بخشی از مقاله
مقدمه
نوآوری های حوزه بانکداری و پرداخت همراه درسال های اخیر تاثیر بسزایی در تسهیل روند گردش معاملات در جهان داشته است. حرکت تمامی بانک ها و موسسات مالی در جهان و نیز در ایران به سمت استفاده از تکنولوژی می باشد چرا که هدف اصلی از نوآوری های حوزه بانکداری و پرداخت همراه کاهش هزینه ها، بهینه سازی مصرف انرژی مدیریت، به کارگیری سیستم های جدید، مدیریت هزینه ها و در نهایت راحتی و رضایت مشتریان می باشد و می تواند به اقتصاد کشور کمک شایانی بنماید.
از اهداف دیگر این نوآوری ها اینست که سازمان های مربوطه با استفاده از آنها بتوانند برنامه های راهبردی برای نوسازی خود فراهم نمایند و فاصله خود را نسبت به سایر رقبا حفظ نمایند. با این وجود شرط لازم برای بهره برداری مناسب و کارآمد از این فن آوری ها و موفقیت آمیز بودن آنها اینست که سیستم های پرداخت و شرکت های واسط موثر وجود داشته باشند و مزیت هایی همچون دسترسی در هر مکان و زمان، سهولت در دریافت خدمات، قابلیت نفوذ در میان شهروندان، پایین بودن هزینه های عملیاتی و قابلیت پاسخگویی در برابر نیاز کاربران را دارا باشند. در این مقاله سعی بر آن شده نوآوری های جدید بانکداری مانند NFC ، RFID ، IrDA و IrFM ، کیف پول آنﻻین، قابلیت های خودپردازها و بانکداری تلویزیونی که در کشورهای پیشرفته در حال استفاده می باشد و بسیار مورد استقبال کاربران و مشتریان بانکها قرار می گیرد که جای خالی آنها بسیار در ایران احساس می گردد، توضیح داده شود.
شرح و بحث
تاریخچه بانکداری الکترونیکی در جهان
اینترنت در سال 1970 توسط متخصصین دانشگاهی به منظور اشتراک دریافت ها ،گسترش یافت و تا سال 1993 بین عموم خصوصاً تجار از محبوبیت ویژه ای برخوردار گردید عواملی که بانکداران را به سمت اینترنت سوق داد شامل مواجه شدن با مبالغ هنگفت، مشتریان زیان ده و رقابت بین غیر بانکی ها بوده است. در سال 1994 بانکها آغاز به تحقیق در اینترنت نمودند تا به عنوان یک سیستم تحویلداری پیشنهادی برای محصولات و خدمتشان از بانکداری اینترنتی استفاده کنند این نوع بانک برای هر تراکنشی قیمت کمتری را از بانک شعبه دار پیشنهاد نمود همچنین به دسترسی بازار جهانی و آسایش بیشتر مشتریان توجه بیشتری نشان داد.
در اروپا همه بانکها از بانکداری اینترنتی1 استفاده می نمایند و بزرگترین دلیل این اشتیاق وفاداری مشتری است چرا که اینکار باعث میشود فرد در هرجا امکان استفاده از خدمات بانکی را داشته واحساس جدایی از بانک را نداشته باشد. از بین رفتن محدودیتها ی جغرافیایی و نیز از بین رفتن محدودیتهای زمانی برای دسترسی به بانک از جمله مهمترین عوامل افزایش کارایی بانکداری نوین است. علاوه برآن این یک بازی برد است و به این وسیله هزینه ایجاد هزاران شعبه فیزیکی به تاسیس یک شعبه مجازی کاهش می یابد و این برای بانک یعنی برد واقعی در هزینه.
بانکداری الکترونیکی در ایران
نوآوری های این حوزه که در سال های اخیر در ایران به وجود آمده و رشد بسیار گسترده ای داشته اند در قالبهای شتاب2، سپاس 3، ساتنا4، پایا5، کپا6، تابا7 و دیگر موارد بوده است و مهمترین کانال های بانکداری الکترونیک شامل رایانه های شخصی، کیوسک ها، شبکه های مدیریت یافته، تلفن های ثابت و همراه، دستگاههای خودپرداز و خوددریافت و پایانه های فروشگاهی می باشند و شاخه های بانکداری الکترونیک نیز شامل بانکداری اینترنتی، بانکداری مبتنی بر تلفن همراه و فن آوری های مرتبط با آن، بانکداری تلفنی، بانکداری مبتنی بر نمابر، بانکداری مبتنی بر دستگاههای خودپرداز و خوددریافت، بانکداری مبتنی بر شعبه های الکترونیکی و بانکداری مبتنی بر پایانه های فروشگاهی است.
1شبکه تبادل اطلاعات بین بانکی
2 سامانه ملی پرداخت الکترونیک سیار
3 سامانه تسویه ناخالص آنی
4 پایاپای الکترونیکی
5 کیف پول الکترونیک
6 سامانه تسویه اوراق بهادار الکترونیکی
ساماندهی نظام های پرداخت در بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران همزمان با ظهور بانکداری الکترونیک و یا تکوین شتاب آغاز شد که در این راستاشتاب با ایجاد ارتباط بین دستگاههای خود پرداز سه بانک رسماً متولد شد و با شکل گیری شاپرک جهت سازماندهی پرداخت از طریق پایانه های فروشگاهی ادامه یافت و مسیر طولانی برای فن آوری های تازه متولد شده و توسعه مدیریت پولی و بانکی کشور پیشروی خود خواهد داشت که نوآوری هایی را هم در این زمینه می طلبد. ایجاد سامانه شاپرک اقدام بسیار مهمی در این راستا بوده است چرا که بررسی تجارت موفق پرداخت همراه در دنیا نشان می دهد که ایجاد یک نهاد متمرکز به عنوان متولی نظارت بر فعالان این حوزه، تاثیر بسیار خوبی برای تسهیل و تسریع گسترش زیر ساخت ها، سرمایه گذاری و ارائه خدمات به مشتریان داشته است.
در دو دهه گذشته با افزایش حجم گردش های مالی وتجاری و هزینه تولید برای کشورها بار گزافی را در پی داشته است که باروند روبه رشد فناوری، ایجاد مفهوم پول مجازی با ابزارهای الکترونیکی زمینه ساز تحول در سیستم بانکداری گردید تا جایی که ابزاری جهت استفاده از این خدمات نظیر کارت های خرید، ترمینالهای خرید، دستگاههای خودپرداز و ....... گسترش یافت.
بانکداری الکترونیکی در ایران دارای مشکلات زیر ساختی نسبت به کشورهای پیشرفته امروزی می باشد بر اساس رتبه بندی انجام شده در سال 2012 میلادی جهت صنعت فناوری اطلاعات، کشور ما در رتبه 64 قرار داشته است در حالی که کشورهایی نظیر امریکا، ژاپن، کره جنوبی و انگلستان به ترتیب رتبه های نخست تا چهارم را به خود اختصاص داده اند.
مشکلات بانکداری الکترونیک در ایران
مشکلات بانکداری الکترونیک در ایران را می توان بدین شرح بیان نمود :
-1 عدم ایجاد اطمینان کافی در مشتریان و ضعف سرویس دهی، این ضعف نیز از عوامل دیگری سرچشمه می گیرد شامل زیرساختهای ارتباطی و ضعف در سیستمهای نرم افزاری موجود.
-2 عدم رشد بانکداری الکترونیکی را می تواند به دانش و مهارتهای کم مشتریان وابسته دانست.
-3 با وجود خدمات الکترونیکی از جمله همراه بانک1، دستگاه خودپرداز، انتقال وجوه ازطریق اینترنت و..... هنوزامکان خیلی از خدمات همچون خدمات بیمه ای، اعتبارات اسنادی و..... وجود ندارد و یا هنوز اجرایی نگردیده با توجه به اینکه فناوریهای جدیدی در حال ورود به بازار اطلاعات می باشند.
-4 عدم اتصال یا قطع موقت دستگاههای pos و خودپرداز در بعضی از موارد با شبکه و یا عدم وجود اسکناس در دستگاههای خود پرداز و یا گیر کردن کارت در دستگاه که باعث می گردد مردم پاسخ منفی دریافت کنند.
