بخشی از مقاله
چکیده
تودههاي آذرین نیمهعمیق شهر فیروزه در غرب نیشابور قرار دارد و طیف ترکیبی تراکیآندزیت، داسیت و ریولیت دارد. روندکلی تغییرات اکسید عناصر اصلی و عناصر کمیاب و کمیاب خاکی این سنگها، حاکی از پیوستگی طیف ترکیب سنگشناسی و ناشی از تبلور تفریقی است. این سنگ ها از نظر ژئوشیمیایی ماهیت کالکوآلکالن و متاآلومین دارند .
همچنین بر اساس مقادیر درصد وزنی 60/09 68>SiO2>، 17/81> Al2O3 >16/75، MgO<3/37 و Sr>218/9ppm و عدم آنومالی منفی Eu، نسبت بالايSr/Y، مقادیر کم Y، Yb، Ni، Cr و عدد منیزیم پایین، در ردیف آداکیتها هستند. دیاگرامهاي متمایزکننده تکتونیکی نشان میدهد این سنگها در محیط سنگهاي آتشفشانی - VAG - و حاصل فرورانش پوسته اقیانوسی سبزوار به زیر پوسته اقیانوسی دیگر میباشدکه از ذوب آمفیبولیت حاصل گشته و از طریق فرایند تبلور تفریقی و آلایش ماگمایی تحول پیدا کرده است.
مقدمه
منطقه مورد مطالعه با مختصات جغرافیایی 58º 25´ تا 58º 36´ طول جغرافیایی شرقی و 36º 17´ تا 25´ 36º عرض جغرافیایی شمالی، در شمال غرب شهر فیروزه در غرب شهرستان نیشابور قرار دارد. این منطقه بین مجموعه افیولیتی سبزوار و رشتهکوه بینالود، در حاشیه جنوبی زون بینالود واقع است - شکل . - 1 بدخشان ممتاز، فارسی، صالحینژاد و فتاحی این منطقه و اطراف آن را مطالعه کردهاند؛ ولی مطالعه پترولوژیکی و ژئوشیمیایی جامعی بر روي تودههاي آذرین نیمهعمیق در این منطقه صورت نگرفته است.
اساس کار در این تحقیق مطالعات صحرایی، آنالیزهاي شیمیایی و بهرهگیري از نتایج آنها، ژئوشیمی، پتروژنز و جایگاه تکتونیکی این سنگها است. براي رسیدن به اهداف فوق پس از مطالعات صحرایی و پتروگرافی تعدادي نمونه از سنگهاي مختلف با کمترین هوازدگی انتخاب و در آزمایشگاه ACME کانادا به روش ICP-MS آنالیز گردیده و نتایج آنالیز توسط نرمافزارهاي پترولوژیکی پردازش شد.
بحث
بر اساس مطالعات صحرایی و پتروگرافی صورت گرفته و مطالعات قبلی سنگهاي رخنمون یافته در این منطقه داراي طیف سنی از پالئوسن - کنگلومرا - ، ائوسن- ائوسن فوقانی - واحد آتشفشانی و واحد آهکی- مارنی، الیگوسن - کنگلومرا - و پلیوسن - کنگلومرا - تا کواترنر - آبرفت ها و رسوبات آبراهه اي - میباشد. این واحدهاي رسوبی در منتیالیه شرقی طاقدیس نامتقارن سلیمانی با روند شمالغرب- جنوبشرق قرارگرفتهاند.
گسل شمال نیشابوردر شمال منطقه و گسل نیشابور در جنوب منطقه مورد تحقیق با روند کلی شمالغرب- جنوبشرق قرار دارد. تودههاي آذرین نیمهعمیق مورد تحقیق به صورت گنبدهاي کوچک، استوك مانند و بهطورعمده دایک - با ضخامتهاي متفاوت - و روندي شمال غرب- جنوب شرق، در میان واحدکنگلومرایی پالئوسن و واحد آتشفشانی- آهکی- مارنی ائوسن نفوذ کردهاند.
این سنگها داراي طیف ترکیبی تراکیآندزیت، داسیت و ریولیت و اغلب بافت پورفیري، گلومروپورفیري، میکروگرانولار پورفیري و جریانی دارند - شکلهاي4، 5 و - 6 و حاوي آنکلاوهاي مافیک دیوریتی و گرانودیوریتی می باشند - شکل. - 3 در بررسی پتروگرافی داراي ترکیب کانیشناسی هورنبلند، پلاژیوکلاز، فلدسپات آلکالن و کوارتز - در برخی نمونهها کوارتز خلیجی - - شکلهاي4، 5 و - 6 و مقدار کمی کانی اپک، بیوتیت، پیروکسن،مگنتیت، آپاتیت و زیرکن است. آنکلاوهاي مافیک دیوریتی نیز حاوي هورنبلند، پلاژیوکلاز و کمی کانی اپک، کوارتز، آپاتیت و زیرکن است.
پورفیرها اغلب هورنبلند سبز - اغلب ماکل دارند - و پلاژیوکلاز - داراي ماکل پلی سنتیک و زونینگ - است - شکل - 5 و در نمونه دستی نیز به سنگ منظره پورفیري میدهد - شکل. - 3 تفاوت این سنگ ها در مقدار کوارتز و فلدسپات آلکالن است. بهطوريکه بهترتیب ریولیتها و داسیتها کوارتز بیشتري نسبت به تراکیآندزیت ها و تراکیآندزیت ها و ریولیتها فلدسپات K بیشتري نسبت به داسیتها دارند.
حضور آمفیبول در تمامی سنگهاي منطقه مورد مطالعه مبین آداکیتی بودن ماگماي این سنگها است - دوفان و دورموند،. - 1990 کلسیت، کلریت، اپیدوت، اکسیدهاي آهن، کوارتز ثانویه و اسفن از کانیهاي ثانویه این سنگها است که در اثر دگرسانی به وجود آمدهاند. بهطوريکه در بعضی از نمونهها کلریتیشدن، اپیدوتیشدن و سوسوریتیشدن کاملا مشخص است. به دلیل عدم حرارت لازم و عدم سیالات، در اثر نفوذ و جایگزینی تودههاي نیمهعمیق، سنگ میزبان در حد بسیار ضعیفی دگرسان شده است.
