دانلود مقاله معدن

بخشی از مقاله

معدن

صنعت و معدن از ديرزمان ارتباطي تنگاتنگ با يكديگر داشته اند، انسان عصر باستان از طلا، نقره و يا مس (مواد معدني) در ساخت صنايع آن زمان كه محدود به ظروف و يا ساخت پيكره هاي خدايان و زيورآلات مي شد بهره مي بُرد و انسان عصر تكنولوژي از مواد معدني در ساخت همه ملزومات از لوازم آرايش گرفته تا صنايع سنگين و هسته اي استفاده مي كند.

پيوستگي صنعت و معدن چنان است كه مي توان معدن و مواد معدني را مادر صنايع دانست چه ، بدون مواد اوليه ايي كه از معادن استخراج مي شود، صنايع بزرگي نظير فولاد سازي، اكتشاف نفت و مواد سوختي، اتومبيل سازي و ... مختل مي شود. كشور ما به يمن دارا بودن پوسته جوان و برخورداري از موقعيت ويژه و تعداد و تنوع مواد معدني يكي از زرخيزترين كشورهاي جهان است. هم اينك بيشترين ذخاير مواد معدني و كانسنگ متعلق به مس است و بيشترين تجمع آن در استان

كرمان با 32 كانسار و 16معدن فعال و پس از اين استان ، استان اصفهان با 19 كانسار و 16 معدن فعال مس در مقام دوم قرار دارد. در اين نوشتار سعي بر آن است كه صنايع استخراج و تصفيه فراوانترين ماده معدني كشورمان يعني مس را بررسي و يك استان فعال در اين زمينه را معرفي كنيم. مس از دير زمان توسط ايرانيان در ساخت پيكره ها و ظروف به كار مي رفت. اينكه ايرانيان باستان چگونه و با چه وسيله اي به دانش تصفيه مس دست يافته و يا در چه كوره هايي عمل جداسازي فلز

از سنگ معدن را انجام مي دانند بر ما مشخص نيست ، به هر روي مس در تمام استان ها به ويژه در استان هاي كرمان ، اصفهان، خراسان و آذربايجان شرقي از فراواني مطلوبي برخوردار است. استان آذربايجان شرقي در كنار چهار استان اصفهان، يزد، سمنان و زنجان از قطب هاي صنعتي – معدني كشور به شمار مي آيد و معادن مس اين استان ذخيره قابل توجهي دارد. معادن مس اين استان سونگون (اهر) قره دره، مزرعه (اهر)، ابخرد و چشمه خان است. اين معادن و ذخاير فراوان آنها به دليل قرار گرفتن ايران در كمربند مس جهان به وجود آمده اند .

کانی‌شناسی
کانی‌شناسی یکی از شاخه‌های زمین‌شناسی است که به بررسی ویژگی‌های شیمیایی، ساختار بلورین و ویژگیهای فیزیکی کانی‌ها می‌پردازد. پژوهش بر روی فرایندهای پیدایش و نابودی کانی‌ها نیز در گستره بررسی‌های این دانش قرار می‌گیرد. تا سال 2004 میلادی بیش از 4000 گونه کانی توسط انجمن جهانی کانی‌شناسی (IMA) شناسایی شده است. از این تعداد، 150 کانی را می‌توان جزو کانی‌های معمول و 50 کانی را می‌توان از کانی‌های تا ندازه‌ای کمیاب بشمار آورد. بقیه آن‌ها کانی‌های کمیاب یا بسیار کمیاب هستند.

پیشینه
سده‌ها پیش از دستیابی انسان به فلزات و دانش استخراج و مصرف آنها، برخی از سنگها و کانیها مهمترین ابزار دفاعی، زراعی و شکار بشر بشمار می‌آمده‌اند. بشر نخستین، جهت تهیه ابزار سنگی از مواد دارای سختی زیاد همچون سنگ آتشزنه، کوارتزیت، ابسیدین، در کوهی و ... که در محیط زندگی‌اش فراوان بوده استفاده کرده است. نحوه استفاده و بکارگیری این مولد آنچنان در زندگی و پیشرفت انسان مؤثر بوده است که بر این اساس زمان زندگی انسان اولیه را به سه دوره دیرینه‌سنگی، میان‌سنگی و نوسنگی تقسیم شده‌اند. همزمان با شناخت فلزات و استخراج آنها عصر فلزات آغاز گردید. احتمالاً اولین فلز استخراج شده در حدود 450 سال ق.م، مس بوده است.

کانیها اجسامی طبیعی، بلورین، جامد، غیر آلی (معدنی) و همگن هستند که مشخصات فیزیکی ثابت و ترکیب شیمیایی مشخصی دارند. با توجه به همگن بودن شیمیایی کانیها، ترکیب آنها را می‌توان بوسیله فرمول نشان داد. با این وجود این فرمول در بسیاری از حالات، منظور عادی شمی را مجسم نمی‌کند، به این جهت در نگارش آن مفاهیم کریستال و شیمی به مقیاس وسیعی باید منظور گردد. برای معرفی کانیها علاوه بر فرمول آنها، تمام خواص فیزیکی مانند خواص نورانی، الکتریکی، مقاومت، سختی و بالاخره خاصیت بلورشناسی نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد. اساس مطالعه این خواص موضوع کانی‌شناسی عمومی را تشکیل می‌دهد.

تاریخچه
مصریان قدیم شش هزار سال قبل از میلاد در صحرای سینا فیروزه را به خاطر رنگ زیبایش استخراج می‌کردند. انسانهای دوران نوسنگی، سنگ آتشزنه را که دارای سطح شکست تیز است، به عنوان چاقو و سرنیزه، جهت تراشیدن چوب و تهیه نوک تیز کمان به کار می‌برند. علاوه بر تفریت که دارای سطح شکست منحنی شکل است برای تهیه تبر و از سنگ آتشزنه و پیریت جهت تهیه آتش استفاده می‌کردند.

دوره نوسنگی زمانی پایان یافت که انسان توانست در نتیجه آزموده‌های گوناگون از مس و قلع آلیاژی به نام مفرغ یا برنز تهیه کند. در طی عهد برنز بشر قرنها تجربه اندوخت تا سرانجام حدود 1000 سال قبل از میلاد مسیح به کشف و تهیه آهن توفیق یافت. به روایت دیگر حدود 2700 سال قبل عصر مفرغ آغاز شد که در این عصر انسان ابزار خود را از این آلیاژ تهیه می‌نموده است. حدود 3000 سال پ.م مصریها از ذوب سیلیس، شیشه تهیه نمودند و قرنها پیش از میلاد مسیح چین‌ها در فسیلها از کائولن ابزار چینی می‌ساخته‌اند. در طول تاریخ اطلاعات بسیاری در رابطه با چگونگی شکل گیری، جنس، ساختمان و سایر خصوصیات کانیها بدست آمده است.
سیر تحولی و رشد
در باخترزمین اینگونه ادعا می‌شود که یونانیها نخستین ملتی بودند که جنبه علمی کانیها را بررسی کردند مثل تالس ملطی که 485 سال پیش از میلاد به خاصیت کهربایی کانیها اشاره کرده و تمیش تکلس (527-549 ق.م) که دست به استخراج معادن زد. یک کتاب سنگ‌شناسی که به ارسطو (322-384 ق.م) نسبت می‌دادند بعدها معلوم شد که در سده هشتم نوشته شده، ولی کتابی از شاگردش یتوفر است (288-372 ق.م) بجا مانده بنام "راجع به سنگها" که شاید بتوان گفت اولین کتاب علمی کانی‌شناسی است.
کتاب با ارزش دیگری که بعدها نوشته شد بوسیله پزشک رومی جالینوس (201-113 م) بود. اثر دانشمند بزرگ ایرانی، ابوعلی سینا (1037-970) تحت عنوان "درباره کانیها" را شاید بتوان گفت اولین کتابی است که کانیها را بطور سامانمند به چهار دسته تقسیم کرده است. از اروپاییان از کانی شناس آلمانی آلبرت فون بول (280-119 م) یاد می‌کنیم این شخص که به ماگنوس معروف است دارای پنج جلد کتاب از زمینه کانی‌شناسی است. از دو شخصیت دیگر آلمانی به نامهای باسیلوس والنتین و آگریکولا (1623-1555) یاد می‌کنیم که شخص اخیر بعدها به پدر هواشناسی معروف گشت.

آخرین شخصی که کانیها را از نظر ظاهری پژوهید، کانی شناس روسی لموسوف (1711-1765) بود. در سال 1669 یک دانشمند دانمارکی به نام نیلس استنسن قانون ثابت بودن زوایا را کشف کرد. در همین سال شخص دیگری به نام اراسموس بارتولینوس موفق به کلسیت گردید. قانون پارامتر وایس آلمانی در دهه دوم سده بیستم وضع کرد. در سال 1830 هسل 32 کلاسه را ثابت کرد، پس از آن با بهره‌گیری از محاسبات ریاضی فدروف روسی و شنفلیس آلمانی 230 شبکه فضایی را ثابت کردند. با کشف اشعه ایکس بوسیله رنتگن، تحول عظیمی در کانی‌شناسی بوجود آمد بدینوسیله برای اولین مرتبه ماکس فون لاوه موفق به بررسی ساختمان داخلی بلور گردید. بعد از اینکه استفاده از پرتو ایکس در کانی‌شناسی نشان داده شد، براگ در سال 1913 اولین ساختمان یعنی شبکه نمک طعام را معرفی نمود

واژه كائولن
واژه كائولن از سلسله جبال بلند كائولينگ به معني قله مرتفع در ناحيه جيان كسي در كشور چين گرفته شده است كه از خاك چيني سفيد رنگ تشكيل شده است.

در اواسط دوران تانگ، قبل از ميلاد مسيح، صنعتگران چيني قدمهاي نخستين را در تصفيه و پاك نمودن مواد اوليه جهت توليد كالاهايي برتر و عاري از نقص برداشته بودند. اين تحولات ابتدا منجر به ساخت برخي ظروف سفالين با سنگ‌نما به رنگ سفيد شد كه در تهيه آنها از خاك كائولن استفاده مي‌گرديد. آميختن فلاسپاتها با كائولن منجر به تهيه ظروف مزبور گرديد. كه نوع بدنه آنها از استحكام، سفيدي متمايل به زرد و شفافيت متوسطي برخوردار بوده است.

بعلت استقبال فراوان از اين ظروف، عرضه آنها در بازارهاي جهاني افزايش پيدا كرد. اولين كارخانجات صنعتي ظروف پرسيلن يا چيني در چينگ ـ ته ـ چن تأسيس شد كه صدها سال در اين زمينه فعاليت مي‌كردند. يكي از كشفيات قابل توجهي كه در آن زمان حاصل گرديد و بعدها مورد تقليد و دوباره سازي ساير صنعتگران قرار گرفت. استفاده از كبالت بخاطر رنگ آبي حاصل از آن در ترسيم نقوش بر روي ظروف مزبور بود. كبالت قبلاً بوسيله ايرانيان بر روي ظروف سفالين مورد استفاده قرار گرفته و از طريق آنها نيز به صنعتگران چين منتقل شده بود. بطور كلي تمام مراحل ساخت، اصول اوليه و فرمول چگونگي تهيه چيني آلات هميشه نزد چينيان مخفي نگهداشته مي‌شد و آنها همواره اين اسرار را بصورت گنجي پاسداري مي‌كردند.

كشور ژاپن را نيز از دير زمان مي‌توان جزء يكي از اولين و بزرگترين توليد كنندگان كالاهاي پرسيلن (چيني‌آلات) محسوب نمود. محصولات اين كشور هميشه به تعداد فراوان و با مرغوبيتي متوسط در سطح جهان عرضه مي‌شده است. فرآورده‌هاي ژاپن اغلب از نقوش و فرمهاي تقليدي برخوردار بودند و گرچه از جهات تكنيكي در سطح عالي قرار داشتند ولي به لحاظ عدم ابتكار توليدات نامحدود، محصولات چيني اين كشور به لحاظ اهميت در دوره دوم جهاني قرار دارد.

در چين سفرهاي ماركوپلوو ديگران قطعاتي از چيني‌هاي ساخت وارد اروپا گرديد. در آن زمان اروپائيان ظروفي خشن و ابتدائي توليد مي‌كردند كه پس از مشاهده قطعات چيني كوشش فراواني در ساختن ظروف چيني بكار بردند. صنعتگران اروپائي با اضافه كردن گرد شيشه به خاكهاي سفيد رنگ سعي نمودند كه محصولات چيني مشابه محصولات كشور چين را توليد نمايند ولي اين كشف تا سال 1709 كه مقارن با شروع تحولات صنعتي در اروپا مي‌باشد، بوقوع نپيوست.

در آن زمان يعني اواخر قرن 18 ميلادي سفالگران با تجربه پي مي‌بردند كه تمام رازها در تركيب كائولن، سيليس و فلدسپات نهفته است و گفته مي‌شود كه اين كشف براي اولين بار توسط بانگر كه شاگرد يك

دوافروش آلماني بود انجام گرفته است، ولي امروزه اين كشف را به گرافونت شرينهاس نسبت مي‌دهند. در برخي نوشته‌ها به چگونگي روش ساخت چيني و ورود آن بصورت مخفيانه به اروپا توسط ميسيونرهاي مذهبي اروپائي اشاره شده است. اين كشف به سرعت در تمام اروپا اشاعه پيدا كرد و كارخانجات چيني سازي در سرتاسر اين قاره احداث گرديد.
در انگلستان خاك سفيدي كه از منطقه كورنوال استخراج مي‌شود پرسيلن ادت به معني خاك چيني مي‌نامند. در طي سالهاي اخير همراه با گسترش دانش و كشف خواص گوناگون كائولن، اين ماده جايگاه خاصي در صنعت كسب كرده و امروزه بعنوان ماده اوليه اصلي يا جنبي و كاتاليزور در بسياري از صنايع استفاده مي‌گردد.
كائولن در ايران نيز از دير باز مورد توجه بوده و آثار حفريات قديمي از قبيل تونل و گودالهاي متعدد، حكايت بر شناخت آن نزد پيشينيان ايران زمين دارد. تاريخ معدنكاري بر روي كائولن در ايران به درستي معلوم نيست. در قرن نهم اين اشياء در بين ايرانيان بسيار رايج بوده و سفالگران سلاجقه و صفويه سعي فراوان در بازسازي آنها كردند. در عصر صفويان تعدادي از صنعتگران چيني نيز جهت تعليم و آموزش به ايران آمدند ولي از اين آموزش نتايج مطلوبي حاصل نشد. بجز آنكه ايرانيان بشدت تحت تأثير نقوش و رنگهاي هنرمندان چيني قرار گرفتند. از آن به بعد بتدريج پي به اهميت و خواص كائولن بردند و در صنايع مختلف از آن استفاده كردند.
معدن كائولن
بيشترين مصارف كائولن در كاغذسازي، سراميك، رنگسازي، ديرگداز، پلاستيك، لاستيك سازي، دارويي، حشره كش، جذب كننده، مواد پاك كننده، مواد غذايي، تهيه داروها و تهيه كودهاي شيميايي است. حدود 50 درصد از كائولن در كاغذسازي به عنوان پركننده و روكش، 20 درصد در صنايع سراميك و ديرگداز، 10 درصد در لاستيك سازي به عنوان پركننده و 20 درصد در رنگ سازي پلاستيك استفاده مي شود. كائولن يا خاك چيني به رنگ سفيد بيشترين كاربرد را در توليد چيني و سراميك دارد. سنگ کائولن برحسب نوع پيوندهايش به دو گروه پيوند نرم و سخت طبقه بندي مي شود. مصارف سنگ کائولن با پيوند نرم عمدتاً در صنايع کاشي سازي، چيني و سراميک سازي لستفاده مي شود و مصارف سنگ کائولن با پيوند سخت در صنايع لاستيک سازي و کاغذ سازي استفاده مي شود .

رنگدانه: كائولن كه به عنوان رنگدانه مورد استفاده قرار مي گيرد به نوع پركننده و پوشش كاغذ تقسيم مي شود كه اين تقسيم بندي براساس درخشندگي، اندازة ذرات و ويسكوزيته آن است. كائولن كاني پركنندة ارزان، سفيد يا نزديك به سفيد است كه در يك دامنه وسيع از PH خنثي است. غير ساينده و اندازه ذرات كوچك ولي فابل كنترل، هدايت گرمايي و الكتريكي كم و درخشندگي خوب است، در كاغذ، پلاستيك، رنگ، لاستيك، چسب، بتونه و... كاربرد دارد. تركيب شيميايي آن بحراني

نيست به جز اينكه در رنگ تاثير ميگذارد، همچنين جذب روغن يا نفت آن بويژه براي رنگ يا لاستيك مهم است. خواص فوق به همراه شكل دانه ها، ويسكوزيته و PH به آن اجازه ميدهد تا به عنوان رنگدانة پوششي كاغذ بكار رود. درخشندگي، صافي و پذيرش جوهر در كاغذهاي چاپ و نوشتاري، هنري و... از خواص آن است. در پلاستيك، كائولن براي ايجاد سطح صاف، پايداري در جهات مختلف و مقاوت در برابر مواد شيميايي مصرف ميشود (PVC، پلي استر ترموپلاستيك، نايلون و...).

كاغذسازي: استفاده از كائولن در كاغذسازي باعث نرمي كاغذ خواهد شد و جذب جوهر، درخشندگي، ارزاني و پوشش مناسب از ديگر مزيت هاي استفاده از كائولن در صنايع كاغذسازي است.

رنگ سازي: استفاده از كائولن در رنگ سازي پلاستيك سبب كنترل ويسكوزيته مي شود. 10 % كائولن در رنگ سازي مورد مصرف دارد و باعث بالا رفتن قدرت پوششدهي، روان كنندگي و پخش كردن رنگ ميشود. در رنگ سازي از كائولن مرغوب و خالص به صورت ماده رنگي و پرکننده بهره مي گيرند. در رنگهايي كه با آب شسته مي شِوند نيز انواع كائولن درشت دانه نوع مات و انواع كائولن ريزدانه نوع شيشه اي را ايجاد مي كنند.

لاستيك سازي: در صنعت لاستيک سازي نيز كائولن را به عنوان ماده پرکننده به کار مي برند. كائولن مقاومت در برابر سايش و صلبيت آن را افزايش ميدهد. از كائولن خالص و نرم در لاستيک هاي نرم نظير کاشي هاي لاستيکي و كائولن ناخالص در تهيه لاستيک هاي سخت نظير پاشنه و کف در کفش ها و لاستيک خودرو ها استفاده مي شود

سراميك سازي: 20 % کائولن به عنوان يكي از مواد اوليه و اساسي در صنايع کاشي، چيني و سراميك سازي است. كائولن از انواع نسوزهاي آلومينيايي است كه ميزان Al2O3 در آنها بسته به نوع آنها متغير است. انواع كم آلومينا كائولن تكليس شده، فلينت (45-35%) و انواع پرآلومينا مانند آندالوزيت، كيانيت و سيليمانيت (60-40%).
كاربرد شيميايي ديگر: كائولن داراي آلومينا و سيليكا است (افزودني سيمان، توليد زئوليت و سولفات آلومينيم، توليد فايبرگلاس، كاتاليزور و عمل كنندههاي كاتاليزور، ظروف دارويي، حشره كشها، غذاي حيوانات).
معدن مس سرخه مرند
عنصر مس با کاربرد گسترده در صنايع الکتريکي، شيميايي اغلب به صورت ترکيب با ساير عناصر يافت مي شود. 50% کاربرد فلز مس در صنايع الکتريکي و ارتباطات و 25% آن در صنايع ماشين سازي مي باشد. از نظر ژئوشيمي بالغ بر170 کاني مس دار شناسايي شده است، که از نظر اقتصادي تنها 17 کاني مس دار اهميت دارد.
اين کاني ها شامل مس طبيعي (92% مس)، کالکوپيريت (6/34% مس)، بورنيت (3/63% مس) ،کوبانتيت (5/57% مس)، کالکوزين (9/79% مس)، تتراهدريت (3/52% مس)، انرژيت (8/88% مس)، تنوريت (9/79% مس)، مالاکيت (4/57% مس)، آزوريت (3/55% مس)، کالکونتيت (8/31% مس)، برکانتيت(2/56% مس)، آتاکاميت (5/59% مس) و کريزوکولا (36% مس) است
مهم ترين کاني هاي مس، کاني هاي سولفيدي آن شامل كالکوپيريت، كالکوزين و بورنيت مي باشد. ذخاير مس به شکل هاي مختلف ماگمايي، کربناتي، هيدروترمال، پورفيري، هيدروترمالي آذرين و لايه اي موجود مي‌باشد. در حال حاضر پس از آهن، فلز مس پرمصرف ترين فلز دنياست. امروزه 85 تا 90 درصد مس مصرفي جهان از استخراج معادن مس به دست مي آيد. ميزان ذخيرة فلز مس شناخته شدة جهان بالغ بر 500 ميليارد تن تخمين زده مي‌شود که نيمي از آن درآمريکاي شمالي

و جنوبي متمرکز شده است. آذربايجان از لحاظ وجود ذخاير مس از اهميت خاصي برخوردار است. طبق بررسي‌هاي انجام شده،آذربايجان (شمالي و جنوبي) از لحاظ ذخاير مس بر روي کمربند جهاني قرار گرفته است. کانسار مس سونگون و ساير کانسارهاي شناخته شدة مس از جمله کانسار مس مزرعه،انجرد، چشمه خان، سرخه و… نيز بر روي اين کمربند قرار دارد.
موقعيت جغرافيايي معدن

معدن مس سرخه از نظر موقعيت جغرافيايي در طول 45 درجه و 26 دقيقه و10 ثانيه شرقي و عرض 38 درجه و 25 دقيقه و 59 ثانيه شمالي واقع شده است. اين محدوده در حدود 18 کيلومتري جنوب غربي بخش “کوش‌ساراي” شهرستان مرند و در حواشي روستاي سرخه واقع شده است. در امتداد جادة مرند- خوي، در فاصله تقريبي 10 کيلومتري کشک‌سراي، جاده‌اي خاکي به طول 2 کيلومتر به روستاي” قيرميزي قشلاق” و حدود 2 کيلومتر ديگر به روستاي” سرخه” منتهي مي گردد. اين معدن در ارتفاعات رشته كوه ميشو با شيب توپوگرافي زياد و پوشش گياهي کم به شکل مرتع قرار دارد. اهالي منطقه از راه

کشاورزي و دامپروري و قالي بافي امرار معاش مي نمايند. نزديکترين پاسگاه منطقه، قشلاق و کشک سراي است. از معادن فعال و نزديک محدوده، معدن باريت” ارلان” و باريت” الماس” و گچ “قيريخلار” مي‌باشد. با توجه به مورفولوژي خاص منطقه، رودخانه‌ها در شمال منطقه به طرف شمال و در جنوب منطقه به سمت جنوب سرازير مي گردند. از جمله رودخانه‌هاي مهم در دامنة شمالي کوه هاي ميشو، رودخانة شيخ‌چاي و يام‌ زولبين‌چاي و از رودخانه‌هاي دامنة جنوبي ميشو مي توان از کفترعلي‌چاي، دره‌چاي و رودخانة سيس نام برد که آب اين رودخانه‌ها به درياچة اروميه زهکشي مي‌شوند. به علت وجود دو

گسل اصلي از نظر زمين ساخت يعني گسل شمالي و جنوبي ميشو، اختلاف ارتفاع کوه ها و دشت زياد است. راه‌هاي ارتباطي منتهي به شهرستان مرند از نظر تبادلات تجاري جزو راه‌هاي مهم و اصلي شامل راه‌هاي آسفالتة تبريز- مرند- ماکو- خوي- سلماس- بازرگان مي باشند. رشته کوه علمدار با ارتفاع 3135 متر و حاشية درياچه اروميه با ارتفاع 1275 متر از سطح دريا مرتفع ترين و پست ترين نقاط موجود در منطقه مي باشند.

كارخانه مس سرخه
شركت معدن مس سرخه در حال حاضر يك كارخانه توليد مس راه اندازي كرده است كه با تامين خوراك از كانسنگ خريداري شده از معدن مس طارم در استان زنجان فعال مي باشد. اما با توجه به پيشرفت در آماده سازي معدن زيرزميني مس سرخه، در آينده نزديك امكان تهيه خوراك كارخانه از اين معدن وجود خواهد داشت. به منظور افزايش عيار خوراك مورد استفاده در كارخانه ذوب، احداث يك كارخانه فرآوري در برنامه آينده شركت است كه بخش زيادي از تجهيزات آن تهيه شده و مراحل اوليه احداث كارخانه طي شده است. اين كارخانه‌ با ظرفيت 50 تن در روز جهت فرآوري كانسنگ سولفيدي معدن مس سرخه طراحي شده است. محصولات جانبي اين معدن وكارخانه تصفيه كانسنگ، طلا و نقره است. كاني هاي اصلي مالاكيت،آزوريت،بروكانتيت،كالكوپيريت،كالكوزيت و بورنيت است . عناصر مفيد Cu, Au, Ag و عناصر مزاحم Se و روش استخراج به صورت زيرزميني است.
ذخيره قطعي كانسنگ مس اين معدن 1150000 تن و ذخيره احتمالي آن نيز 2200000 تن، عيار قطعي مس در اين معدن 2% مس مي باشد. سنگ ميزبان اين معدن ماسه سنگ و شيل بوده و مس بصورت رگه اي در آن تمركز يافته است. محصول اصلي معدن شمش مس و محصول هاي جانبي آن طلا و نقره مي باشد.
فواصل از مكانهاي مشخص
مركز استان : آذربايجان شرقي، تبريز فاصله: 100km
شهر : مرند فاصله: 25km
روستا : سرخه فاصله: 1km
فرودگاه : تبريز فاصله: 75km
خط راه آهن : تبريز - نخجوان
رودخانه : سرخه فاصله: 500m
درياچه : اروميه فاصله: 15km
قله بلند منطقه : علمدار
جاده شوسه : فاصله: 5km
قنات : فاصله: 0,5km
مسيل : فاصله: 500m
شبكه برق رساني : فاصله: 630m
کانسنگ مس سرخه
تناژ
قطعي: 1150000 تن
احتمالي: 120000 تن
مجموع: 1270000 تن