بخشی از مقاله
ذخائر معدنی
معدن:معدن محدوده اي است که از آن يک يا چند ماده معدني استخراج شده يا مي گردد. در اين بانک اطلاعات مربوط به 3132 معدن کشور ارائه شده است، که هر معدن داراي اطلاعات عمومي نظير مشخصات معدن، موقعيت جغرافيايي، راههاي دسترسي، اطلاعات مربوط به ژنز، ابعاد، ذخيره، وضعيت فعلي معدن، روش استخراجي، نام بهره بردار و غيره با امکان انتخاب يک استان، محدوده برگه هاي 1:100000، محدوده برگه هاي 1:250000و نوع ماده معدني مي باشد. اطلاعات فوق از اواخر سال 1379 شمسي با همکاري سازمان صنايع و معادن هر استان گردآوري و مرتبا بروزرساني مي شود.
کانسار:کانسار به يك محدوده که درآن براي استخراج يک يا چند ماده معدني مطالعات تکميلي صورت مي گيرد گفته مي شود. در اين بانک کليه اطلاعات 1752 کانسار کشور شامل اطلاعات عمومي نظير مشخصات كانسار، موقعيت جغرافيايي، ژنز كانسار، ابعاد ماده معدني، ذخيره كانسار، اكتشافات صورت گرفته ، فواصل آن تا مكانهاي مشخص نظير شهر ، روستا و غيره را با امکان انتخاب يک استان، محدوده برگه هاي 1:100000، محدوده برگه هاي 1:250000و نوع ماده معدني ارائه مي گردد. اطلاعات فوق با همکاري سازمان صنايع و معادن هر استان و استفاده از منابع مختلف از اواخر سال 1379 شمسي گردآوري ، و مرتبا بروزرساني مي شود.
نشانه معدني ( انديس ):انديس به معني محدوده اي است که در آن آثار يک يا چند ماده معدني صرف نظر از اقتصادي بودن آن، مشاهده شده باشد. در اين بانک کليه اطلاعات مربوط به 3083 انديس کشور شامل اطلاعات عمومي نظير نام انديس، نوع انديس، نوع ماده معدني، نام زون اكتشافي، موقعيت جغرافيايي و غيره را با امکان انتخاب يک استان، محدوده برگه هاي 1:100000، محدوده برگه هاي 1:250000و نوع ماده معدني ارائه مي شود. اطلاعات مذكور از اواخر سال 1379 شمسي با همکاري سازمان صنايع و معادن هر استان و منابع موجود در پايگاه گردآوري و مرتبا بروزرساني مي شود.
بانك اطلاعاتي طلا:بانك اطلاعات طلا داراي کليه اطلاعات تخصصي 2 معدن، 36 كانسار و 450 انديس معدني طلا همراه با تصاوير مربوطه و نقشه پراكندگي نقاط معدني طلا شامل مشخصات معدن، موقعيت جغرافيايي، راه هاي دسترسي، اطلاعات مربوط به ژنز، ابعاد، ذخيره، اكتشافات صورت گرفته ، فواصل تا مكانهاي مشخص نظير شهر ، روستا و غيره را با امکان انتخاب يک استان، محدوده برگه هاي 1:100000، محدوده برگه هاي 1:250000و نوع ماده معدني در اين بانك قابل دسترسي ميباشد. در ضمن اطلاعات عمومي نظير تاريخچهي طلا در ايران و جهان، اخبار طلا، فرهنگ واژهها، پرسش و پاسخ و سايتهاي مرتبط با طلا نيز در اين قسمت ارائه مي شود.
بانك اطلاعاتي مس:اطلاعات تکميلي ارائه شده مس شامل کليه اطلاعات تخصصي 145 معدن، 140 كانسار و 640 انديس معدني مس همراه با تصاوير مربوطه و نقشهي پراكندگي نقاط معدني مس شامل مشخصات معدن، موقعيت جغرافيايي، راه هاي دسترسي، اطلاعات مربوط به ژنز، ابعاد، ذخيره، اكتشافات صورت گرفته، فواصل تا مكانهاي مشخص نظير شهر، روستا و غيره را با امکان انتخاب يک استان، محدوده برگه هاي 1:100000، محدوده برگه هاي 1:250000و نوع ماده معدني در اين بانك قابل دسترسي ميباشد. در ضمن اطلاعات عمومي نظير تاريخچهي مس در ايران و جهان، اخبار مس، فرهنگ واژهها، پرسش و پاسخ و سايتهاي مرتبط با مس نيز ارائه مي شود.
بانك اطلاعاتي آهن:بانك اطلاعات آهن شامل کليه اطلاعات تخصصي 55 معدن، 28 كانسار و 70 انديس معدني آهن همراه با تصاوير مربوطه و نقشهي پراكندگي نقاط معدني آهن شامل مشخصات معدن، موقعيت جغرافيايي، راه هاي دسترسي، اطلاعات مربوط به ژنز، ابعاد، ذخيره، اكتشافات صورت گرفته، فواصل تا مكانهاي مشخص نظير شهر، روستا و غيره را با امکان انتخاب يک استان، محدوده برگه هاي 1:100000، محدوده برگه هاي 1:250000و نوع ماده معدني، در اين بانك قابل دسترسي ميباشند. در ضمن اطلاعات عمومي نظير تاريخچهي آهن در ايران و جهان، اخبار مس، فرهنگ واژهها، پرسش و پاسخ و سايتهاي مرتبط با آهن نيز در اين بانك ارائه مي شود.
بانک اطلاعات معادن غير فعال:بانک اطلاعات معادن غير فعال کشور در برگيرنده اطلاعات جغرافيائي، زمين شناسي، توپوگرافي، اكتشافي، استخراجي، فرآوري وغيره آن دسته از معادن کشور مي باشد که به هر دليل فعاليت معدني در آنها متوقف گرديده است. اطلاعات عمومي براي کليه معادن غير فعال کشور در قالب يک شناسنامه تک برگ تهيه شده و براي معادني که قابل مدلسازي باشند فايلهاي زير به کاربران ارائه مي شود: 1- مختصات تونلها، ترانشه ها، آناليز نمونه ها، مطالعات ميكروسكوپي و غيره به صورت xls 2- مدل سه بعدي معدن با توجيه مقياس كه شامل توپوگرافي، محل حفر تونل، ترانشه، گمانه و غيره به صورت يك فايل dwg 3- فايل رقومي مربوط به زمين شناسي معدن به صورت dwg 4- يك فايل Gemcom كه شامل كليه اطلاعات موجود و مربوط به معادن مدل شده مي باشد. ارائه كليه اطلاعات موجود و مربوط به معادن از قبيل بهره برداريهاي صورت گرفته در معادن، ميزان بهره برداري، ميزان ذخيره محاسبه شده و غيره به صورت يك فايل doc.
بانك داده هاي محيط زيست:اطلاعات محيط زيست معدني در اين بانك شامل دو بخش است كه در بخش نخست، اثرات محيط زيستي قسمتهاي شاخه معدني شامل اكتشاف، استخراج، فرآوري و معادن متروكه معرفي گرديده است. با توجه به اينكه باطله هاي معدني و فرآوري يكي از منابع اصلي مشكلات زيست محيطي صنعت معدن است، لذا در اين بخش از بانك اطلاعاتي، قسمتي تحت عنوان باطله ها منظور شده است كه معرفي انواع باطله، روشهاي انباشت، روشهاي دورريزي، سد باطله و مطالعات موردي در اين زمينه را در بر مي گيرد.
در بخش دوم، مسائل مرتبط با محيط زيست معدني مورد بررسي قرار گرفته است. اين بخش شامل مشكلات اصلي زيست محيطي فعاليتهاي معدني(زهاب اسيدي، آلوده كننده هاي هوا، سيانور و باطله)، مديريت محيط زيستي صنايع معدني، استانداردها و مقادير اندازه گيري شده، بيماريهاي مرتبط با هر عنصر و شدت آلودگي انواع مواد معدني و تأثيرات محيط زيستي آنها مي باشد.
بانك داده هاي فرآوري مواد معدني ايران:مجموعه اي از اطلاعات گردآوري شده از كارخانه هاي فرآوري مواد معدني كشور به صورت عكس، فيلم از كليه بخش هاي كارخانه، مشخصات عمومي، مشخصات خوراك و محصول، آزمايشگاه، مدار فرآوري و كليه مشخصات دستگاه ها و... براي هر کارخانه به صورت مجزا مي باشد. اين اطلاعات در دو بخش كارخانه هاي فرآوري مواد فلزي و غير فلزي گرد آوري شده است.
وزير صنايع و معادن: دولت به بخش اكتشافات و توليد مواد معدني توجه ويژه دارد
رييس سازمان زمين شناسي و اكتشافات معدني: سياست سازمان تبديل منابع معدني به ذخاير آستانه است
رشد امسال بخش معدن 15 تا 17 درصد است
گروه صنعت و معدن: وزير صنايع و معادن گفت: ماشين آلات معدني و راهسازي از بلاروس وارد خواهند شد.
دكتر علي رضا طهماسبي كه در نشست تشكل هاي معدني و معدنكاري، كارآفرينان و دانشگاهيان اين حوزه سخن مي گفت، تصريح كرد: بلاروس 20درصد بازار ماشين آلات معدني جهان را در اختيار دارد از اين رو نمي توان گفت كه تكنولوژي آنها قديمي است.وي ادامه داد براي تامين ماشين آلات اين بخش با چند شركت خارجي ديگر نيز مذاكره كرده ايم.
طهماسبي در پاسخ به سوال درباره بودجه بخش معدن گفت: بودجه اكتشاف در سال 86 افزايش يافته است. وي اما اشاره اي به رقم افزايش يافته نكرد. وي در بخش ديگري از سخنانش به شاخص هاي رقابت پذيري اشاره كرد و اظهار داشت: اكنون ما بحث ارزاني انرژي را داريم اما ممكن است در سال هاي آينده ديگر انرژي ارزان در اختيار نداشته باشيم. طهماسبي، كاهش نرخ سود بانكي، كاهش نرخ حمل و نقل ، اصلاح قوانين كار، اعطاي جوايز صادراتي و كاهش تورم را شاخص هاي اصلي پايين آوردن هزينه توليد دانست.
وزير صنايع و معادن گفت، در 9ماهه اول امسال شاهد رشد 15 تا 17درصدي در بخش معدن بوده ايم كه اين دستاورد بزرگي محسوب مي شود.وي درباره انتقادهايي كه راجع به تاخير در تدوين استراتژي توسعه معدن مي شود، اظهار داشت: بخش اصلي و چارچوب استراتژي معدن، در استراتژي توسعه صنعتي ذكر شده است، اما جزييات را با دانشگاه تربيت مدرس در دست تدوين داريم.
پيش از وزير صنايع و معادن، محمدرضا سجاديان رييس كميته معدن مجلس اظهار داشت: در اين كميسيون، نگراني هاي معدنكاران در رابطه با منابع طبيعي را برطرف كرده است . از سوي ديگر زمينه اي فراهم كرده ايم كه هر گونه تعرض و مزاحمت در فعاليت هاي معدنكاري از بين مي رود.
وي در ادامه از افزايش بودجه شركت هاي دولتي در بخش صنعت و معدن خبر داد و در عين حال گفت: بودجه عمومي و تملك دارايي ها كاهش يافته است. چرا كه رقم آن از 335ميليارد تومان سال 85 به 317ميليارد تومان سال 86 كاهش پيدا كرده است.سجاديان ادامه داد، بودجه پيشنهادي سازمان نظام مهندسي نيز 900ميليارد تومان بود كه تنها 300ميليارد تومان مورد موافقت دولت قرار گرفته است.
گروه صنعت و معدن: بيست و پنجمين گردهمايي علوم زمين روز گذشته با حضور وزير صنايع و معادن، پژوهشگران، متخصصان و كارشناسان علوم زمين در محل سازمان زمين شناسي و اكتشافات معدني برگزار شد.
دكتر عليرضا طهماسبي، وزير صنايع و معادن كشورمان در اين همايش با بيان اينكه متخصصان علوم زمين تا الان با وجود محدوديت ها بسيار خوب عمل كرده اند گفت: بنيادي بودن بررسي هاي علوم زمين مي تواند تاثيرات شگرفي در تعيين مزيت هاي نسبي كشور و در جهت گيري هاي كلي اقتصادي و صنعتي داشته باشد.
طهماسبي تصريح كرد: بخش اساسي كه دولت بيشترين توجه و نگاه اول را به آن دارد بخش اكتشافات معدني و بخش توليد مواد معدني است و در جاهاي مختلفي از برنامه چهارم و در سند چشم انداز بيست ساله به بخش زمين شناسي و اكتشافات توجه ويژه اي شده است.
طهماسبي با اشاره به اينكه برنامه ريزي در جهت انجام و توسعه اكتشاف، بهره برداري و فرآوري و توليد محصولات صنايع معدني با هدايت و نظارت دولت و براساس فناوري پيشرفته روز و توسط بخش هاي دولتي، خصوصي داخلي و خارجي در دستور كار است گفت: همچنين توسعه بخش معدن با توجه به نيازهاي فعلي و روند عادي صنايع مصرف كننده داخلي، توسعه معدنكاري كوچك، توجه به صيانت و جلوگيري از ضايع شدن ذخاير معدني و آسيب زدن به محيط زيست بحثي است كه در دولت به آن توجه ويژه مي شود.
وزير صنايع و معادن گفت: متاسفانه در معادن كشور در سال هاي گذشته شاهد بوديم قسمت هاي پرعيار آن استفاده مي شد و با استفاده از روش هاي ابتدايي از آنها بهره برداري اوليه انجام مي گرفت.
اما هم اكنون يكي از سياست هاي وزارت صنايع و معادن كه تاكيد زيادي بر آن است اين است كه بر روي تكنولوژي هايي كار شود كه ما بتوانيم بيشترين استفاده را از مواد اوليه معدني داشته باشيم و در عين حال بتوانيم در محدوده هاي كم عيار هم به بهترين نحو عمل كنيم.
وي كاهش هزينه ها در بخش اكتشافات از طريق گسترش آموزش هاي فني و تخصصي، نوسازي تجهيزات اكتشافي و كاهش ريسك از طريق انجام مطالعات علمي و بحث صندوق بيمه را از جمله اولويت هاي بخش معدن عنوان كرد.
طهماسبي گفت: با توجه به اين كه ما يك درصد از مجموعه ذخاير معدني جهاني را در اختيار داريم بايد يك درصد از كل سرمايه گذاري اكتشافي و هزينه اكتشافي كه در دنيا صرف مي شود را هزينه كنيم.
به همين خاطر سعي كرديم بودجه سازمان زمين شناسي را افزايش دهيم و علاوه بر آن در متمم بودجه كه به مجلس داده شد 20ميليون دلار بودجه اضافه براي بخش اكتشاف در نظر گرفته ايم كه نشان دهنده نگاه مثبت وزارت صنايع و معادن و دولت به اين بخش است.
همه چيز مرتبط با علوم زمين
در اين همايش محمد تقي كره اي، رييس سازمان زمين شناسي و اكتشافات معدني نيز با بيان اينكه منابع معدني، محيط زيست، كشاورزي، انرژي، شهرسازي و صنايع و حتي مسايل امنيتي به نوعي با بحث علوم زمين در ارتباط است، گفت: خوشبختانه علوم زمين در كشور ما بسيار خوب رشد وتوسعه پيدا كرده به طوري كه رشته هاي جديد تخصصي در دانشگاه ها مربوط به اين بحث گسترش پيدا كرده است.
وي افزود: ساختار تشكيلات سازمان زمين شناسي به عنوان متولي علوم زمين كشور از لحاظ گروه هاي تخصصي خصوصا زمين شناسي، زيست محيطي، ديرينه لرزه شناسي و پيش نشانگرهاي زلزله به سرعت گسترش پيدا كرده است.
كره اي در ادامه به بيان شاخص هايي در مورد وضعيت فعاليت زمين شناسي در كشور ما و جهان پرداخت و گفت: در كشورهاي در حال توسعه به ازاي هر 1000كيلومتر مربع يك كارشناس زمين شناسي وجود دارد اما در كشور ما به ازاي هر 3500كيلومتر مربع يك كارشناس زمين شناسي وجود دارد.
كره اي در ادامه به مزيت ايران در تعداد زياد فارغ التحصيلان زمين شناسي اشاره كرد و گفت: بايد برنامه ريزي شود تا اين افراد از لحاظ كاربردي آموزش ببينند.
رييس سازمان زمين شناسي و اكتشافات معدني در ادامه گفت: متوسط بودجه تحقيقاتي در بخش علوم زمين در دنيا به ازاي هر كيلومتر مربع 100دلار است كه البته ما هم با حمايت هاي دولت مشكلي در اين زمينه نداريم.
وي در ادامه با اشاره به حادثه سقوط هلي كوپتر در پنج شنبه گذشته كه در آن كارشناسان ژئوفيزيك هوايي سازمان زمين شناسي از شيراز عازم گل گهر بودند، گفت: ما براي تامين هلي كوپتر مناسب براي برداشت هاي ژئوفيزيك هوايي محدوديت هايي داريم.
كره اي همچنين سياست سازمان زمين شناسي و اكتشافات معدني را تبديل منابع معدني به ذخاير آستانه عنوان كرد.
فلز روي در ايران وجهان
فلز روي پس از مس و آلومينيوم از مهمترين و پرمصرف ترين فلزات و غيرآهني است و به خاطر خواص مطلوب آن در صنايع متعدد مورداستفاده قرار مي گيرد. كاربرد روي، بيشتر گالوانيزه و آلياژهاي مختلف است. به طوري كه مي توان گفت 48 درصد روي توليدي درجهان در صنعت گالوانيزاسيون، 18 درصد در توليد برنج، 15 درصد در توليد آلياژهاي ديگر، 8 درصد در توليد موادشيميايي، 7 درصد در توليد محصولات نيم ساخته و 4 درصد در ساير زمينه ها به مصرف مي رسد. اما ازنظر مصرف نهايي، بررسيها نشان مي دهد كه 48 درصد روي توليدي در صنايع ساختماني، 10 درصد در توليد ماشين آلات و تجهيزات فني، 10 درصد در توليد مصنوعات خانگي، 23 درصد در صنايع اتومبيل سازي و حمل ونقل و 9 درصد در صنايع زيربنايي مورداستفاده قرار مي گيرد.
همچنين بررسيها نشان داده است كه ساليانه حدود 4 درصد از توليد ناخالص داخلي (PDG) كشورها ازطريق خوردگي در فولاد و آهن آلات ازبين مي رود درحالي كه با گالوانيزاسيون مي توان اين خسارت را تاحدود يك درصد كاهش داد.
اگرچه توليد به روش غيراستاندارد روي، داراي آثار نامساعد زيست محيطي است و لذا بايد واحدهاي توليدكننده پيش بيني هاي لازم را درجهت حفظ و حراست از محيط زيست به عمل آورند، اما قابليت بازيافت (GNILCYCER) فلز روي از ويژگيهاي مثبت صنعت و فلز روي است. امروزه با پيشرفتهاي به دست آمده در اين زمينه حدود 36 درصد روي توليدي درجهان ازطريق بازيافت محصولات مستعمل ساخته شده از فلز روي، به دست آيد.
ذخاير معدني روي در ايران و جهان
ذخاير معدني شناخته شده روي درجهان حدود 487 ميليون تن (محتوي فلزي) برآورد گرديده و ذخاير قابل استحصال روي، حدود 140 ميليون تن (محتوي فلزي) است. ذخاير معدني قابل استحصال روي در ايران اعم از اكسيده و سولفوره حدود 23/11 ميليون تن (محتوي فلزي) است. اما گفته مي شود كه كل ذخاير شناخته شده معدني روي در ايران حدود 7 درصد كل ذخاير شناخته شده درجهان را تشكيل مي دهد.
بيش از 90 درصد ذخاير معدني موجود و مورد استفاده روي درجهان، به صورت ماده معدني سولفوره و بقيه، اكسيده است.
بنابراين، روي توليدي درجهان به همين نسبت از ماده معدني سولفوره تهيـــــــه مي گردد.
معدن سرب و روي «انگوران» در استان زنجان كه پروانه بهره برداري آن به نام شركت دولتي تهيه و توليد مواد معدني است، داراي حدود 7/14 ميليون تن ذخيره با عيار متوسط 28 درصد روي و 2/4 درصد سرب است. حدود 10 ميليون تن از ذخيره اين معدن با عيار متوسط 25 درصد به صورت اكسيده و روباز است و 7/4 ميليون تن از ذخيره معدن به صورت زيرزميني است و شامل بخش سولفوره (با عيار متوسط 39 درصد) و مخلوط اكسيده و سولفوره (با عيار متوسط 33 درصد) است. معدن «انگوران» ازنظر عيار بالاي فلز محتوي، از معادن نادر در جهان است. اين معدن درحال حاضر به طور انحصاري توسط شركت توسعه معادن روي ايران(به عنوان پيمانكار استخراج و فروش ماده معدني) مورد بهره برداري قرار مي گيرد.
سابقه فعاليتهاي معدني و توليد فلز روي در ايران
در ايران و تا قبل از جنگ جهاني دوم، عمليات معدنكاري در معادن سرب و روي به صورت ابتدايي و سنتي انجام مي پذيرفت. در دهه 1930 ميلادي روشهاي معدنكاري جديد با بهره گيري از روشهاي علمي در معادن فلزي و ساير معادن ايران، توسط آلماني ها آموزش و رواج داده شد. نخستين كارخانه تغليظ سرب و روي به روش جديد در سال 1340 (ش) و با كمك يك شركت فرانسوي در لكان (استان مركزي) مورد بهره برداري قرار گرفت. اما نخستين تلاشهاي همراه با موفقيت براي توليد شمش روي در اشل صنعتي در كشور، در اوايل دهه 1370 (ش) در زنجان آغاز گرديد و در سال 1372 با حمايت مهندس كلاهدوز معاون وزير معادن و فلزات فلز روي در سطح پايلوت توليد و در ادامه در سال 1375 نخستين كارخانه توليد شمش روي به روش هيدورمتالورژي (الكتروليتي) در اين شهر با سرمايه بخش خصوصي و به دست مهندسان ايراني (شركت فرآوري مواد معدني ايران) به بهرهبرداري رسيد.