بخشی از مقاله
چکیده
منطقه مورد مطالعه در شمال استان لرستان قرار دارد و از نظر زمین شناسی در بخش شمالی زاگرس مرتفع واقع شده است. در این منطقه گدازه های بالشی و دایکهای دلریتی که بخشی از افیولیت کرمانشاه می باشند دیده می شود. ترکیب سنگهای مذکور در محدوده بازالت، آندزیت -بازالت و دلریت جای می گیرند که شدیدا دگرسان شده اند. این دگرسانی مربوط به دگرسانیهای هیدروترمال کف اقیانوس و دگرسانیهای حین جایگزینی افیولیتها می باشد که منجر به تغییر بافت و شکل اولیه کانیها شده است و یک سری از کانی های ثانویه نظیر زئولیت، کلریت و کلسیت را به وجود آورده است.
اندازهی زئولیتها کوچک میباشد و تنها در برخی از حفرات قطر زئولیتهای رشتهای به چندین سانتیمتر میرسد. بر اساس مطالعات میکروسکوپی و پراش پرتو ایکس - - XRD و آنالیز میکروپروب، زئولیتهای موجود در این منطقه از نوع آنالسیم ، ناترولیت ،اسکولسیت و مزولیت میباشند که به همراه کلسیت رگهها و بادامکهای کوچک موجود در سنگهای منطقه را پر میکنند
زئولیتهای رشتهای نظیر ناترولیت، اسکولسیت و مزولیت در نمونه دستی بهصورت بلورهای سوزنی یا رشتههای شعاعی بوده و در نور پلاریزهمعمولاً بیرنگ تا خاکستری، متمایل به آبی، متمایل به زرد میباشد. زئولیتهای دانهای نظیر آنالسیم در نمونه دستی به رنگ سفید شیری بوده ودر نور پلاریزه اغلب بیرنگ اما گاهی مایل به خاکستری میباشد.
مقدمه:
منطقه مورد مطالعه بخشی از افیولیت کرمانشاه در جنوب غربی الشتر - شمال لرستان - بین طولهای جغرافیای 48 ৹ 5 تا 48৹ 10 و عرضهای جغرافیایی 33৹ 47 تا 33৹ 50 میباشد. این مجموعهی افیولیتی به سن کرتاسه می باشد
مطالعات ژئوشیمیایی ، سنگ شناسی و چینه شناسی بر روی این منطقه به کرات توسط محققین صورت گرفته است اما تاکنون به بررسی کانیهای ثانویه به ویژه زئولیتها پرداخته نشده ، لذا در این مقاله به بررسی پتروگرافی، کانیشناسی و شیمی کانی زئولیتهای پرکننده بادامکها و رگهها پرداخته میشود.
زمین شناسی عمومی و شواهد صحرایی:
گدازههای بالشی و دایکهای دیابازی افیولیت کرمانشاه به طور عمده در حوالی روستای چشمه علی اکبری در جنوب غرب الشتر رخنمون دارند. در این ناحیه بازالتهای بالشی و دایکهای دلریتی با ترکیب بازالتهای ساب آلکالن، آندزیتBبازالت و دلریت دیده می شود
سکانس افیولیتی کرمانشاه از پایین به بالا شامل پریدوتیتها-گابروها - دایکهای دلریتی -گدازههای بالشی - پیلولاوا - - شکل2و - 3 و رادیولاریتها میباشد. روند سنگهای منطقه، شمالی - جنوبی است - شکل - 4که شدیداً تحت دگرسانی و هوازدگی قرارگرفته و در محل شکستگیها بهشدت فرسایش یافتهاند
به دلیل هوازدگی، اکسیدهای آهن سطح خارجی سنگها را پوشانده و سنگها به رنگ قرمز تا قهوهای دیده میشوند. به علت فعالیتهای تکتونیکی در منطقه، این سنگها دچار شکستگیهای شدید شدهاند و در بیشتر مناطق شکستگیها توسط کانیهای ثانویه از جمله زئولیت و کلسیت پر شدهاند.
گدازه های بالشی و دایکهای دلریتی مورد مطالعه شدیدا دگرسان شده بوده که این دگرسانی مربوط به دگرسانیهای هیدروترمال کف اقیانوس و دگرسانیهای حین جایگزینی افیولیتها می باشد که منجر به تغییر بافت و شکل اولیه کانیها شده است. تحت تاثیر این دگرسانیها علاوه بر فرسایشها و دگرسانی غالب کلریتی که در منطقه اتفاق افتاده است،کانیهای ثانویه زئولیت، کلسیت و کلریت رگهها و بادامکهای کوچک گدازههای بالشی و دایکهای دلریتی را پر کردهاند.
شکل - - 1 موقعیت زمین شناسی سنگ های رخنمون یافته در منطقه مورد مطالعه - برگرفته ازنقشه1:100000الشتر -
شکل - - 2 گدازههای بالشی شرق جاده ژیران
شکل - - 3 نمایی از گدازههای بازالتی با رگه های زئولیت و کلسیت.
شکل - - 4 دایک دلریتی، دید به سمت غرب
شکل - - 5 گدازههای بالشی با فرسایش پوست پیازی
روش مطالعه:
با شناسایی مقدماتی منطقه، دو مسیر برای پیمایش و نمونه برداری از زئولیتها و سنگ میزبان آنها انتخاب شد و طی آن از 20 نمونه با کمترین دگرسانی مقطع نازک تهیه گردید . بررسیهای میکروسکوپی در دانشگاه لرستان با استفاده از میکروسکوپ پلاریزان صورت گرفت. به منظور شناسایی فازهای تشکیل دهنده زئولیتها، چند نمونه زئولیت خالص که نمونههای جدا شده از سنگ میزبان در محدودههای پیمایش شده بودند جهت انجام پراش پرتو ایکس - - XRD به آزمایشگاه فرآوری مواد معدنی کرج فرستاده شدند .
به منظور بررسی شیمی کانی زئولیت، پس از تهیه مقطع نازک صیقلی از رگه و بادامکهای زئولیتی و بررسیهای میکروسکوپی، تعداد 60 نقطه از آنها مورد آنالیز الکترون میکروپروپ - EPMA - قرار گرفتند. آنالیز الکترون میکروپروپ در مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی کرج با استفاده از دستگاه ریزپردازندهی الکترونی مدل Camera- SX100 ساخت کشور فرانسه با ولتاژ شتاب دهندهی 15 کیلووات و شدت جریان 20نانوآمپر صورت گرفته است.
