بخشی از مقاله
چکیده
فرهنگ به مثابه وجه غالب بر چرخه حیات انسانی عنصری هویت بخش راهنما مسیر حرکت ،تعیین کننده سیاستهای حاکم بر کشور در سرنوشت و جایگاه ملل در طول اعصار نقشی کلید ایفا کرده و به عنوان موتور محرکه توسعه اقتصادی و سیاسی استراتژی و خطی مشی برنامه های منضم به آن را تعیین می کند ،اهمیت موضوع فرهنگ تا آنجاست که موجودیت یک کشور را تعریف می کند و لاجرم رهبران کشورها حداکثر مساعی خویش را مصروف حفظ چارچوب و استخوابندی فرهنگ کشور و تفسیر و شرح صحیح آن به مخاطبان و افکار عمومی سرزمین متبوع خویش می کنند .
درایران نیز با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی بارزترین و مهمترین تغیر به دنباله آن تحول و دگرگونی فرهنگی بود که به عنوان مهمترین شاخص تمایز بارژیم سابق محسوب می شود.چراکه تحول و انقلاب اساسی فرهنگ یه معنی استحاله در تمامی شئون و برنامه های توسعه کشور در تمامی ابعاد اجتماعی سیاسی ،اقتصادی است دراین مقاله سعی داریم با روش کتابخانه ای با واکاوی اندیشه ای امام خامنه ای در زیر سطوح فرهنگی نقطه نظرات ایشان را در موضوع مولفه های موثر ،قوت فرهنگی در نظام جمهوری اسلامی تبین نماییم.
سوالات پژوهش
-1مولفه های فرهنگ و نقش آن در تقویت انسجام ملی چیست؟
-2دیدگاه امام خامنه ای درمورد سطوح فرهنگی درارتقا فرهنگ ایرانی کدامند؟
مقدمه
»فرهنگ. «« معادلکلمه »الثقافه « درزبانعربیاست فرهنگ ترکیبی از پیشیوند فر به معنای نور ،بزرگی و شوکت و هنگ به معنای سنگینی ،وقار ،قصد و اراده ،آهنگ کاری و چیزی را کردن قوم و قبیله ،فوج سپاه و مرکب آن در معانی دیگر همچون مجموعه ارزش ها و هنجارهای جامعه ،دانش و فرزانگی ،خرد و عقل سلیم ،تدبیر و سنجیدگی ،کتاب لغت ،حرفه و فن و هنر و تیز هوشی و ادب و اخلاق و آموزش و پروورش آمده است - مهاجر نیا - 22:1388
نگاهی به مقوله رسالت فرهنگ در عصر نظام جمهوری اسلامی ایران
شکی نیست که ماهیت انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 بیش از هر چیزی متکی به شاخصه های فرهنگی و ارزشی جامعه اسلامی ایران بوده و هم اکنون نیز یکی از مهمترین دغدغه های حقیقی و اولویت های حیاتی نظام اسلامی، در حوزه مباحث فرهنگی شمرده می شود. به عبارتی وقتی پذیرفتیم که انقلاب اسلامی ایران، به معنای واقعی کلمه تنها انقلاب فرهنگی در طول تاریخ بشر بوده که هدفش مبنا و اساس قرار دادن فرهنگ غنی اسلامی درکلیه شئون فردی و اجتماعی کشور است، به حیاتی بودن توجه به »فرهنگ« بیشتر پی خواهیم برد.
در واقع شناخت مبانی فرهنگی و به کارگیری صحیح آن در تعامل با مردم به اندازه ای مهم و تاثیرگذار است که امام خمینی - رضوان االله علیه - دراین باب فرمودند: »فرهنگ مبدأ همه خوشبختی ها و بدبختی های یک ملت است. نفوذ و جایگزین شدن فرهنگ آموزنده اسلامی، ملی و انقلاب فرهنگی درتمام زمینه ها درسطح کشور آنچنان محتاج تلاش و کوشش است که برای تحقق آن سالیان دراز باید زحمت کشید. راه اصلاح یک مملکت، فرهنگ آن مملکت است. اصلاح باید از فرهنگ شروع شود. تبلیغات که همان شناساندن خوبی ها و تشویق به انجام آن و ترسیم بدی ها و نشان دادن راه گریز و منع از آن است، از اصول بسیار مهم اسلام عزیز است.«
به تعبیری دیگر، جامعه رشید جامعه ای است که بتواند نیازهای فرهنگی خویش را در رهگذر حیات و حرکت اجتماعی بازشناخته، از تظاهرات وتمایلات کاذب یا گذرا تفکیک کند و قدرت پاسخگویی به این نیازها و بهره گیری از آنها را درجهت رشد وکمال معنوی و مادی دارا باشد. شرط لازم برای تحقق چنین مطلوبی نیز آن است که زمامداران اصولگرا و واقعگرا بتوانند سیاست گذاری و برنامه ریزی کرده و اهم محورهای لازم برای این حرکت را تبیین کنند.
مروری بر وقایع و جریانات انقلاب گویای این واقعیت است که این توجه و اهمیت در دوران زعامت مقام معظم رهبری نه تنها کم رنگ نشده، بلکه به جرات می توان ادعا کرد که مهمترین و کلیدی ترین مقوله ای است که رهبر فرزانه انقلاب طی سال های مسئولیت شان چه در دوران ریاست جمهوری و چه در سالهای زعامت و رهبری، مورد توجه و تذکر جدی قرار داده و پیکان توجه مقامات و اندیشمندان جامعه را به آن معطوف کرده اند.
معظم له در سال 63 و در زمان ریاست جمهوری طی دیداری که با علمای اهل سنت بندر ترکمن داشتند، با طرح این سوال که در مقابل این تهاجم فرهنگی چه کسی باید ایمان مردم را حفظ و مسلح کند؟ به وظایف اساسی علمای دین در راستای تربیت عالم دینی مطلع و آگاه با معلومات قانون قانع کننده و غنی اسلامی برای واکسینه کردن مسلمانان در برابر القای شبه دشمنان اشاره فرمودند و در سال 1369 فضلا و طلاب حوزه علمیه قم را به مقابله منطقی با مهاجمان فراخوانده و فرمودند: »تهاجم فرهنگی عظیمی علیه اسلام با تمام ابعاد فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و... در حال انجام است.
«ایشان در اوایل دهه 70 و در اوج فعالیت های رسانه ای و تبلیغاتی غرب علیه ایران اسلامی از تهاجم فرهنگی با تعبیر شبیخون فرهنگی و در طی چند سال اخیر هم از جنگ نرم فرهنگی و یا ناتوی فرهنگی دشمن خبر دادند و اخیرا در دیدار با هیات دولت، نسبت به مظلومیت فرهنگی جامعه اسلامی هشدار دادند. در حقیقت هم از این رو است که رهبر معظم انقلاب همواره این مهم را مورد توجه قرار داده و در مناسبت های مختلف بارها و بارها به آن اشاره فرموده اند: »الان باید نقشه مهندسی فرهنگی کشور روی میز آماده باشد و باید روی آن بحث شده باشد؛ کار شده باشد؛ تصمیم گیری شده باشد و نقشه کلان با راه کارها - نه فقط چیزهایی که صرفا آرزو و آمال است - کاملا کشیده شده و مشخص شده باشد؛ این حرف اصلی ما به شما دوستان است.
این کار بزرگی است و بار سنگینی است؛ باید این بار را بردارید؛ این کار باید انجام بگیرد. این، حرف اصلی ماست که حرف تازه ای هم نبود؛ حرف همیشگی است و تکرار مکررات است؛ منتها بعضی از تکرارها، واجب است؛ مثل نماز صبح.« همانگونه که اشاره شد، حضرت آیت االله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب سال ها است که مسئولان نظام را نسبت به این خطرات که امروزه از آن با عنوان شبیخون و یا ناتوی فرهنگی یاد شده و به شدت گریبانگیر جامعه است، انذار داده اند. ایشان در بخشی از سخنان خود در دیدار با اهالی فرهنگ فرمودند:
»اما در عرصه فرهنگ، بنده به معنای واقعی کلمه، احساس نگرانی می کنم و حقیقتا دغدغه دارم. این دغدغه، از آن دغدغه هایی است که آدمی به خاطر آن، گاهی ممکن است نصف شب هم از خواب بیدار شود و به درگاه پروردگار تضرع کند. من چنین دغدغه ای دارم. البته در سخنرانی ها، از این دغدغه با مردم نخواهم گفت اما نمی شود که به شما نگویم. شما خودتان دست اندرکاران مسائل فرهنگی هستید و باید از این دغدغه من خبر داشته باشید. خود من هم، آدمی بی اطلاع از مسائل فرهنگی نیستم؛ همان طور که از مسائل کشور هم هیچ گاه بی خبر نبوده ام. لذا حقیقتا در باب فرهنگ، احساس نگرانی عمیقی دارم. «
شکی نیست که فرهنگ یک جامعه یا یک ملت متاثر از عوامل متعدد و متفاوتی است که هر یک به نوبه خود می تواند سهم بسزایی را در شکل گیری و حتی تحول آن فرهنگ ایفا کند. هم از این روست که امروزه دنیاطلبان تمامیت خواه تلاش می کنند تا با نفوذ بر وسایل و عواملی که می تواند در ایجاد هر چه زودتر و مطلوب تر تغییر فرهنگ موثر باشند، سیطره پیدا کنند.
