بخشی از مقاله
چکیده
متن زیر مروری کوتاه و کلی از خصوصیات اصلی کاربردهای مدیریت ریسک می باشد. در این مقاله نمونه ایی از مدیریت ریسک در شرایط عدم قطعیت بصورت چندسطحی و سلسله مراتبی ارائه شده است . در نمونه های مشابه قبلی راجع به مدیریت ریسک با استفاده از روش AHP1 مطالبی ذکر شده است اما در این مقاله به پیاده سازی مدیریت ریسک در محیط فازی پرداخته شده است. در قسمت آخر محاسبات مقدماتی ریاضی براساس ماتریس مقایسه دو به دوی فاکتورهای ریسک ارائه شده است که میتوانند پایه اصول روش FAHP در این نمونه باشد.
-1 مقدمه
بحرانهای اقتصادی و فرآیندهای پیچیده محیطی و اجتماعی و همچنین مدیریت ریسک در سالهای گذشته نشانگر لزوم ایجاد یک مدل محاسباتی جدید به منظور پیشبینی تاثیرات آنها میباشد. تشخیص و راه حل میتوانند هم یک سیستم تصمیم گیرنده چند پارامتری و چند معیاری مملو از نشانههای ارتباط با فاکتورهای ریسک باشد که این نتیجهایی در بر ندارد، و یا سیستم چند معیاری که برگرفته شده از نشانه ها و فاکتورهای ریسک باشد.
مرور مفصلی از نمونههای ریسک و چندین روش کمیتی برای بررسی ریسک در کتابهای نوشته شده توسط هامیس[1] و ووس [2] موجود می-باشد. روشهایکمّی بررسی ریسک موجود در حال حاضر براساس الگوهای پیشرفته و شناخته شده در زمینه محاسبات ریاضی، بالاترین محاسبات کمیتی، فرضیههای اماری و تئوری احتمالات میباشد. بدیهیست استدلالهایی که بر پایه آمار و ارقام میباشند مستلزم آزمایشهای زیاد، زمان و محاسبات بسیار میباشند.
پیچیدگی روند این موجب افزایش زمان اجرا و غالبا اجرای پارامترهای سیستم برای کاربر آسان نمیباشد. روش عددی و عملیاتی نیز قادر به رفع ابهامات و خطا های پارامتری سیستم و یا ارائه نظر کارشناسانه بصورت انسانگونه و گفتاری نمیباشد. به دلیل همین پیچیدگی و ابهام در آن سیستمها نیاز به الگوهای محاسبات انعطافی را برمی انگیزد.
بِنَا به نظر مهندسین مجرب، کسب تجربیات در زمینه محاسبات انعطافی میتوانند برای إیجاد الگوهای کاربردی خطر پذیری نه تنها در علم مهندسی بلکه دربسیاری از زمینه های کاربردی دیگر مورد استفاده قرار گیرد . وانگ در کتاب خود اقدام به معرفی واژه مهندسی خطر پذیری می کند که در ارتباط با هزینه و برنامه زمانی پروژه ای می باشد که بالقوه توان اجرائ بهتر و یا بدتر از انتظار را دارا می باشد .[3] تجربیات مهندسی کنونی، بطور مثال در زمینه فازی، وعده از سنجش های ثانوی در زمینه ریسک های کاربردی و مدیریتی در سطح جهانی می دهد.
سیستم تصمیم گیری که بر مبنای منطق نامعلوم فازی باشد شامل پارامترهای مبهم نیز می باشد. بالاخص در مدیریت ریسک که براساس این منطق باشد مجموعه های نامعلوم مشخص کننده فاکتورهای نامعلوم - فازی - نیز می باشند و تکنیک هایی که بر این مبنا هستند در یکپارچه سازی خطاهای ریشه ایی، نامشخص و ذهنی بودن اطلاعات در دسترس و همچنین انتشار خصوصیات در سراسر مدل کمک می کنند. روش الگوسازی منطق نامعلوم - فازی - نیز میتواند در سیستم مدیریت ریسک به منظور ارزشیابی میزان ریسک در جایی که کارشناسان اطلاعات کافی برای اعمال شیوه های اماری در دست ندارند، یاری دهد.
روش های متعددی برای هموار سأختن مدیریت خطرپذیری در موقعیت های نامعلوم - فازی - موجود می باشند. به نظر می رسد روش هایی که بر پایه سیستم فازی خصوصا در شرایطی که دانسته ها محدود و اطلاعات کافی از علت و معلول در دست نیست و یا جایی که مشاهدات قابل بیان بصورت گفتاری هستند می توانند بسیار کارساز باشند .[4]
ساختار الگوهای مدیریت ریسک وابسته به مورد می باشند، اما دریک چنین سیستم پیچیده ایی توصیه می شود که به گروه هایی چند شاخه ایی سازماندهی شوند. روش سلسله مراتبی کاربرد زبادی دارد. شاخص های این سیستم از قرارند: فرایندی چند پارامتری، چند معیاری که پارامترهای داده شده در واقع فاکتورهای خطر - ریسک - سنجیده شده هستند، و قوانین و عملکرد این سیستم چند معیاری نیز در مراحل تصمیم گیری دخیل هستند.[5] تحلیلات سلسله مراتبی - AHP - این سیستم پیچیده را با مقایسه دو به دوی فاکتورهای مهم و ارتباط دوجانبه بین آنها گسترش می دهد.
-2 تجزیه و تحلیل مدیریت ریسک
مدیریت ریسک شناسایی، ارزیابی و اولویت سازی خطرات است، را می توان آن چنین تعریف کرد که تاثیر نامشخصی بر اهداف، مثبت یا منفی، به همراه استفاده هماهنگ و اقتصادی از منابع به منظور کاهش، نظارت و کنترل وقوع و یا احتمالات بروز خطر و یا تاثیرات ناشی از آن است .[6] روش های استفاده شده در مدیریت خطرپذیری از قسمت های دیگ سیستم های مدیریتی برگرفته شده است.
فن آوری اطلاعاتی، دسترس بودن منابع و عوامل دیگر نقش بسزایی در ایجاد و توسعه سیستم جدیدی را داشته که با شناسایی و سنجش میزان خطرات باعث کاهش ضرر و زیان های احتمال را کاهش می دهد [7]عموماً. پروسه مدیریت ریسک شامل مراحل توصیف شده در ذیل می باشد. اولین قدم، شناسایی خطرات احتمالی در سیستم عملکردی در تمامی مقاطع می باشد.
ارزشیابی، یا همان برآورد و طبقه بندی ساختاری خطرات شناسایی شده، قدم بعدی است. سنجش بر اساس شدت خطر و میزان و احتمال وقوع ان تعیین میشود، ثبت روابط احتمالی نیز بسیار حائز اهمیت است همچنین درجه و تاثیر روابط بین عوامل خطر .عوامل خطر ثبت شده و درجه آنها می تواند توصیفی از تاثیراتکمّی و کیفی آنها بر محیط باشند.
فرم گسترش الگو می تواند دربرگیرنده نحوه پاسخ به عملکرد این خطرات ، روش های محاسبه میزان خطر در تصمیم گرفته شده و یا روش استدلال آنها باشد. درصورت وجود سیستم بازخورد، نظارت و مرور سیستم مرحله مهمی است که باعث پیشرفت سیستم خواهد شد .و این داینامیک بودن و تداوم مدیریت خطرپذیری را با شاخص های درست و کنترل صحیح تضمین می کنند.
مرحله مرور و بازبینی دربرگیرنده وقوع خطرات احتمالی جدید با توضیحات آنها میشود. نقش کنترل و نظارت بر خطرات پیچیده این است که در آینده بتوان تاثیرات مخرب عوامل خطر را کاهش داده تا منجر به إیجاد احتمالی یک نظام مدیریت خطرپذیری جهانی توسعه یافته از یک نظام فرعی شود.[8] فضای مدرسه در طول یک روز می تواند بر روی رفتار ها تأثیر و معلوم و معینی بگذارد. به طور مثال، در کلاس؛ اگرچه ویژگی های فیزیکی کلاس ثابت باقی می ماند، اما ممکن است در تمام مدت روز، مبنی بر عواملی مانند مطلبی که تدریس شده، معلم، سن دانش آموزان و یا یک گروه پر انرژی، در میان عوامل دیگر بر رفتارها تأثیر بگذارند .[9]
این مهم است که به خاطر بسپاریم این نظریه ها فراتر از کلاس درس می باشد. ورودی محوطه مدرسه شایستگی رسیدگی در طراحی و دوباره طراحی فضای مدرسه می باشد، همانطور که موانع و تسهیل رفتارهای مربوط به تندرستی دائماً مطرح و تفسیر می شوند. نمونه ای از کلاس های تربیت بدنی که فضاهای ایستایی دارند، گاهی اوقات تغییر شکل می دهند و روزانه توسط جمعیتی از دانش آموزان مختلف، اهداف متعدد و مختلف را تحقق می بخشد.
آیا تنها یک فضای بزرگ باید مورد استفاده قرار بگیرد تا گروه ورزشی با تأکید بر کار گروهی را اداره کند ؟ و آیا باید فضاهای کوچکتر و متنوع تری برای فعالیت هی بزرگتر طراحی شود؟ پاسخ به این سوال و سوالات دیگر نیازمند در نظر گرفتن تقاطع بین محیط تربیت بدنی و نیازهای در حال تغییر گروه دانش آموزان مختلف می باشد.
-3 مدیریت ریسک فازی
این عدم قطعیت و ابهام از سیستم مدیریت ریسک پیچیده، و فرض محیط چند معیاری و چند پارامتری، که منطق فازی آن بر اساس منطق تقریبی به نظر میرسد، برای کاربر یک ابزار مفید میباشد. به طور کلی سیستم مدیریت ریسک در قالب مقدماتی و اولیه، شامل شناسایی عوامل ریسک مراحل تحقیقاتی، ارائه خطرات محاسبه شده و مدل تصمیمگیری میباشد.
این سیستم میتواند با نظارت و بررسی برای بهتر کردن خطرات حساب شده و سیستم تصمیمگیری، توسعه یابد. این مدل برای حل مدل مبتنی بر دانش، که در آن مدل سازی ارتباط زبان شناسی مورد نیاز است، و دانش باطنی و خارجی - توصیفی، عِلّی، آماری و دانش اکتشافی - در فرآیند تصمیمگیری آن گنجانده میشود. توجه کردن به همه این شرایط، نظریه مجموعه ابهامات به اداره کردن پیچیدگی مجهولات مدل کمک میکند و به کاربر تجسم فکری از مدل کارآمد و مؤثر و سیستم ساختاری ارائه میدهد.
مدیریت ریسک بر پایه نامعلوم - فازی - فرض می کند که عامل خطرات نامعلوم هستند - به دلیل متغییر بودن یا ارائه زبانی - . علاوه بر این، بنا بر استفاده از محاسبات فازی - نامعلوم - ، هدف از مدیریت ریسک، روشی برای فهمیدن نتایج نهایی مثل، تصمیمگیری سطح خطر پذیری و ... ساخته شده است. بر اساس رویکرد بشر که در آن قوانین اساسی و سفارش برای کارشناسان شناخته شده است، طبیعی است که ارائه مبتنی بر قاعده پیشنهاد شود.
در این سیستمها مدیریت ریسک و گزارش محاسبه سطح خطر در قالب قانون نتیجه گیری و محاسبه عوامل خطر پذیری و یا محصول - خروجی - تصمیمگیری - محصول خلاصه شده - ، با استفاده از روش منطق مبتنی بر تقریبی فازی - نامعلوم - بدست آمده است. با توجه به منطق فازی و نتایج مجموعه نظریههای فازی - نامعلوم - ، امکانات بیشتری برای گسترش دادن مدل مدیریت ریسک نامعلوم مبتنی بر مدل سازی عوامل ریسک نوع2 می باشد، که سطح متغییرهایی از ارزش اعضا و یا نحوه استفادهی آن را نشان می دهد، که موضوع را به سمت انواع فرآیند تصمیمگیری نامعلوم - فازی - اپراتور جهت می دهد.
سلسله مراتب و یا ساختار چند سطحی فرآیند تصمیمگیری، به عوامل ساختاری نظام پردازی دسته بندی شده، که با توجه به اهمیت آن و یا سایر ویژگی های قابل توجه محیطی و یا با تأکید بر عوامل مدیریت ریسک، این امکان را می دهد از برخی سیستم های فرعی استفاده شود و یک روش مناسب برای اداره کردن پیچیدگی سیستم می باشد. کر و همکاران ، سلسله مراتب ریسک ساختار ازکار افتاده برای توسعه دادن مدیریت ریسک دانش محور که برای رویکرد نامعلوم - فازی - مناسب است را توصیف می کند .[8]
ریسک از تعریف سادهای به عنوان نتایج مخالف - ناسازگار - از یک رویداد، از جمله حوادث و نتایج با متغیرهای زیاد، و قاعده کلی احتیاطی اصلی - نهادی - ، مانند قطعیت کافی، پیشگیری و سطح طراحی شده از حفاظت، شروع می شود. که هرکدام از اینها می تواند نشان دهنده یک مجموعه نامعلوم - فازی - باشد. استراتژی مدیریت ریسک ممکن است به عنوان یک مثال ساده ای از فرآیند تصمیمگیری احتیاطی مبتنی بر اساس قاعده کلی تصمیمگیری منطق فازی - نامعلوم - مشاهده شود .[9]
-4 دسته بندی اوزان مدل فازی
براساس ایده اصلی سیستم مدیریت ریسک [8] می-توان عوامل سلسله مراتب سیستم خطر پذیری - ورودی - ، عوامل مدیریت ریسک - سیستم تصمیم¬گیری - و جهت و یا روش-هایی برای رسیدن به وضعیت الگوریتم سطح خطر، را افزایش داد. در واقع این روش ها عوامل ریسک برای عمل روی سطح بعدی فرآیند مدیریت ریسک می¬باشد . به طور خلاصه: عوامل ریسک در سیستم پیچیده با توجه به رویدادهایی که در آن رخ داده است، دسته بندی می¬شوند. پیامد ریسک تعیین کننده فاکتورهای مهم برای محاسبه کردن و یا افزایش اثرات منفی می¬باشد. این فاکتورها توسط قانون » اگر.... پس از آن قوانین است« تعریف می شود.
