مقاله کورکومین

بخشی از مقاله

چکیده

تجزیه و تحلیلهای انجام شده روی گیاه زردچوبه نشان میدهد که در این گیاه ترکیبات متعددی وجود دارد که یکی از این ترکیبات کورکومین میباشد. کورکومین در حقیقت همان اولئورزین پالایش شده و عاری از روغن فرار است. مولکول کورکومین ترکیبی از دو کروموفور آریل بوتن -2فریلول است که به وسیله یک گروه متیلن به هم متصل شده اند.

کورکومین در متون دارویی آیورودا - طب سنتی هند - و در طب سنتی چینی برای پیشگیری و درمان بسیاری از بیماریهای انسانی استفاده میشده است. کورکومین یک عاملی است که به طور گسترده در سه یا چهار دهه گذشته برای خاصیتهای ضدالتهابی و ضدسرطانی خود بسیار مورد مطالعه قرار گرفته است. لذا با توجه به مطالب فوق این مطالعه به معرفی این ترکیب ارزشمنداختصاص یافت.

.1 مقدمه

امروزه توجه به استفاده از گیاهان دارویی در درمان بیماریها رو به گسترش است و در این بین استخراج ترکیبات گیاهی و بررسی خواص آنها در درمان بیماریهای مختلف از جمله سرطان و ارائه مکانیسمهای عملکرد دارویی این ترکیبات به شدت مورد توجه قرار گرفته است .[25] زردچوبه از جمله ادویههای قدیمی است که از هزاران سال پیش تاکنون هم در صنایع غذایی و هم پزشکی کاربرد داشته است.

به خاطر خواص بسیار سودمند زردچوبه از جمله آنتی اکسیدان، آنتی سرطان، آنتی باکتریال، ضد التهاب، ضد آلزایمر و ... امروزه بسیار مورد توجه دانشمندان قرار گرفته است. زردچوبه یک ماده پلی فنلی زرد رنگ و آبگریز است که به خاطر حلالیت کم آن در آب و pH خنثی، زمان ماند کوتاهی در خون داشته و سریعا توسط سیستم گوارشی بدن جذب و دفع میشود

زردچوبه - Turmeric - که در زبان هندی - Haldi - نامیده میشود، پودر ریزوم خشک شده گیاه Curcuma است. این گیاه، گیاهی پایا از خانواده زنجبیل - Ginger - می باشد. ریزوم این گیاه بسیار با ارزش است و به طور گسترده در کشورهای آسیایی مانند هند، چین و دیگر کشورها کشت میشود .قدمت استفاده از این گیاه به عنوان مکمل غذایی و یا مولکولی درمانی به بیش از 5000 سال میرسد.

اولین بار در قرن 13، تجار عرب، زردچوبه را به اروپاییها معرفی کردند. این ادویه به دلیل رنگ و مزهاش، در اروپا به زعفران هندی شهرت یافت و بعدها به همراه سایر ادویهها به عنوان ادویه کاری به اروپا عرضه شد. از زرد چوبه به طور معمول به عنوان ادویه و رنگ خوراکی استفاده میشود اما امروزه این گیاه در صنایع رنگ و دارو نیز جایگاه خوبی کسب کرده است. قرنهاست در طب هند و چین از این ماده به عنوان یک ضدالتهاب در درمان قلنج، دندان درد، درد قفسه سینه، زردی، بی اشتهایی و مشکلات قاعدگی استفاده میشود.

زردچوبه از طیف وسیعی از مواد شیمیایی گیاهی تشکیل شده است که از جمله آنها میتوان از کورکومین، دی متوکسی کورکومین، بیس دی متوکسی کورکومین، کورکومنول، کورکومول تترا هیدرو کورکومین، تورمرین، تورمرونز و تورمرونول نام برد. مهمترین مواد تشکیل دهنده زردچوبه، کورکومینوئیدها هستند که رنگ زرد زردچوبه را نیز ایجاد میکنند. مهمترین کورکومینوئیدی که بیشترین خواص درمانی زردچوبه را به آن نسبت میدهند، کورکومین است که اولین بار در سال 1815 از زردچوبه استخراج و در سال 1910 فرمول مولکولی آن کشف شد

کورکومین در متون دارویی آیورودا - 1طب سنتی هند - و در طب سنتی چینی برای پیشگیری و درمان بسیاری از بیماریهای انسانی استفاده میشده است. طب آیورودا به وضوح تعیین کرده که کورکومین به عنوان دارویی مؤثر برای اختلالات مختلف مثل آسم، بیش فعالی برونش، آلرژی، بیاشتهایی، زکام، سرخجه، سینوزیت و بیماریهای کبدی مؤثر میباشد

همینطور گزارشهای بسیاری از خاصیت آن به عنوان یک عامل ضدعفونیکننده [7]، آنتیاکسیدان [34]، ضدالتهاب [6, 12]، محافظ کبد [22]، محافظت کننده قلب [35]، ضدالتهاب مفاصل [10]، بازدارندگی شیمیایی و ضد کارسینوژن [8, 13] و ... موجود است.

خاصیتهای ضدالتهابی2 و ضدسرطانی3 کورکومین در سالهای اخیر بسیار مورد مطالعه قرار گرفته است. کورکومین برای جلوگیری از ادامه و پیشرفت متاستاز در انواع تومورها بکار گرفته شده و این اثر ضدسرطانی خود را از طریق تنظیم منفی عواملی مثل فاکتورهای رشد4، سایتوکاینهای التهابی5، عوامل رونویسی6، پروتئین کینازها7 و دیگر مولکولهای انکوژن انجام میدهد و سبب جلوگیری از تقسیم سلولهای سرطانی با ممانعت در مراحل مختلف چرخه سلولی و یا القاء آپوپتوز میشود

.2 اثرات ضد التهابی کورکومین

از خواص کورکومین، میتوان خاصیت ضدالتهابی آن را نام برد. به همین علت در طب چینی زردچوبه به عنوان داروی موضعی و خوراکی برای درمان التهاب به کار میرود. کورکومین توسط نیروهای چندگانهمستقیماً به ملکولهای ملتهب کننده، پروتئینهای حیاتی، پروتئین کینازها، رداکتازها، هیستون استیل ترانسفرازها، هیستون داستیلاز، گلیوکسالاز I، زانتین اکسیداز، پروتئوزوم، پروتئینهای حامل و یونهای فلزی پیوند میشود. اثرات ضدالتهابی زردچوبه نیز ممکن است به علت اثرات مهاری کورکومین روی فعالیت آنزیم هیالورونیداز باشد.

هیالورونیداز، آنزیمی است که در محل زخم تولید میشود و نقش حفاظت کننده برای بدن دارد، اما ترشح بیرویه این آنزیم میتواند باعث ایجاد التهاب شود. همچنین زردچوبه با تحریک تولید پروتئینهای شوک حرارتی، اثرات ضدالتهابی خود را نشان میدهد.

پروتئینهای شوک حرارتی روی سیستم ایمنی مؤثر بوده و عملکردی شبیه به سالیسیلاتها و ایندومتاسین دارند. با توجه به یافتههای فوق به نظر میرسد که بتوان از کورکومین در درمان التهابات استفاده کرد. به طوری که اثرات ضدالتهابی آن در درمان آرتریت روماتوئید - آرتریت روماتوئید عبارت است از یک بیماری طولانی مدت که طی آن مفصل به همراه عضلات، غشاهای پوشاننده و غضروف متأثر میشوند.

گاهی چشم و رگهای خونی نیز درگیر میشوند. این بیماری در زنان، سه برابر شایعتر است - و بیماریهای التهابی چشم مانند آب مروارید نشان داده شده است و در حقیقت یکی از درمانهای مؤثر آرتریت، استفاده از ترکیب دارویی کورکومین و گلوکوزآمین است. با دستکاری فعالیت فاکتورهای حامل مختلف، کورکومین بیان آنزیمهای التهابی، سیتوکینازها، مولکولهای چسبنده و پروتئینهای بقای سلولی را تنظیم میکند

.3 اثرات ضد سرطانی کورکومین

هرچند که عوامل گوناگونی در ایجاد و پیشبرد سرطانهای مختلف نقش دارند اما اختلال در مسیرهای التهابی یک نقش بسیار محوری و مهمی در بیماریهای مزمن از جمله سرطان ایفا میکند .[32] مکانیسمهایی که در التهاب مزمن، شروع و پیشرفت سرطان نقش دارند از طریق افزایش تولید واسطههای التهابی مانند سایتوکاینها، کموکاینها، گونههای اکسیژن فعال - ROS - ، بیان بیش از حد انکوژنها، سیکلواکسیژناز - COX-2 - ، ماتریکس متالوپروتئینازها - MMPs - ، عوامل رونویسی همچون فاکتورهای هستهای - NF-kB - kB، سیگنالهای تبدیل و فعالکننده رونویسی - STAT3 - 3، پروتئین کیناز B و پروتئین فعالکننده - AP1 - 1- سبب تکثیر سلولهای توموری، دگرگونی، تهاجم، متاستاز، رگزایی و مقاومت به درمان میشوند

مطالعات متعدد اثر مهاری کورکومین را به عنوان یک ضدالتهاب قوی از میان نقشهای گوناگون آن تقریبا بر روی تمامی انواع سلولهای توموری در سرطانهای مختلف از جمله سرطانهای دستگاه تناسلی، گوارش، غدد لنفاوی و سیستم ایمنی بدن، ادراری، ریوی، عصبی، سیستم اسکلتی و پوست ثابت کرده است

.4 مکانسیم مولکولی کورکومین

-1 عوامل رونویسی

-2 پروتئین فعالکننده - AP-1 - 1-

سلولهای بنیادی سرطانی ممکن است به مکانیسمهایی جهت فرار از آپوپتوزیس برای بقا و خود تجدیدکنندگی بیشتر تحت شرایط انکوژنی با سیگنالهای استرس محیطی متکی باشند. بهعلاوه مقاومت به مرگ سلولی بقاء سلولهای بنیادی سرطانی را در پاسخ به درمانهای شیمیایی یا پرتوی حمایت میکند چون این روشهای درمانی در ابتدا از طریق القاء مرگ سلولی در سلولهای سرطانی عمل میکنند [16] مسیر NF-kB و یا مسیر آپوپتوتیک بطور متفاوتی در سلولهای بنیادی/ اجدادی در بافتهای توموری و طبیعی تنظیم می شود

فاکتور رونویسی AP-1 سبب بیان ژنهای فعالکننده میتوژن، ضدآپوپتوز و سیگنالهای مربوط به رگزایی در سرطانها میشود .[5, 15] اعضای خانواده MAPK مانند ERK1/2 سبب فسفوریله کردن و فعال شدن [23] AP-1 و تنظیم مثبت CCND1 در سایکلینهای D1 میشوند AP-1 .[27, 28] اغلب باعث پیشرفت تومور و سطح بیان بالای NF-kB میشود .[20] مطالعات نشان داده که کورکومین در سلولهای انسانی و گلیومای موش T98G و U87MG و T67 مسیرهای سیگنالینگ AP-1 و NF-kB را مهار میکند

کورکومین تحریک TPA و فعالیت PKC را در سلولهای astroglioma مهار میکند و سبب تنظیم منفی رگزایی و AP-1 و MMP-9 میگردد

در سلولهای سرطانی کولون انسان HCT-116 کورکومین با مهار فعالیت PKC به وسیله جلوگیری از انتشار Ca2+ از شبکه آندوپلاسمی اثر ضدسرطانی خود را اعمال میکند .همچنین کورکومین سبب فعالیت JNK ناشی از مواد سرطانزا میگردد .[9] کورکومین از طریق جلوگیری از افزایش هیدروژن پراکسید در LnCap سلولهای پروستات از طریق سرکوب کردن عامل رونویسی AP-1 تأثیرگذاری میکند

کورکومین تنظیم مثبت پروتئینهای پروآپوپتوتیک خانواده , Noxa Puma, Bak, Bim, Bax, Bcl2 و تنظیم منفی دو پروتئین ضدآپوپتوز Bcl-2 و Bcl-xl را در سلولهای سرطانی القا میکند .[31] کورکومین سبب تنظیم AP-1 در سلولهای سرطانی دهانه رحم [30] از طریق مهار فعالیت PKC و مهار رگزایی در تومورهای خطرناکی که به وسیله سیگنالهای رگزایی از طریق مسیرهای ERK-A-7-MMP-9 بهوجود آمدهاند میشود .[17] شکل 1 اهداف مولکولی کورکومین را نشان میدهد