بخشی از مقاله
چکیده
در قرن حاضر یکی از منابع مهم درآمدزایی کشورها، از طریق ورود گردشگران بهدست میآید که آن را »صنعت گردشگری« مینامند. در این میان، گردشگری فرهنگی و تاریخی اهمیت زیادی دارد و درصد بالایی از گردشگران را به خود اختصاص داده است. از این روی همواره کشورها در نظر دارند تا با شناخت و بررسی آثار مهم تاریخی در شهرهای مختلف، با سرمایهگذاری و برنامهریزیهای دقیق، به رشد بیش از پیش این صنعت در کشور خود کمک نمایند.
کشور ایران نیز به دلیل برخورداری از فرهنگ و تمدّن چند هزار ساله، دارای آثار تاریخی و فرهنگی بسیار میباشد. روستای تاریخی ابیانه در شمال غربی کوههای کرکس و در جنوب غربی نطنز قرار گرفته، و با منظرههای بسیار زیبا و دیدنیاش در زمره مناطق مهمِ توریستِ زیست محیطی به شمار می آید، از این روی مطالعه دقیق و همه جانبه این روستا از لحاظ کمک به رونق گردشگری، و ایجاد زمینههای مناسب جهت حفظ و حراست محیط زیستاهمّیّت بسیاری دارد. در پژوهش حاضر بر آنیم تا با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، میدانی علاوه بر معرفی روستای ابیانه و نقش آن در جذب گردشگران، به زمینه های لازم جهت ایجاد استفاده از این محیط توریستی و در نهایت راهکارهای حفظ محیط زیست در آن را معرفی و بررسی نمایید.
.1 مقدّمه
جهانگردی، امروزه یکی از مهمترین فعّالیّتهای اقتصادی و یکی از سه صنعت عمده جهان محسوب میشود. از آثار اجتماعی و اقتصادی این صنعت میتوان به ایجاد اشتغال، ایجاد تعادل منطقهای، افزایش درآمدهای مالیاتی از محل فعّالیّهایت اقتصادی مرتبط با گردشگری، تنوّع و غنا بخشیدن به اقتصاد محلّی، دستیابی به درآمد ارزی پایدار و همچنین شناخت متقابل فرهنگی در راستای صلح و وفاق بینالمللی، اشاره کرد. در حقیقت گردشگری به عنوان یک عامل اقتصادی عمده و بسیار مؤثّر در سالهای اخیرمورد توجّه فراوان قرار گرفته است
با توجّه به این دلایل کشورهای مختلف سعی دارند تا با فراهم آوردن زیر ساختهای مناسب گردشگری از توسعه هر چه بهتر و بیشتر این صنعت و در نتیجه کسب درآمد بالاتر برخوردار شوند، و امچه مهم و قابل تأمل است توجه به محیط زیست و شیوه های حفاظت آن در راستای گردشگری میباشد. در این میان سکونتگاههای روستایی دراغلب کشورهای جهان به عنوان مقصد گردشگری مورد توجه قرار گرفته و اقتصاد این زیستگاههای مبتنی بر کشاورزی و اقتصاد خود اتکا و بسته، به در آمدهای ناشی از اقتصاد جهانگردی گره خورده است.
در برخی مناطق روستایی، اقتصاد گردشگری به محور اصلی اقتصادی تبدیل شده و فعالیتهای سنتی اقتصاد کشاورزی را به حاشیه رانده است. در برخی مناطق ترکیبی از هر دو فعالیت اقتصادی را شاهد هستیم، در برخی روستاها سکونتگاههای اقتصاد کشاورزی نیز در خدمت اقتصاد جهانگردی برای ارائه خدمات به گردشگران قرار گرفته است. در ایران نیز صنعت گردشگری پیشینهای بسیار کهن دارد و به لحاظ داشتن پتانسیل و منابع ارزشمند برای توسعه گردشگری زمینه مساعدی را برای توسعه گونههای گردشگری - از جمله روستایی - داشته و در طول تاریخ همواره سیّاحان بسیاری از دور و نزدیک وارد این کشور شدهاند و از آثار آن بازدید بهعمل آوردهاند.
روستای ابیانه به جهت برخورداری از آثار تاریخی متنوع، که براستی هرکدام شاهکار معماری عصر خود هستند، و همچنین طبیعت بی نظیرش از مناطق مهم گردشگری و توریستی ایران میباشد. براساس اعتقاد بسیاری از صاحب نظران، گردشگری صنعتی کاربر است و به عنوان صنعتی بدون دودکش و پاک تعریف میشود و همچنین به عنوان یکی از صنایع پاک و ارزان در مقایسه با دیگر صنایع تولیدی در بیشتر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه مورد توجه بسیاری قرار گرفته است.در این پژوهش پس از شناخت شهرستان ابیانه و جاذبه و میراث فرهنگی آن در راستای گردشگری روستائی به بررسی امکانات و آموزش های موجود جهت حفظ وحراست محیط زیست این منطقه پرداخته میشود.
.2 مفهوم گردشگری
گردشگری، معادل فارسی واژه توریسم در زبانهای انگلیسی، فرانسه و آلمان است. ریشه این واژه »توریسم« است که از دو بخش تشکیل شده است »تور« به معنای سفر، گشت، مسافرت، سیاحت و »ایسم«، پسوندی که اشاره به مکتب یا اندیشه فلسفی، مذهبی، سیاسی، ادبی و غیره دارد. بنابراین توریسم یعنی مکتبی که پایه فکری آن سیاحت و گردشگری است
پیش از پرداختن به اصل موضوع مورد بحث این پژوهش لازم است که ابتدا موارد چندی در مورد تعاریف گردشگری، بیان گردد. بهدلیل چند وجهی بودن و میان رشتهای بودن گردشگری، از دیدگاههای مختلفی اعم از اقتصادی، جامعهشناختی، جغرافیایی و مدیریّتی میتوان آن رامورد بررسی قرار داد. شاید به همین دلیل است که تاکنون تعاریف متعدّدی از آن صورت گرفته است.
بهعنوان نمونه لامسدون بیان کرده است:هر»گونه فعّالیّت و فعل و انفعالی را که در جریان سفر یک سیاحت گر اتفاق میافتد، گردشگری میگویند
همچنین هونزیکر نیز گردشگری را ظهور مجموعه روابطی میداند که از مسافرت و اقامت یک نفر غیر بومی بدون اقامت و اشتغال دایم در یک محل به وجود میآید
در این میاناتّحادیّه بینالمللی جهانگردی نیز این تعریف را از گردشگری انتخاب کرده است که: »مجموعه تغییرات مکانی انسانها و فعالیّتی است که ازآن منتج میشود. این تغییرات خود ناشی از به واقعیّت پیوستن خواستهایی است که انسان را به جابهجایی وادار میکند و بالقوّهدر هر شخصی با شدّت و ضعف متفاوت وجود دارد«
سازمان جهانی جهانگردی نیز تعریف ذیل را ارائه کرده است: »جهانگردی یا گردشگری، مجموعه کارهایی است که فرد در مسافرت و در مکانی خارج از محیط محصول خود انجام میدهد. این مسافرت بیش از یک سال طول نمیکشد و هدف آن تفریح، تجارت یا فعّالیّتهای دیگر است
« در تمام تعاریف بالا، اشتراکاتی از قبیل جداشدن فرد از محل زندگی دامیئ خود، موقّتی بودن سفر و فعّالیّتهایی مانند تفریح، سرگرمی و یا بازدید مشاهده میشود.
.2-1 انواع گردشگری
گردشگری انواع بسیاری دارد به همین جهت دست اندرکاران سیستم گردشگری به طبقه بندی آن ها پرداخته اند، گروهی جهانگردی را به دو نوع عام وخاص تقسیم نموده اند.
جهانگردی عام فعالیتی است از سوی کسانی که به دنبال جایی برای استراحت و تجدید روحیه هستند. جهانگردی خاص که با اهداف معینی صورت میگیرد، انواع متفاوتی دارد
گردشگری را بر نوع اساس فعالیت موضوع، جاذبه ها و تعاملات گردشگری میتوان به انواع مختلفی تقسیم نمود:
· گردشگری فرهنگی - دیدار از آثار تاریخی، فرهنگی، موزهها، مذهبی و.... -
· گردشگری طبیعی - دیدار از مناظر طبیعی، سواحل و... -
· گردشگری اجتماعی - دیدار از اقوام و ماتهایی با شرایط اجتماعی خاص -
· گردشگری روستایی
· گردشگری شهری
· گردشگری ورزشی - جهت انجام فعالیت های ورزشی مختلف مانند مسابقات جهانی و... -
· گردشگری تجاری و دریایی و ماجراجویانه و اکتشافی و......
در هر حوزهای متناسب با منطقه مورد نظر - منطقه بومی، کشوری یا گروهی از کشورها - سه نوع جهانگردی دسته بندی میشود:
· گردشگری داخلی، به ساکنان منطقهای خاص اطلاق می شود که فقط در منطقه مربوطه سفر میکنند - مانند بازدید کنندگان -
· گردشگری درون مرزی1، به افرادی غیر از ساکنان منطقه ای خاص گفته میشود که مانند بازدید کنندگان از محل دیدن میکنند.
· گردشگری برون مرزی2 افراد ساکن یک منطقه که به منطقهای غیر از منطقه سکونت خود سفر میکنند
