بخشی از مقاله
تأمين مالي شركتها:
اغلب شركتها در روند فعاليتهاي،نياز به منابع مالي جديد و تأمين وجوه آن دارند.برخي از شركتها مي توانند نيازهاي مالي خويش را از طريق اخذ وام از بانك يا فروش سهام عادي و ممتاز خود تأمين نمايند اما براي تهيه وجوه نقد به منظور اجراي پروژه هاي عظيم مانند ساختمان پالايشگاه يا توسعه كارخانه هاي بزرگ و سد سازي و غيره مؤسسات بيشتر از مبلغي كه يك مؤسسه مالي بتواند در اختيار آنها قرار دهد به وجه نقد نياز دارند در چنين مواردي شركتها ممكن است اقدام به صدور سهام يا اوراق قرضه نمايند.
بايد توجه داشت كه هر كدام از شيوه هاي تأمين مالي داراي معايب و مزايايي مي باشد كه بسته به وضعيت شركتها فرق مي كند.مثلاً چنانچه شركتي جهت تأمين عمليات خود اقدام به صدور سهام نمايد و بدين طريق تعداد سهامداران خود را افزايش دهد،اين عمل احتمالاً موجب كاهش سود هر سهم مي گردد.بطور مشابه اگر تأمين مالي از طريق اخذ وام صورت گيرد،ممكن است وضع نقدينگي شركت جهت بازپرداخت اقساط سالانه آن مساعد نباشد بدين ترتيب اگر شركت براي مدت مديدي به منابع تحصيل شده نياز داشته باشد انتشار اوراق قرضه مي تواند شيوه مناسبي براي تأمين مالي مورد نظر باشد در اين صورت هزينه بهره اوراق قرضه نيز مي تواند تأثير بسزايي در سود خالص شركت داشته باشد.
انتشار اوراق قرضه به نوبه خود تابع شرايط و مقررات خاصي مي باشد از جمله طبق ماده 51 قانون تجارت تنها شركتهاي سهامي عام مي توانند اوراق قرضه منتشر نمايند.طبق ماده 55 همين قانون،انتشار اوراق قرضه ممكن نيست،مگر زماني كه كلية سرمايه ثبت شده شركت تأييد شده و در دو سال تمام از تاريخ ثبت شركت(در اداره ثبت شركتها)گذشته و در ترازنامه آن به تصويب مجمع عمومي صاحبان سهام رسيده باشد.
اوراق قرضه:
طبق ماده 52 قانون تجارت«ورقه قرضه»ورقه قابل معامله اي است كه معرف مبلغي وام است با بهره معين كه تمام يا اجزاء آن در موعد يا مواعد معيني بايد مسترد گردد.براي ورقه قرضه ممكن است علاوه بر بهره حقوق ديگري نيز شناخته شود.صدور اوراق قرضه،راهي براي كوچك و خرد كردن وام هاي بزرگ بوده و براي واحد صادر كننده نوعي بدهي بلند مدت مي باشند همچنين اوراق قرضه داراي شرايطي مي باشند كه روي برگه قرضه قيد مي گردد.از جمله مندرجات اوراق قرضه مي توان موارد زير را نام برد:
الف)مبلغ اسمي:
كه عبارت است از اصل مبلغي كه روي اوراق قرضه درج شده و نماينده بدهي شركت صادر كننده اوراق به دارنده آنها مي باشد.
ب)نرخ بهره:
نرخي است كه شركت صادر كننده اوراق قرضه مؤظف است بر اساس آن و بر مبناي مبلغ اسمي ورقه قرضه،به دارنده آن بهره پرداخت نمايد به نرخ بهره،نرخ سود تضمين شده نيز گفته مي شود.
ج)تاريخ هاي پرداخت بهره:
مبلغ بهره اوراق قرضه مممن است سه ماهه،6 ماهه يا يك ساله پرداخت گردد.به تاريخي كه روي ورقه قرضه جهت پرداخت اقساط بهره معين شده است،تاريخ پرداخت بهره گويند.
د)سررسيد اوراق قرضه:
سررسيد اوراق قرضه تاريخي است كه صادر كننده اوراق قرضه مكلف است مبلغ اسمي اين اوراق را به دارنده آن پرداخت نمايد با توجه به مطالب فوق مي توان اوراق قرضه را چنين تعريف كرد:
اوراق قرضه اسناد بهاداري است كه شركتهاي سهامي عام با انتشار آنها مبالغي وام گرفته و تعهد مي كنند كه اصل وام(مبلغ اسمي)را در سررسيد و سود تضمين شده(بهره)آنها را در تاريخ هاي معين مثلاً سه ماهه يا شش ماهه يا يك ساله بپردازند.
اوراق قرضه از جهاتي شبيه به سهام مي باشد از جمله هر دو اوراق قابل خريد و فروش هستند داراي ارزش اسمي مشخص بوده و ارزش مبادله اي هر دو در بازار بورس اوراق بهادار تعيين مي شود.
از جهت ديگر اوراق قرضه و سهام،داراي وجوه افتراق نيز مي باشند از جمله اين وجوه افتراق مي توان به موارد زير اشاره كرد:
1.اوراق قرضه براي موسسه صادر كننده نوعي بدهي مي باشد و دارندگان اين اوراق بستانكاران شركت مي باشند در صورتي كه دارندگان سهام،صاحبان شركت هستند.
2.صاحبان سهام در سود شركت شريك بوده و داراي حق رأي نيز مي باشند در صورتي كه دارندگان اوراق قرضه،اولاً حق رأي ندارند،ثانياً بر اساس نرخ تعيين شده و بر مبناي مبلغ اسمي اوراقي كه در اختيار دارند،بهره دريافت نموده و در سود شركت سهيم نمي باشند.
3.اوراق قرضه تنها توسط شركتهاي سهامي عام منتشر مي گردد،در صورتي كه سهام از طريق شركتهاي سهامي عام و خاص عرضه مي گردد.
4.بهره اوراق قرضه جزء هزينه هاي شركت بوده و به عنوان هزينه مالي در صورت حساب سود و زيان منعكس مي گردد در صورتي كه سود سهام جزء هزينه هاي شركت نيست و از محل سود خالص پرداخت مي گردد.
5.اوراق قرضه داراي تاريخ سررسيد بوده و مبلغ اسمي آنها بايد در تاريخ سررسيد پرداخت گردد در صورتي كه سهام فاقد تاريخ سررسيد بوده و تا پايان عمر شركت مي توانند باقي بمانند.
6.پرداخت بهره از تعهدات شركت مي باشد در صورتي كه سود سهام تا زماني كه توسط مجمع عمومي صاحبان سهام تصويب نشده است قابل پرداخت نمي باشد.
انواع اوراق قرضه:
اوراق قرضه را بر اساس ويژگي هاي مختلف مي توان به گروههاي متفاوتي طبقه بندي نمود كه اهم آن به شرح زير مي باشد:
اوراق قرضه با نام و بي نام:
نظر به اينكه اوراق قرضه،اوراق قابل ملاحظه اي است كه ممكن است در بورس اوراق بهادار خريد و فروش شود خريداران مجبور به نگهداري اين اوراق تا سررسيد نمي باشند انتقال مالكيت اين اوراق بستگي به ويژگي با نام يا بي نام بودن آنها دارد اوراق با نام در وجه شخص معيني صادر و نام خريدار در دفاتر واحد تجاري صادر كننده اوراق ثبت مي گردد زماني كه دارنده اين اوراق اقدام به فروش آنها مي نمايد واحد تجاري صادر كننده،آن اوراق را باطل و اوراق جديدي را به نام خريداران جديد صادر مي نمايد.اوراق قرضه بي نام،در وجه شخص معين صادر نمي شود و دارنده آن مالك آن تلقي مي گردد اين نوع اوراق قرضه طرفداران زيادي دارند.
به اوراق قرضه بي نام معمولاً مقداري كوپن بهره ضميمه است و در تاريخ هاي پرداخت بهره از آن اوراق جدا و به واحد تجاري صادر كننده يا بانك كارگزار آن تسليم مي شود تا واحد تجاري در مقابل،مبلغ بهره را پرداخت نمايد.به اوراق قرضه با نام عموماً كوپنهاي بهره ضميمه نيست و واحدهاي تجاري صادر كننده مستقيماً مبالغ بهره را براي دارنده اين اوراق ارسال مي نمايد.
اوراق قرضه تضمين شده و تضمين نشده:
اوراق قرضه بدون وثيقه را اوراق تضمين نشده گويند برخي از دارايي هاي واحد تجاري ممكن است به عنوان وثيقه بازپرداخت اوراق قرضه قرار گيرد.اگر واحد تجاري نتواند مبالغ اصل و بهره اوراق قرضه را در موعد مقرر بازپرداخت نمايد.دارايي هاي مورد وثيقه ممكن است از سوي دارندگان اوراق قرضه تملك شود اين نوع اوراق،اوراق قرضه تضمين شده نام دارند.البته اعتبار اوراق قرضه،اساساً به قدرت مالي و ارزش و اعتبار واحد تجاري بستگي دارد و چه بسا اوراق قرضه تضمين نشده برخي مؤسسات به مراتب معتبرتر از اوراق تضمين شده ديگر مؤسسات مي باشد.
