بخشی از مقاله
چکیده:
امروزه گردشگری به عنوان سومین صنعت ارزآور دنیا در کشورهای توسعه یافته با مدیریت بالا در شرایط خوبی به فعالیت خود ادامه میدهد مدیریت و برنامهریزی در این زمینه مستلزم شناخت پتانسیلهای گردشگری است . با گسترش این صنعت بهشکل حساب شده و دقیق ،تاثیرات مثبت آن بر محیط زیست ملموس خواهد بود .حال نقش موزهها به عنوان مکانهای آموزشی اختصاصی بر این صنعت ، چیست و چه نوع موزههایی بیشتر میتوانند به این مهم کمک کنند مبحثی است که در این مقاله با کمک مطالعات کتابخانه ای و به روش تحلیلی به آن پرداخته شدهاست.
نتیجه حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که اگر به موزهها بهخصوص موزههای مردم شناسی و علوم طبیعی بهعنوان مکانی آموزشی توجه شود و باتاکید بر رفع مسائل رفاهی گردشگران و همچنین با بازاریابی مناسب میتوان تا حد بسیار بالایی جذب توریست افزایش یافته و با این کار علاوه بر ارز آوری ، نیاز جامعه را به صادرات منابع مادر از کشور کمتر کرده و آسیبهای محیط زیستی کمتر میشود. درنهایت میتوان از موزهها به عنوان مکان آموزشی مناسبی برای شهروندان داخلی نیز استفاده کرد.
1. مقدمه
اگرچه فواید صنعت گردشگری به عنوان صنعت بدون دود برجوامع پیشرفته دنیا روشن شده است و موزه به عنوان بخش مهمی از این صنعت راهاندازی و مورد بهره برداری قرار گرفته اما در بسیاری از نقاط دنیا با غنای فرهنگی و تاریخی ، علوم و فنون و تاریخ طبیعی این صنعت همچنان مهجور واقع شده و از آن نه تنها بهره مادی برده نمیشود بلکه به خاطر منافع مادی کوتاه مدت ،بسیاری از آن در معرض خطر نابودی قرار می - گیرد.
انواع موزههای تاریخ طبیعی ، هنر و تاریخ و علوم و فنون با گرایش های متفاوت می توانند میلیونها گردشگر را از اطراف جهان جذب کرده و با ارزآوری بالا ، مانع از بین رفتن این منابع و همچنین باعث حفظ ارزش و اعتبار آنها شوند.در صورت دستیابی گردشگری به چنین جایگاهی و رسیدن به توسعه پایدار در این زمینه ،تحولات عظیمی در بهبود و حفظ محیط زیست جهانی صورت میگیرد یکی از راه های دستیابی به این مهم، گسترش موزههای علوم و فنون و تاریخ طبیعی بهعنوان دانشگاه و اموزشگاهی است که اشتیاق انسانها را به درک و تحسین حقایق جوابگو است.
2. گردشگری ،صنعت بدون دود
امروزه گردشگری، صنعتی جهانی است که هرساله صدها میلیون نفر را درحوزه بینالمللی در بر میگیرد . بنا به تخمین سازمان جهانی گردشگری - WTO 2007 - تعداد گردشگران بینالمللی در سال 2006 هشتصد وچهل و دو میلیون نفر بودهاست - که تقریبابرابر 12 درصد جمعیت جهان است - . دهها میلیون نفر در سرتاسر جهان به طور مستقیم و و تعداد بیشتری به طور غیر مستقیم در این صنعت مشغول بهکارند. - میسون، 1387، ص - 4 برای داشتن گردشگری پایدار باید ارتباطات میان مدیریت و برنامهریزی و در نهایت اجرای برنامهها به صورت مستمر ودر حالت کلی و به دنبال آن با جزییات بیشتر انجام پذیرد.
مدیریت فرایند هدف محوری است که در برگیرنده تخصیص منابع، هماهنگی استعدادها و تلاشهای گروهی از مردم میباشد .و برنامه ریزی یکی از فعالیتهای کلیدی اعمال مدیریت است ، اعمال مدیریت اولین قسمت از یک فرایند است که مستلزم سازماندهی ، توانمندسازی و کنترل میباشد. - همان، ص - 127 این روند در قالب سه مرحله تشخیص، توسعه استراتژی و اجرا امکانپذیر است . براساس مراحل اجرا شده در کشورهای مختلف موارد زیر برای تحقق استراتژی قابل استخراج می-باشد:
-1فراهم آوردن محیطی مناسب برای گسترش این صنعت در سطح کشور.
-2افزایش همکاری در بخشهای مشارکتکننده در صنعت گردشگری.
-3جذب گردشگر از مناطق مختلف جهان و از فواصل دور.
-4توسعه گردشگری داخلی.
-5بهبود وضعیت ساختاری اقتصادی مناطق.
-6حمایت از رشد بخشهای تجاری موجود و جدید. - یاوری،36، - 1385 بر طبق نظریه عطایای الهی که در سال 1919 توسط ئی-هکشر بهوجود آمد و بعدها تکمیل گردید، عطایای الهی در هرکشور را مزیت نسبی آن به سایر شرکای تجاری میداند که با مدیریت صحیح به موفقیت بالایی دست خواهد یافت. طبق این نظریه کشورهایی که دارای مقادیر زیادی سرمایه هستند، کالاهایی را باید صادر کنند که سرمایهبر هستند ، و کالاهایی را وارد کنند که کاربر میباشند. این نظریه در مورد منابع طبیعی که برای گردشگری بینالمللی بسیار مهم است ،صدق میکند.
زیرا بسیاری از امکانات گردشگری از مزیت نسبی منابع طبیعی برخوردارند.بنابراین ویژگی گردشگری بینالمللی هرکشور مستقیما با فراوانی منابع آن در ارتباط است، تا با عرضه بیشتر امکانات گردشگری مشتری بینالمللی مورد هدف قرار گیرد.عطایای الهی را میتوان به سه دسته تقسیم نمود:-1 منابع طبیعی ، تاریخی ، هنری و میراث فرهنگی. -2 منابع انسانی، بهکارگیری و بهرهبرداری مهارتها. -3 منابع سرمایهای و زیربنایی. - ولا، 1384، 109و - 110 غنای جاذبه های گوناگون در ایران باعث شده که آن را »جهانی در یک مرز « بنامند.
تنوع جاذبهها در ایران به قدری زیاد است که تقریبا برای هر سلیقهای ، انگیزه کافی برای سفر به این کشور وجود دارد.از جمله جاذبههای طبیعی، فرهنگی، تاریخی، اجتماعی، مناسبتی ، زیارتی و.... در واقع گردشگری در محیطی صورت میگیرد که متشکل از انسان و ویژگیهای طبیعی است.محیط انسانی نیز متشکل از عوامل و فرایندهای اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی است. محیط طبیعی هم از گیاهان ، جانوران و زیستگاههایشان تشکیل میشود. - میسون،1387، ص - 48 محیط زیست از دو مشخصه طبیعی و انسانی تشکیل شده است .
زیستگاههای انسانی در نواحی روستایی میتواند جاذبههای بسیاری داشته باشد .و محیط طبیعی به محیط فیزیکی اشاره دارد . محیط طبیعی یا فیزیکی دربردارنده چشم اندازها، مشخصههای خاص مانند رودخانه ها،صخرهها، سواحل و همچنین گیاهان و جانوران است . محیط طبیعی به طور فزاینده ای عامل کلیدی در گردشگری شناختهمیشود .
در دهه پایانی قرن بیستم ، این نکته مدنظر قرار گرفت که گردشگری تا حد زیادی به محیط زیست وابستهاست چراکه محیط زیست بهخودی خود، جاذبهای عمده در گردشگری محسوب میشود و بستری است که فعالیت گردشگری در آن به وقوع می پیوندد.براساس نظر سواربروک - - 1999 پنج بعد محیطی وجود دارد که عبارتند از : محیط طبیعی، حیات وحش، محیط زراعی، محیط انسان ساخت و منابع طبیعی. - همان، ص 90و - 91
