بخشی از مقاله
چکیده
وارد آمدن ضربه غیر متنفذه شدید به جمجمه اسب ها ممکن است منجر به جابجایی سریع مغز و کنده یا کشیده شدن عصب بینایی محیطی گردد. این وضعیت اغلب به دنبال ضربات غیر شکننده به ناحیه قله سر رخ می دهد.علائم ضربه مغزي بر اساس ناحیه آسیب دیده , وسعت آسیب و طول مدت آسیب دیدگی متفاوت است. یک راس نریان با سن حدود 7سال که به علت برخورد شدید سر به دیوار دچار کوري کامل دوطرفه شده بود در تاریخچه اخذ شده عدم شوك پس از ضربه به سر وجود داشت .
حیوان 6ساعت بعد از ضربه وارده مورد معاینه قرار گرفت اسب توانایی راه رفتن روي یک خط مستقیم را نداشت و همچنین قادر به عبور از موانع نبود. و بازتاب مردمک در مقابل تابش نور منفی بود. Menace تست منفی بود و با معاینه شبکیه چشم توسط افتالموسکوپ کاهش تعداد و قطر عروق شبکیه و همچنین کمرنگی صفحه بینایی مشخص بود. با تهیه عکس رادیو گرافی آسیب دیدگی سینوس هاي Frontal مشهود بود.
از آنجا که افزایش فشار داخل جمجمه اي باعث گشادي مردمک می گردد براي کاهش خیز مغزي پروسه درمانی زیر انجام شد , فوروسماید 1mg/kg روزي دو نوبت داخل عضلانی تا دو روز . پردنیزولون 30mg/kg داخل سیاهرگی یک نوبت و دو تا شش ساعت بعد با دز 15mg/kg داخل سیاهرگی . دگزامتازون داخل عضلانی هر دوازده ساعت تا سه روز.و با تکمیل پروسه درمانی تغییري در دستگاه بینایی و پاسخ به رفلکس نور مشاهده نشد.
مقدمه
ضربه هاي وارده به ناحیه سر باعث بروز عوارض وسیع و متعددي می شود؛ این عوارض از وقوع پارگی هاي جزئی و خراشیدگی تا ایجاد شکستگی ها و به جا گذاشتن نقایص استخوانی، عصبی، حسی و حرکتی مختلف که منجر به نقایص زیبایی و عملکردي متعدد در بیمار خواهد شد متفاوت است, اما هیچ کدام از آنها به اندازه عارضه کوري مهم و حیاتی نمی باشد. بینایی یکی از حیاتی ترین حواس تمام حیوانات می باشد و ازدست دادن آن عارضه اي خطرناك است که توجه فوري را می طلبد . اسب ها به دلیل اندازه جثه خود، رفتار و جمجمه نسبتا نازك در مقایسه با سایر دام هاي اهلی نسبت به ضربه وارده به سر حساس تر اند . جراحات ضربه اي وارده به اسب ها بیشتر اوقات نتیجه لگد زدن ها ، ضربات شدید - - sharp blow ویا در اثر افتادن به پشت ایجاد میگردد.
تظاهرات بالینی ضربه مغزي به منطقه اي از مغز که آسیب دیده است، وسعت جراحات و طول مدت وارد آمدن جراحات بستگی دارد. باد کردگی شدید مغز منجر به جابجایی خلفی و فتق مغز میگردد . فشردگی ساقه مغز با اختلال در عملکرد اعصاب مغزي یکی پس از دیگري ، آشفتگی شدید در امر هوش یاري و ریتم غیر طبیعی تنفسی مشخص می گردد.
فشردگی mesncefalo و tectum منجر به کشیدگی سفت و سخت اندام هاي حرکتی ناشی از قطع فعالیت مغزي در اثر نقص راههاي رتیکولو اسپاینال می گردد. فشردگی Mielencefalo منجر به بروز الگو هاي تنفسی کاسمال ، بیوت یا شین استوك ، تشدید باز تاب ها ، فلجی هر چهار اندام حرکتی و فقدان بازتاب هاي مردمک می گردد. جراحات فشاري مزن سفال در ناحیه هسته مربوط به حرکات چشم - oculomotor - منجر به مردمک هاي گشاد در همان طرف ضایعات یک طرفی ساقه مغز می گردد. وارد آمدن ضربه غیر متنفذه شدید به جمجمه اسب ها ممکن است منجر به جابجایی سریع مغز و کنده یا کشیده شدن عصب بینایی محیطی گردد. این وضعیت اغلب به دنبال شکستگی هاي basisphenoid یا ضربات غیر شکننده به ناحیه قله سر - - poll رخ می دهد.علائم ضربه مغزي بر اساس ناحیه آسیب دیده , وسعت آسیب و طول مدت آسیب دیدگی متفاوت است. اما بطور کلی شامل کوري, فقدان بازتاب هاي مردمک و اتساع مردمک می باشد
در صورت شکستگی استخوان basioccipital نشانه هاي نا متقارن اختلال دهلیزي شامل حرکات منظم و دوره اي افقی یا چرخشی هر دو کره چشم , لوچی بطنی جانبی طرف ضایعه دار , لوچی پشتی میانی طرف مقابل , چرخش سر و کوري طرف مقابل میگردد, اسب هاي که قادر به راه رفتن هستند به سوي طرف ضایعه دار متمایل شده یا می چرخند
پس از وارد آمدن ضربه شدید به سر , خونریزي داخل مغزي یا نقص در تمامیت عروقی وخیز مغزي روي میدهد.بادکردگی مغز یا تشکیل هماتوم سبب جابجایی بافت عصبی می گردد .این افزایش فشار به مایع مغزي نخاعی منتقل می گردد و مانع از جریان طبیعی خون از میان سرخرگ ها مغزي می گردد که منجر به کمبود اکسیژن مغزي و خیز بین و داخل سلول هاي عصبی می شود
هنگامی که باد کردگی مغز شدید می شود مراکز تنفسی تحت فشار قرار می گیرد که به کاهش اکسیژن خون و اسیدوز می انجامد .دي اکسید کربن اضافی به داخل مغز انتشار می یابد و آب نیز آن را دنبال می نماید در نتیجه دستگاه عصبی مرکزي بیشتر متورم می گردد و اسیدوز و کاهش اکسیژن خون نشت عروقی و تنزل اکسیژن خون را بدتر می کند . تحت فشار قرار گرفتن CNS سبب کمبود بیشتر اکسیژن می شود که سپس منجر به وخامت چشمگیر و سریع وضعیت بیمار می گردد
اصول دارو درمانی براي ضربه مغزي عبارت اند از برقراري عملکرد مناسب تنفسی , تجویز دارو هاي مدر اسمزي , کنترل تشنج , تامین مواد غذایی وآب و محافظت دام از وارد آوردن آسیب به خود . اطلا عات تجربی نشان می دهد متیل پردنیزولون در اوایل خیز مغزي سود مند است این فایده ناشی از فعالیت ضد اکسیداسیون ترکیبات استروئیدي است
مواد وروش کار:
یک راس نریان با سن حدود 7 سال که به علت برخورد شدید سر به درب اصطبل در حین مقید سازي دچار کوري کامل دوطرفه شده بود که بدون هیچ گونه جراحت خارجی و صدمه فیزیکی به کلینیک مراجعه کرد که در تاریخچه اخذ شده از دامدار عدم شوك پس از ضربه به سر بیان شد. حیوان 6ساعت بعد از ضربه وارده مورد معاینه قرار گرفت و توانایی راه رفتن روي یک خط مستقیم را نداشت , همچنین قادر به عبور از موانع نبود.الگوي تنفسی کمی تغییر داشت و دچار Tachypnea بود.
مردمک هر دو چشم متسع و بازتاب آن ها در مقابل تابش نور منفی بود. - شکل - 1 تست Menace منفی بود و با معاینه شبکیه چشم توسط افتالموسکوپ کاهش تعداد و قطر عروق شبکیه و همچنین کمرنگی صفحه بینایی مشخص بود. با تهیه عکس رادیو گرافی آسیب دیدگی سینوسهاي Frontal مشهود بود.
از آنجا که افزایش فشار داخل جمجمه اي باعث گشادي مردمک می گردد براي کاهش خیز مغزي پروسه درمانی زیر انجام شد:
فوروسماید 1mg/kg روزي دو نوبت داخل عضلانی تا دو روز
. متیل پردنیزولون 30mg/kg داخل سیاهرگی یک نوبت و دو تا شش ساعت بعد با دز 15mg/kg داخل سیاهرگی . دگزامتازون داخل عضلانی هر دوازده ساعت تا سه روز تجویز شد.و با تکمیل پروسه درمانی تغییري در دستگاه بینایی و پاسخ به رفلکس نور مشاهده نشد.
شکل :1 اتساع مردمک چشم
شکل:2 آسیب دیدگی سینوس هاي Frontal
بحث و نتیجهگیري
به طور کلی درمان موفقیت آمیز کوري تا حد زیادي به تشخیص صحیح, اتیولوژي و عامل مسبب آن بستگی دارد. مشخصا در این مورد کنترل به موقع افزایش فشار CSF کمک کننده است. از دست دادن ناگهانی بینایی در یک چشم شایعتر از کوري ناگهانی دو طرفه است و سایر علل شایع آن شامل انسداد شریان یا ورید مرکزي شبکیه ، جداشدگی شبکیه و خونریزي همچنین ادم شدید در زجاجیه یا شبکیه می باشد. - 4 - علاوه بر این کوفتگی و کمپرس شدن عصب بینایی پارگی وسیع وکوفتگی کره چشم و نوروپاتی تراماتیک عصب بینایی نیز به عنوان یکی از علل ایجاد کوري متعاقب صدمات وارده به ناحیه سر ذکر شده است
کوري متعاقب صدمه به اربیت معمولا به علت خونریزي پشت کره چشم ایجاد می شود و منشأ خونریزي سرخرگ اینفرا اربیتال یا یکی از شاخه هاي آن و گاهی شاخه هاي سرخرگ اتموییدال قدامی و خلفی می باشد. خونریزي منشأ سرخرگی دارد و اگر درناژ آزاد براي رفع تحت فشار قرارگرفتن ناحیه وجود نداشته باشد، باعث افزایش فشار داخل کره چشم و فشرده شدن عروق تغذیه کننده عصب بینایی می شود و همچنین با جریان خون عروق شبکیه تداخل ایجاد می کند و باعث ایسکمی شبکیه می شود. تظاهرات بالینی خونریزي پشت کره چشم شامل تورم پلک ها، درد کره چشم، پروپتوز، خیز ملتحمه چشمی - chemosis - دیپلوپی، اکیموز تحت ملتحمه اي، افزایش فشار داخل کره چشم، میدریاز، سختی قوام کره چشم , - stony hard - کاهش قدرت بینایی منجر به کوري و. افتالموپلژي می باشد.
در خصوص ادم و کوفتگی عصب بینایی، درمان از دست رفتن بینایی به دلیل شکستگی اربیت و تحت فشار قرارگرفتن عصب بینایی مورد اختلاف نظر است. برخی از نویسندگان رفع فشار - decompression - اورژانس عصب بینایی را پیشنهاد می کنند؛ عده اي دیگر درمان با دوز بالاي. استروئید را به نفع بیمار میدانند. عمل رفع فشار از روي عصب بینایی را می توان توسط اعمال جراحی انجام داد. - 5 - در این خصوص Martin و همکاران در سال 1986 صدمه به عصب بینایی وکوري دو طرفه را گزارش کرد که بع از تجویز داروهاي مدر وضد التهاب بهبودي حاصل نشد.
