بخشی از مقاله
چکیده
تولید زباله هاي شهري در سال هاي اخیر رشد روز افزونی داشته است که محیط زیست شهري و زندگی روزمره ساکنان را با مخاطرات زیادي روبرو می سازد. بسیاري از هزینه هاي شهرداري ها نیز صرف جمع آوري، حمل و نقل و دفع زباله می شود. از آن جا که زباله طلاي کثیف نام دارد، می توان با رعایت تدابیري، علاوه بر کاهش تولید زباله، درآمد پایداري را براي شهرداري ها به وجود آورد که در این صورت، با کاهش آلودگی هاي زیست محیطی شهري، حقوق شهروندي نیز رعایت شده و یکی از نیازهاي شهروندان که محیط زیست سالم تر است، بر طرف می شود.
در این مقاله، ابتدا مؤلفه هاي اجتماعی، اقتصادي و زیست محیطی توسعه پایدار شهري بررسی شده و عوامل مؤثر در افزایش مشارکت شهروندان به تفصیل معرفی خواهد شد. سپس کلان شهر تهران که میزان تولید زباله روزانه آن به ازاي هر نفر 600 تا 1200 گرم است، مورد بحث قرار می گیرد و در انتها پس از استخراج معیارها و شاخص هاي کاهش تولید زباله هاي شهري و ارزیابی مناطق مورد مطالعه، با توجه به مطالعات میدانی صورت گرفته و مصاحبه ها با مردم و مسئولین، راهکارهاي مؤثر عملیاتی با تأکید بر پایداري شهري و مشارکت شهروندان ارائه می شود.
-1 مقدمه
توسعه شهرنشینی، رواج فرهنگ مصرف گرایی، افزایش جمعیت و به تبع آن پیچیده تر شدن زندگی جوامع بشري در قرن جدید، محیط زیست انسانی و طبیعی را با مخاطرات جدي مواجه ساخته است. یکی از بارزترین این مشکلات در جوامع بشري، افزایش تولید مواد زائد است. در کشور ما افزایش روز افزون جمعیت و گسترش مداوم شهرها از یک سو و ازدیاد و توسعه فعالیت هاي صنعتی، تجاري و خدماتی از سوي دیگر، منجر به تولید مقادیر زیادي مواد زائد در شهرها شده است. به طور کلی در کشور ما روزانه بیش از 60 هزار تن زباله تولید می شود - عمرانی، - 5 :1389، که این مقدار در مقایسه با سایر کشورهاي جهان بیشتر است، اما مدیریت پسماند و خط پردازش زباله از رشد کمتري برخوردار بوده است.
همچنین در شهر تهران، روزانه بیش از 7500 تن زباله جمع آوري می شود - پایگاه اطلاع رسانی خبر آنلاین، . - 1391/4/16 لذا با توجه به هزینه هاي گزاف جمع آوري زباله در شهرهاي کشور و با عنایت به این که حدود 80 درصد کل مخارج مدیریت مواد زائد جامد، مربوط به جمع آوري زباله است، این نکته ضروري به نظر می رسد که ابتدا باید نحوه ارتباط سرانه تولید پسماند با عوامل مختلف کالبدي، اجتماعی و زیست محیطی بررسی شود، سپس با برنامه ریزي هاي مناسب، فرهنگ سازي عمومی در این زمینه صورت پذیرد تا در نهایت منجر به کاهش سرانه تولید پسماند شود که در این صورت، علاوه بر کاهش آسیب به محیط زیست، بار مالی ناشی از جمع آوري زباله نیز کاهش چشمگیري براي مدیریت شهري خواهد داشت.
طرح تفکیک زباله از مبداء، یکی از طرح هایی است که در راستاي توسعه مدیریت پسماند شهري و کاهش عوارض و مشکلات بهداشتی و زیست محیطی ناشی از جمع آوري و دفع غیر صحیح زباله هاي شهري اجرا میشود. تفکیک از مبداء یعنی جمع آوري و جداسازي زباله از خانه ها، ادارات و کارخانجات که این امر با آموزش صحیح فرهنگ بازیافت و همکاري و مشاکت مردم در جهت تفکیک و ریختن هر یک از اقلام زباله ها در کیسه هاي جداگانه امکان پذیر و با صرفه ترین روش است. اما این نکته که از چه طریقی بتوان مشارکت مردم را جلب کرد و به آن ها آموزش صحیح و موثر ارائه داد، از دیگر نکاتی است که در این پژوهش مورد بررسی قرار می گیرد.
-2 روش تحقیق
این پژوهش که از نوع تحقیق کاربردي است، روش هایی که در این پژوهش مورد استفاده قرار خواهد گرفت شامل: پیمایش، مصاحبه و اسنادي است و ابزارهاي گردآوري اطلاعات شامل : مصاحبه، مشاهده، تکمیل پرسشنامه، فیش برداري، عکسبرداري، جدول و ... می باشند. همچنین به منظور ارزیابی و سنجش معیارها، شاخص ها و اولویت بندي آن ها نیز از روش ماتریس گولر استفاده می شود. ناگفته نماند که روش تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز هم به صورت کیفی و هم کمی می باشد. سپس راهکارهاي عملیاتی مؤثر در کاهش سرانه تولید پسماند با تأکید بر توسعه پایدار و مشارکت شهروندان ارائه خواهد شد.
-3 پیشینه تحقیق
نتیجه پژوهش هاي به عمل آمده، دستیابی به رهیافتی اثربخش و کارآمد به عنوان یک فرآیند متدولوژیک بومی براي امکان سنجی زیست محیطی مراکز دفن پسماندهاي شهري، متناسب با شرایط زیست محیطی ایران و نیازهاي مهندسین مشاور دست اندرکار این مطالعات و همچنین جامعه دانشگاهی ذیربط جهت کاربست عملی آن در گستره ملی بوده است.
