بخشی از مقاله
چکیده
منطقه مورد مطالعه در 70 کیلومتري شمال شرق اصفهان واقع شده است و بخشی از ماگماتیسم ایران مرکزي موسوم به ارومیه-دختر میباشد و از نظر ساختاري در شرق گسل قم-زفره قرار دارد . در این منطقه بیشترین رخنمونها مربوط به فعالیت آتشفشانی ائوسن با ترکیب آندزیت، بازالت آندزیتی، داسیت و ریولیت است که در میان آنها توف و ایگنمبریت هم دیده میشود. زون هاي دگرسانی شامل پروپیلیتیک، کلریت، سریسیتی، آرژیلیک، هماتیت و کربناته میباشد. کانیسازي در منطقه به صورت افشان و استوكورك دیده میشود و شامل کانیهاي پیریت و کالکوپیریت است.
زون گوسان وسیعی در منطقه دیده میشود که نشان دهندهي اکسیداسیون شدید کانیهاي سولفیدي است. بررسیهاي زمین شیمیائی ناهنجاريهایی از عناصر سرب، روي، مس، طلا، کبالت و نیکل نشان میدهد.ارزیابی دادههاي زمین شیمیائی بر پایه تحلیلهاي آماري نشاندهنده ي همبستگی مثبت بین سرب، روي و مس است و میزان سرب و روي به عنوان عناصر فوقکانساري بالاست. وجود تودههاي نفوذي و نیمه نفوذي با ترکیب اسیدي تا حدواسط، وجود دگرسانیهاي ذکر شده در بالا و وجود کانیسازي افشان و مرتبط با زونهاي گسلی در منطقه شورغستان نشان دهندهي کانیسازي از نوع اپیترمال است.
مقدمه
اندیس معدنی شورغستان با مختصات جغرافیایی طول'52 º 10 شرقی و عرض'33º 20 شمالی در شمال شرق استان اصفهان واقع شده است . محدوده مورد مطالعه شامل یک گستره ریولیتی و کم و بیش ریوداسیتی میباشد که از روند کلی گسل بزرگ قم–زفره تبعیت مینماید - بربریان، . - 1982 سنگهاي ماگمایی این منطقه اغلب متعلق به ائوسن هستند و توده هاي نفودي به سن الیگومیوسن در این سنگها نفوذ کرده اند.
در فاز ماگمایی و کانهزایی الیگومیوسن، سنگ هاي آتشفشانی و نفوذيهاي متوسط تا کوچک در بسیاري از نقاط ایران تشکیل شدهاند و پارهاي از ذخایر مس پورفیري و رگهاي وابسته به ماگماتیسم در این دوره تشکیل شده اندو نهایتاً در فاز ماگمایی و کانهزایی میوسن - پلیوسن، بیشتر نفوذيهاي کم عمق حضور داشتهاند که تصور میشود بیشتر ذخایر مس پورفیري و اپیترمال به این تودهها وابسته است.
این توده هاي نفوذي پهنههاي دگرسانی از نوع هیدروترمال در منطقه ایجاد نمودهاند. این زون دگرسان به طور عموم از کانی هاي مختلفی مانند کوارتز، کائولینیت، سریسیت، پیریت و هماتیت تشکیل شده است و راهنماي مناسبی جهت اکتشاف کانسارهاي طلا و نقره اپیترمال است - المون، . - 1988 هدف از انجام این مطالعه بررسی پهنههاي دگرسانی و تعیین تیپ کانهزایی بر اساس مطالعات زمین شیمیائی میباشد.
روش مطالعه
براي شناخت منطقه در چند نوبت بازدیدهاي صحرایی صورت گرفت و نمونهبرداريها با استفاده از GPS انجام پذیرفت. از تعدادي نمونه ها به منظور مطالعات سنگشناسی سنگهاي در برگیرنده کانسار مورد مطالعه و تعیین دگرسانیهاي موجود در منطقه مقاطع نازك تهیه گردید که با میکروسکوپ قطبشی پلاریزان Olympus با نور عبوري مدل BH-2 مورد مطالعه قرار گرفتند.
تعدادي مقطع صیقلی نیز به منظور شناسایی کانههاي فلزي و تشخیص زونهاي دگرسانی تشکیل شده در منطقه تهیه گردید که با استفاده از میکروسکوپ پلاریزان Olympus با نور انعکاسی مدل BX60 مورد مطالعه قرار گرفتند. و سپس تعدادي نمونه جهت تجزیه طلا به روش جذب اتمی در آزمایشگاه کیمیا پژوه البرز فرستاده شد. و تعداد 21 نمونه محلول براي تجزیه جذب اتمی در دانشگاه اصفهان براي مطالعات زمین شیمیائی انجام گرفت.
دگرسانی مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی و همچنین بررسیهاي سنگنگاري نشان میدهد که سنگهاي آتشفشانی در منطقه معدنی شورغستان در نتیجه صعود سیالات گرمابی تاخیري به صورت متغیر و گاه پراکنده دستخوش دگرسانی گرمابی شدهاند. دگرسانی در محدوده وسیعی رخ داده است اما با توجه به فعالیتهاي شدید تکتونیکی در منطقه و درهم ریختگی پهنههاي دگرسانی، امکان تفکیک دقیق آنها میسر نشد.
از آنجا که شناخت محصولات و فرآیندهاي دگر سانی که همراه با کانهزایی مشاهده میشوند، اساس شناسایی فرآیندهاي مربوط به ژنزکانسار است و موجب پیشرفت در تکنیکهاي اکتشافی میشود - لنتز، . - 1994 بنابراین تفکیک دگرسانیها در منطقه به طور تقریبی و بر اساس مطالعات صحرایی و مطالعه مقاطع نازك و صیقلی - پتروگرافی - صورت گرفت که شامل پهنههاي پروپیلیتیک، کلریت، سریسیتی، آرژیلیک و هماتیت میباشد.
در پهنه دگرسانی منطقه دگرسانی از نوع سریسیتی شدن غالب میباشد و به شکل فراگیر در زمینه سنگ و فنوکریستهاي فلدسپار اتفاق افتاده است - شکل1الف - . کلریت شاخص دگرسانی پروپیلیتیک است که در برخی موارد در همراهی با سریسیت دیده میشود - شکل1ب - . در موارد معدودي کلریتها به شکل مستقل و درشتدانه با بافت شعاعی نیز دیده می شوند - شکل1پ - . با توجه به حضور غالب هماتیت در مجموعه کانیایی حاصل از دگرسانی، پهنه هماتیتی - زون دگرسانی غنی از آهن - مشخص گردیده و هماتیتی شدن به شکل گستردهاي همهي پهنههاي دگرسانی را پوشش داده است.
در زون سیلیسی، افزایش سیلیس یا توسط شستشوي سنگ و باقی ماندن سیلیس ایجاد میگردد و یا به واسطه اضافه شدن سیلیس به سنگ توسط محلولهاي ماگمایی و گرمابی شکل میگیرد. در شکل 1 - ج - سیلیسی شدن با شکل عمومی بافت گرانوبلاستیک شایع میباشد. دگرسانی آرژیلیک ضعیف به صورت پهنههاي پراکنده و متداخل با دگرسانی پروپیلیتیک قابل مشاهده است. این نوع دگرسانی از ویژگیهاي دگرسانی هاي وابسته به کانسارهاي اپی ترمال است - پیراجنو، . - 1992 آرژیلیکی شدن عمدتا به شکل جانشینی کائولینیت در فنوکریستهاي فلدسپارهاي سنگ میزبان آندزیت رخ داده است.
شکل:1 الف: سرسیتی شدن به شکل جانشینی در فنوکریست هاي فلدسپار ب: هسته سرسیت می باشد و کلریت به روي آن قرار گرفته پ:کلریت هاي شعاعی که به صورت مستقل رشد کرده اند در همراهی با کربنات و کوارتز ث: هماتیت با بافت جعبه اي ج: کوارتز با بافت پلی گونال به عنوان بخشی از زون سیلیسی د:پلاژیوکلازهایی که به طور بخشی کائولینیتی شدن و سریسیتی شدن نیز در زمینه دیده میشود.
زمین شیمی بر اساس بررسیهاي زمین شیمی، ناهنجاريهایی از عناصر سرب، روي، مس و طلا در منطقه مشاهده میشود. تعداد 21 نمونه خرده سنگی از محل دگرسانی و کانی سازي براي مطالعات زمین شیمیائی منطقه برداشت و به منظور تجزیه عناصر پایه نمونهها به روش تجزیه اتمی در آزمایشگاه دانشگاه اصفهان مورد تجزیه قرار گرفت که در جدول شماره 1 ارائه گردیده است.
