بخشی از مقاله
چکیده:
منطقه زبرکوه به شکل یک گوه تکتونیکی در میان گسل درونه و تداوم شمال شرقی گسل کلمرد رخنمون دارد.این منطقه شدیداً شکسته شده، ساختارهای دگر شکلی متعددی خصوصاً در ارتباط با فعالیتهای راستالغز به نمایش میگذارد که ممکن است ناشی از فعالیت گسلهایی نظیر درونه یا کلمرد باشد. کوه کمر در شمال زبرکوه یک رخنمون جدا افتاده از سایر ساختارهای منطقه است اما از نظر تکتونیکی شواهدی دارد که کاملاً پیوستگی و الگوی دگرشکلی هماهنگ با سایر ساختارهای منطقه زبرکوه را نشان میدهد.
کوه کمر متشکل از یک گسل رانده نهفته است که تنها در بخش جنوب غربی رخنمون ظاهر شده است و مطالعه آینه گسل آن را به شکل یک گسل معکوس-رانده با مؤلفه راستالغز راستبر معرفی میکند، اما خود رخنمون تقریباً ساختار یک چین ناوشکل خوابیده 1را دارد که برگشتگی آن به سمت شمال تا شمال غرب است. برگشتگی که یالهای خود چینهای مایل2 و احتمالاً لولهای3 شکل نشان میدهند حکایت از کوتاهشدگی دارد که با حضور چنین چینی با جا به جایی بزرگ مقیاسی به سمت شمال همراه است. بنابراین به نظر میرسد این ساختار کلیپ مانند در هنگام یک رخداد تکتونیکی فشارشی که با چینخوردگی و راندگی بخش زیرین آن به وقوع پیوسته است، ایجاد گردیده است و ممکن است در ارتباط با فعالیت گسلهای امتدادلغز منطقه باشد.
مقدمه :
از دیرباز نقش توالیهای رورانده در کوتاهشدگیهای مربوط به کوهزاییهای برخوردی همچون آلپ - Beaumont et al.,1994 - و هیمالیا - Molnar et al.,1975 - شناخته شده است. هم چنین سفرههای تکتونیکی رورانده و چینخوردگیهای پیچیده مربوط به آنها در این توالیها جایگاه مهمی دارند. ایران سرزمینی است که به علت وفور گسلهای راستالغز در جای جای آن میتوان این ساختارها را سراغ گرفت . - Sylvester,1988 - از جمله در زبرکوه واقع در غرب کاشمر و در محل تلاقی گسلهای راستالغز کلمرد و درونه یکی از کم نظیرترین مناطقی است که تلفیقی از ساختارهای مرتبط با گسلهای راستالغز راستبر و راندگیهای با هر دو تمایل به به سمت شمال و جنوب قابل مشاهده میباشند.
منطقهی زبرکوه، ساختار یک زون خرد شده1 را در حاشیهی شمالی بلوک لوت نشان میدهد و به نظر میرسد که به علت همگرایی شدید در زون گسلی امتدادلغز در حاشیهی شمالی بلوک لوت یعنی گسل درونه باشد - Sahandi and et al., .1983 - علیرغم حضور چنین شواهدی در این بخش از شمال پهنه لوت در منطقه خراسان هنوز تمامی این ساختارها شناسایی و توصیف نشدهاند. به علاوه، هنوز مکانیزم شکلگیری و محدوده زمانی تشکیل آنها به خوبی درک نشده است و بالاخره ظهور آنها که ممکن است در طی فعالیتهای سنگهای امتدادلغز منطقه باشد، هنوز با فعالیتهای اخیر راستالغز چپبر گسل درونه ناهماهنگ به نظر میرسد .
این تحقیق کوششی در راستای معرفی ساختار کوه کمر برای اولین بار، مکانیزم شکلگیری آن و استفاده از آن برای بیان سرگذشت تکتونیکی منطقه زبرکوه و نقش گسلهای امتدادلغز و کوتاهشدگی مربوط به آنها در منطقه میباشد و در نهایت این فعالیت قدمی در راستای پردهبرداری از گوشهای از فعالیتهای گسلهای اصلی منطقه نظیر درونه و کلمرد در گذشته میباشد.
شکل -1 نقشه زمینشناسی ساده شده منطقه برگرفته از نقشههای زمینشناسی 1:100000 قاسم آباد - سهندی و همکاران، - 1389، ازبک کوه - Ruttner et al.,1970 - ، کاشمر - طاهری و همکاران، - 1377، بردسکن - شهرابی و همکاران، ۵١٣٨ - و نقشههای زمینشناسی 1:2500000 کاشمر - - Eftekhar-nezhad et al,1976 و فردوس - - Eftekhar -nezhad et al,1977 و موقعیت کوه کمر.
بحث:
منطقه زبرکوه در استان خراسان رضوی و درون برگه 1:100000 قاسم آباد - سهندی و همکاران، - 1389 قرار گرفته است - شکل . - 1 ساختار مورد نظر یک ساختار منفرد است که درواحد شیل زیرین و دولومیت بالایی سازند سلطانیه تشکیل شده است و در میان نهشتههای کواترنر قرار گرفته است. با توجه به ویژگیهای این واحد و واحدهای در برگیرنده آن، این سؤال در ذهن این بیننده ایجاد میگردد که ارتباط این واحدها با واحدهای مجاور چگونه است.
این ساختار به صورت یک چینخوردگی است که روی راندگی قرار گرفته است - شکل . - 2 پوشش بخشی از این ساختار چینخوردگی برداشته شده است و هسته چین در معرض نمایش قرار گرفته است. راندگی ایجاد کننده چینخوردگی در سطح زمین رخنمون ندارد و فقط در بخش کوچکی از آن در محل چینخوردگی مورد نظر رخنمون دارد. در سطح یال چین بزرگتر، چینهای کشیده فرعی نیز وجود دارند که در ادامه مورد بررسی قرار میگیرند.
