ریز ایجاد می شود - مقدسی، . - 1385 پیریتهای موجود در منطقه به صورت نیمه خود شکل دار و عمدتاً بی شکل بوده و دارای فراوانی خیلی کم به صورت پراکنده و تودههای بسیار کوچک قابل مشاهده می باشد. این پیریتها اغلب اولیه و مربوط به کانیسازی هیپوژن میباشند و احتمالاً در اولین فاز سولفیدی تشکیل شده است و عملکرد دگرسانی سوپرژن در فاز بعدی منجر به تشکیل هیدروکسیدهای آهن شده است.
شکل -3 تصاویر میکروسکوپی از پیریت در نورPPL
-2-2-2 کالکوپیریت: بر اساس نظر بارنز - 1997 - 1 از آنجا که قابلیت انحلال سولفیدها خیلی کم است، شورابهای گرمابی که دارای کمپلکسهای کلرایدی فلزدار هستند و در حال سرد شدن میباشند به سرعت بعد از این واکنش، فلز همراه خود را تهنشین خواهند کرد. در شرای اکسیدان کالکوپیریت به صورت یک زون مهاجر مس شسته میشود و آنچه باقی میماند به صورت اکسید و هیدروکسید آهن است، اما در شرای غیر هوازی و احیایی این کانی میتواند به مجموعهای از سولفیدهای ثانویه مس تبدیل شود. احتمالاً همین جانشینی گوتیت عامل از بین رفتن کالکوپیریت منطقه هستند وچیزی از آنها به جای نمانده است. در منطقه مورد مطالعه کالکوپیریت بسیار محدود و در اندازههای خیلی کوچک و به صورت پراکنده دیده میشود، بنابراین، امکان ارائه تصویر میکروسکوپی از کالکوپیریت وجود ندارد.
-3-2 هیدروکسیدهای و اکسیدهای آهن
-1-3-2 هماتیت: در منطقه مورد مطالعه هماتیتها به دو صورت متفاوت شناسایی شده است.
